Fizykoterapia
Wyklad1
1 wykład rola i zadania fizykoterapii we współczesnej medycynie Fizjoterapia to dział lecznictwa obejmujący -fizykoterapię -kinezyterapię -masaż Fizjoterapia ma zastosowanie w - traumatologii i ortopedii - neurologii, układ nerwowy obwodowy i ośrodkowy - neurochirurgii -reumatologii -chirurgii miękkiej -kardiologii -kardiochirurgii -pulmonologii- choroby płuc -torakochirurgii -ginekologii -urologii -nefrologii -pediatrii -okulistyce -otolaryngologii -dermatologii -stomatologii -onkologii Medycyna fizykalna zajmuje się zastosowaniem metod fizycznych w celach leczniczych, zapobiegawczych i diagnostycznych. Pozostaje ona w ścisłej łączności z teoretycznymi i klinicznymi dyscyplinami medycyny oraz wieloma dziedzinami fizyki, techniki i nauk przyrodniczych. W zakres medycyny fizykalnej wchodzą: -fizykoterapia -fizjoprofilaktyka -fizykalne metody diagnostyczne Fizykoterapia jest to dział lecznictwa w którym stosuje się występujące w przyrodzie naturalne czynniki fizyczne, takie jak czynniki termiczne, promieniowanie słońca oraz czynniki fizyczne wytworzone przez różnego rodzaju urządzenia np. urządzenia dostarczające energie cieplną, prądy małe i wielkiej częstotliwości, promieniowanie świetlne, nadfioletowe, podczerwone oraz ultradźwięki /mika 2004/ Fizjoprofilaktyka jest działem medycyny fizykalnej, w którym naturalne i wytworzone sztucznie czynniki fizyczne wykorzystuje się do zaspokojenia potrzeb ustroju lub do zwiększenia jego odporności. Dział ten rozwija się dynamicznie wraz z postępem techniki oraz ze zwiększeniem się liczby chorób cywilizacyjnych. Przyczyną występowanie tych chorób jest zaburzenie naturalnego stanu równowagi miedzy organizmem ludzkim a jego otoczeniem. Zanieczyszczenie powietrza , wody i pożywienia , niewłaściwy sposób odżywiania, alkohol, tytoń i rózengo rodzaju używki oraz nadużywanie leków to dodatkowe czynniki ujemne wpływające na zdrowie człowieka. W tych marunkach dochodzi do wyczerpania rezerw samoregulacji ustroju, co powoduje zaburzenia w jego przystosowaniu się do otoczenia Doprowadza to do częstego występowania nerwic, choroby wieńcowej, choroby nadciśnieniowej, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, chorób uczuleniowych i innych. Obecnie w celu zapobiegania tym chorobom w lecznictwie dąży się do wykorzystanie czynników fizykalnych pozwalających zwiększyć odporność organizmu oraz usprawnić procesy adaptacyjne Szczególnie duże możliwości stwarza w tej dziedzinie stosowanie promieni nadfioletowych, wodolecznictwa oraz leczenia uzdrowiskowego. Kojarzenie oddziaływania na ustrój odpowiednio dobranych i dawkowanych czynników fizykalnych z wpływem korzystnych warunków klimatycznych uzdrowiska i odpowiednim reżimem leczniczym stwarza dobre warunki do regeneracji fizycznej i psychicznej organizmu. Fizykalne metody diagnostyczne, polegają one albo na rejestracji pewnych zjawisk fizycznych zachodzących w ustroju, albo też na badaniu jego odczynu na bodźce fizyczne. Nalezą tu takie metody diagnostyczne jak. Elektrokardiografia , elektroencefalografia, i elektromiografia, których istota polega na rejestrowaniu prądów czynnościowych powstających w czasie czynności mięśnia sercowego mózgu i mięśni szkieletowych. Termografia jest nowoczesną metoda diagnostyczną która polega na rejestrowaniu promieniowania podczerwonego emitowanego przez tkanki ustroju. Burzliwy rozwój przezywa również diagnostyka ultradźwiękowa. Polegająca na rejestrowaniu odbitej przez różne struktury tkankowe fali ultradźwiękowej. Trudno wymienić wszystkie metody fizykalne stosowane we współczesnej diagnostyce. Część z nich jest już dzisiaj metodami rutynowymi, nieodzownymi do ustalenia prawidłowego rozpoznania , inne są jeszcze w trakcie rozwoju i badań. Fizykalne metody diagnostyczne znajdują coraz szersze zastosowanie w medycynie i nie ma w obecnej dobie takiej dziedziny klinicznej , w której nie odgrywałoby one podstawowej roli. W bliskiej łączności z medycyną fizykalna pozostaje również leczenie uzdrowiskowe, które łączy elementy fizykoterapii z lecznictwem balneologicznym oraz klimatycznym. Wykorzystanie leczniczego wpływu czynników fizykalnych, klimatu oraz umiejętne stosowanie naturalnych tworzyw leczniczych, takich jak borowina i wody lecznicze, stwarza zespół bodźców oddziałujących korzystnie w wielu chorobach. O osiągnięciu tego celu decyduje właściwe zaprogramowanie kompleksowego postępowania rehabilitacyjnego, w kórym leczenie ,,,,,,, Fizykoterapia obejmuje następujące działy -termoterapia- leczenie ciepłem i zimnem -światłolecznictwo- stosowanie promieni świetlnych , ultrafioletowych i podczerwonych, laser -helioterapia- leczenie słońcem -elektrolecznictwo – stosuje się prąd stały (galwaniczny) i prądy o małej częstotliwości (jonoforeza, kąpiele wodno- elektryczne, elektrostymulacja) prąd Bernarda, Nemecka , prąd wielkiej częstotliwości: diatermia krótkofalowa, mikrofalowa terapuls. -hydroterapia- wodolecznictwo -ultradźwięki – fala mechaniczna - inhalacje – wziewania, -balneoterapia- leczenie uzdrowiskowe wykorzystujące naturalne źródła energii, -klimatoterapia- bodźce klimatyczne Podstawą działania fizykoterapeutycznego jest leczenie objawowe. Za pomocą czynników fizykalnych będziemy leczyć ból- walka z bólem oraz likwidować stany patologiczne (zapalne). Rezultat leczenia będzie uzależniony od: -rodzaju bodźca -metodyki zabiegu -indywidualnego postępowania dla każdego pacjenta -rodzaju schorzenia -chorób towarzyszących Zabiegi terapeutyczne powinny się odbywać w godzinach rannych Podstawowe współczesne zastosowania fizykoterapii w rehabilitacji Zagadnienia wstępne Medycyna fizykalna wraz z fizykoterapią będące integralną częścią działu medycyny akademickiej jest definiowana różnorodnie i przypisuje się jej zarówno w naszym kraju jak i za granica różne zakresy działania wynikające z : - poziomu wiedzy ogólnej i szczegółowej potrzeb i tradycji; Medycyna fizykalna należy do dyscyplin medycznych, które w ostatnich latach rozwijają się szczególnie intensywnie. Na umocnienie pozycji fizykoterapii w medycynie klinicznej ma wpływ : -postęp badań w zakresie nauk medycznych dostarczających coraz więcej informacji o fizjologii ustroju człowieka -postęp w zakresie odkryć naukowych i rozwój nowych rozwiązań technologicznych Niejednokrotnie metody fizykalne przewyższają metody leczenia farmakologicznego, ponieważ: -fizykoterapia pobudza własne mechanizmy regulacji ustroju- farmakologia wygasza je; -zabiegi fizykalne nie mają skutków ubocznych – farmakologia tak - działania terapii skoncentrowane są na okolicy chorej w przeciwieństwie do farmakologii- działającej ogólnie - obserwujemy dłuższe w czasie pozytywne efekty leczenia- w farmakologii pływ lekarstw ustaje po zakończeniu ich przyjmowania. Metody fizykoterapeutyczne obejmują postępowanie medyczne mające na celu: -usuwanie objawów chorobowych, -w miarę możliwości hamowanie postępu choroby przez stosowanie bodźców fizycznych. Wszystkie procesy i zmiany, jakie zachodzą wokół nas w przyrodzie są wywoływanie przemianami energii i oddziaływaniem różnych jej postaci na ustrój ludzki oraz środowisko. W ramach fizykoterapii stosowane są metody terapeutyczne mające na celu wykorzystanie energii fizycznych i swoistych tworzyw naturalnych w procesach profilaktyki, leczenia, diagnostyki i rehabilitacji. Stosuje się cztery rodzaje energii: -termiczna, czyli zimno i ciepło -elektryczna, w postaci prądu elektrycznego i pola elektrycznego - elektromagnetyczną (pem) z różnych zakresach widma fal elektromagnetycznych -mechaniczną, jako różne formy ultradźwięków i wibracji Zaaplikowana energia bodźców fizycznych wchodzi w reakcje ze strukturami i funkcjami tkanek wywołując procesy należne od rodzaju zastosowanego bodźca i właściwości tkanek. Według prawa Grothusa- Drappera działanie biologiczne i terapeutyczne wywołuje tylko ta energia , która została zaabsorbowana. Pochłanianie dawek bodźców fizykalnych mierzy się współczynnikiem absorpcji i jest on charakterystyczny dla różnego rodzaju tkanek oraz zależy od rodzaju zastosowanej energii. Współczynnik absorpcji określa, jaki procent dawki jest opochloiniety przez daną strukturę tkanek. Inna miarą jest, tzw. Wartośc połówkowa, która określa warstwę tkanek pochłaniającą połowę zaaplikowanej dawki energii w miejscu zabiegu. Odpowiedzią tkanek ustroju ludzkiego i całego ustroju na działanie bodźca fizykalnych jest odczyn. Leczenie fizykalne opiera się na znajomości odczynów i umiejętności ich wykorzystania Odczyny dzielą się według następujących kryteriów: -miejsca występowania: -miejscowy- pierwotny ukazujący się w miejscu zadziałania bodźca -ogólny- wtórny charakteryzujący się reakcjami poszczególnych zespołów tkankowych, narządów, układów lub całego ustroju -czasu występowania: -natychmiastowy- występujący w czasie wykonywania zabiegu lub bezpośrednio po zabiegu -opóźniony- ukazujący się po kilku godzinach po zabiegu -odroczony- występujący po kilku dniach -odwracalny- ustępujący po określonym czasie -nieodwracalny- uszkadzający tkankę po przekroczeniu granicy tolerancji, niejednokrotnie wywoływany w sposób zamierzony -utrzymujący się do kilku godzin do kilku miesięcy Mechanizmów powstawania: -progowy- uzyskany jest po zadziałaniu minimalną dawką -normalny- uzyskany po zastosowaniu prawidłowej dawki, charakterystyczny dla danego bodźca -paradoksalny- charakteryzujący się obrazem odwrotnym do tego jaki jest uzyskiwany po zastosowaniu określonego bodźca. Nieraz odczyn taki występuje przy ukrytych zmianach chorobowych, które mogą się w takich przypadkach ujawnić. W mechanizmie powstawania odczynów rozróżnia się: - fizykochemiczne zmiany bierne występujące na poziomie komórkowym i molekularnym w miejscu absorpcji bodźca fizykalnego. Rozległość i głębokość wywołanych zmian jest proporcjonalna do wielkości dawki, zdolności przenikania danej energii oraz absorpcji. Zmiany bierne przemijają na zasadzie rozproszenia i w wyniku działania mechanizmów homeostazy.
Wyklad 2
Reakcje czynnościowe zalezne od mechanizmów adaptacyjnych. Zalicza sie do nich zmiany powstałe w wyniku reaktywności komórek jako efekt drażnienia wyst. tylko w organizmach zywych,. Drażnienie powtarzane=stymulacja, wywołuje *habituację- osłabienie reakcji przez przywyknięcie *sensytyzację- nasilenie, wzmocnienie reakcji Zmiany mogą wystąpić już po 1 zabiegu, sumują się, a po serii ekspozycji pogłębiają się i utrwalają pozytywny efekkt. Wążna jest właściwie dobrana dawka i liczba prawidłowo wywołanych reakcji. Stopniowanie i powtarzanie reakcji sumuje zmiany morfologiczne, normalizuje i trenuje funkcj. mechanizmów fizjologicznych ustroju wywołując zmiany, które są całkowicie zgodne z oczekiwaniami, jako czynnik terapii. Opisowe pojęcie dawka określa się: 1.mianami fizycznymi- ilosć, moc, gęstość energii, natężenie, czas trwania, rozległość powierzchni 2.terminami i pojęciami *absorpcja- pochłanianie energii, pojemnosć tkanek *transmisja- przenikanie i przewodzenie *dyspersja- rozproszenie *wartość połówkowa- jak głęboko sięga pol.owa wartości *rodzaj tkanki docelowej, głębokość tkanki docelowej, grubosć struktur warstwy tkanek pośrednich Terapeutyczne zmiany dawek ustala się wg. skutków ich działania na tkanki Prawo Arndta- Schultza mówi, że: małe dawki- pobudzają średnie dawki- hamują duże dawki- niszczą Indywidualna odczynowość tkanek wpływa na konieczność przewidywania i modyfikacji dawek ze względu na wystepowanie: -nadwrażliwości pierwotnej, samoistnej -nadwrazliwości wtórnej, nabytej w wyniku: *przedawkowania bodźca *leczenia radiologicznego *alergii *zatrucia środowiska -obniżonej wrażliwości w wyniku wyniszczenia organizmu spowodowaną: *długotrwałą, ciężką chorobą *alkoholizmem, nikotynizmem *uzaleznieniem od leków i od środków odurzających Takie reakcje sa niejednolite i trudne do przewidzenia, dlatego przy 1 zabiegu nalezy: -przeprowadzić wywiad -sprawdzić wygląd skóry w okolicy zabiegu -zastosowac mniejsza dawkę energii -skrócić czas zabiegu Po zabiegu nalezy odczekać 15 min przed wyjściem W czasie zabiegu wymagany jest udział terapeuty, kontrola parametrów w czasie trwania zabiegu. Musi istnieć możliwość szybkiego nawiązania kontaktu z pacjentem i mozliwość reakcji. Efekty terapeutyczną zależą od: 1.właściwości fizycznych bodźców i rodzajów energii stosowanej w zabiegu 2.jakości udziału w procesach fizjologicznych zastosowanych energii 3.praw fizjologii, procesów regulacji ustroju(homestaza, metabolizm, przekazywanie informacji) 4.możliwości modyfikacji w postępowaniu fizykoterapeutycznym w zaleznosci od: -konkretnej sytuacji np.rana -wskazań i przeciwskazań -aktualnego stanu zdrowia -stopnia zaawansowania procesu choroby -występowanie chorób towarzyszących -ilosć zabiegów w serii -ilość powtórzeń serii zabiegów -oprzyrządowania -doba i zastosowania odpowiednich technik zabiegowych, dawek energii, czas zabiegu 5.posiadanych kompetencji Nieinwazyjne bodźce fizyczne stosujemy w: -ortopedii -traumatologii -internie i chirurgii -neurologii -reumatologii -onkologii -urologii -ginekologii -dermatologii -okulistyce -laryngologii -stomatologii ( zapalenie przyzębia, dziąseł) Do naturalnych należą: -wody termalne, pitne, balneoterapia -hydroterapia, klimatoterapia T.E.N.S- prądy impulsowe małej częstotliwości w terapii przeciwbólowej KRIOTERAPIA- stosowania skrajnie niskiej temperatury, biostymulacja laserowa Rodzaje energii i zasady jej przekazywania: Energia wystepuje w różnych postaciacj, często zmienia się z jednej postaci w drugą W fizykoterapii stosujemy 4 rodzje: 1.cieplna- jedyna energia, którą nie tylko wprowadza się do organizmu, ale i odbiera 2.elektryczna- pole i prąd elektryczny 3.promieniowanie elektromagnetyczne (PEM)- z różnych zakresów widma 4.mechaniczna- masaż, wibracje, UD W niektórych przypadkach stosuje się jednocześnie energię 2 lub 3 rodzajów lub łączy się je z podawaniem leków. Niezależnie od energii podawanych z zewnątrz w ustroju występują procesy energetyczne. 1.Energia chemiczna- występuje w każdym organizmie żywym. Jest najważniejsza i jest jej najwięcej. 2.Energia mechaniczna- wytwarzana w mięśniach, zapewnia wszelkie czynności ruchowe dowolne, mimowolne, pracę serca i trzewi, warunkuje przemieszczanie płynów i organelli komórkowych 3.Energia cieplna- utrzymuje temp.ciała i występuje jako produkt uboczny przemian energetycznych Prądy elektryczne służa do przekazywania sygnałów nerwowych. PEM podczerwone techniczne powstaje w wyniku przemiany materii i energii, kwanty tego promieniowania. PEM luminescencyjne (zwane fotonowym) powstaje w niewielkich ilościach w przebiegu procesów wewnątrzatomowych, bez udziału energii cieplnej, dlatego bywa zwane "zimnym". Przypuszcza się, że te dwie ostatnie postacie energii mogą przenosić informacje. ZASADY TERMODYNAMIKI I prawo- zachowanie się energii Energia nie może być wytwarzana ani niszczona, ale może być przekształcona z 1 formy w inną. Suma energii przed i po wszystkich zmianach zawsze jest taka sama. II prawo- różnica temperatury Do wykonania pracy konieczne są różnice potencjałów energii oraz istnienie energii swobodnej. Różnice potencjałów warunkują istnienie :energii swobodnej"- energii, która wykazuje tendencje do samoistnego.....-to jest NAPIĘCIE Jednostki potencjałów energii *temperatura-C,K *potencjał i napięcie- V(wolt) *ciśnienie- Pa (pascal) *kinetyczna en.mechaniczna (siła)- N (newton) Napięcie prom.elektromagnetycznego-natężenie energii Jednostki energii i mocy *podstawowa jednostka energii- J (dżul) *inne- kcal, 1kcal = 4,18kj *kilogramometr- 1kgm= 9,8 J *kilowatogodzina- 1kwh= 3600000J Moc- rozłożenie energii w czasie (energia działająca o jednostce czasu) *jednostka mocy- W (watt) 1 W= 1J/sek -1000W= 1kW (kilowat) -1000000W= 1MW (megawat) -0,001 W = 1mW (miliwat) -0,000001 W= 1mikrowat Gęstość energii- rozłożenie energii w przestrzeni J/cm2 Gęstość mocy- rozłożenie mocy w przestrzeni W/cm2 NOśNIKI ENERGII PEM nie potrzebuje nośnika, rozprzestrzenia się samoistnie. Nośniki charakteryzują się przewolnością i pojemnością Przewolność i jego odwrotność, czyli opór określa, ile energii może się max. przemieścić przez nośnik w jednostce czasu Przy wykonywaniu oporu część energii zmienia się w ciepło. tkanki ludzkie wykazują przewodność różną dla różnych rodzajów energii- przenikalność Natężenie- ilość energii lub substancji przechodzącej przez dany nośnik w jednostce czasu
miki669