NAJNOWSZY ZWROT W HISTORIOGRAFII POLSKIEJ
Gruntowne przemiany:
W warunkach pogłębiającego się kryzysu panującego systemu od II poł. lat 70’ wystąpiło w Polsce charakterystyczne dla podobnych kryzysowych sytuacji społeczne zjawisko odrzucania historii oficjalnej, a poszukiwania historii alternatywnej.
Alternatywną wykreowali związani z opozycją demokratyczną krajowi historycy i publicyści przy poparciu środowisk emigracyjnych. Koncentrowała się na wydarzeniach z historii Polski XX w. i jego procesach społecznych, a nie nurtach myśli ideowej i politycznej. Lansowali negatywna ocenę przemian powojennych:
· Wyeliminowanie pozytywów
· Idealizowanie polskiej przeszłości
Przeważały publikacje o charakterze popularnym i publicystycznym, ale pojawiały się też dzieła naukowe historyków naukowych:
· Kersten K., Historia polityczna Polski 1944 – 1956, Narodziny sytemu władzy, Jałta w polskiej perspektywie,
· Turlejska M., Te pokolenia żałobami czarne…, Skazani na śmierć sędziowie
· Holzer J., Solidarność. Geneza i historia
· Roszkowski W., Najnowsza historia Polski
Najważniejszym zadaniem historiografii w tym okresie było likwidowanie „białych plam”; wysunęła się tutaj sprawa Katynia, stosunki z ZSRR, obecność Polski na Liwie, Ukrainie i Białorusi.
Ważniejsza była jednak konfrontacja do której doszło na płaszczyźnie teoretycznej refleksji historycznej:
· Intelektualiści przeciwstawiali się uznawaniu systemu PRL, uważając ją za twór jałtański; podkreślali, że wszelkie teologiczne teorie biegu dziejów prowadzą do totalitarystycznych konsekwencji
· Władza – okopała się na wcześniej przyjętych pozycjach, broniąc dorobku PRL; wyrazem tego był referat na XII Zjeździe Historyków pt. Polska Ludowa – urzeczywistnienie celó społecznych i narodowych
Transformacja ustrojowa, jaka się u nas dokonała, otworzyła przed historiografią:
a. Szanse:
· Likwidację białych plam
· Możliwość uniwersalizacji horyzontu badawczego naszej historiografii
· Dowartościowania problematyki historii powszechnej
· Warsztatową modernizację – szerokie wprowadzenie do praktyki badawczej nowoczesnych metod badawczych; metod historii kwantytatywnej
b. Zagrożenia:
· Niebezpieczeństwo nowego upolitycznienia – postawiono sobie za cel stworzenie nowej tym razem demokratycznej legitymizacji obrazu historii (oficjalna)
· Brak profesjonalnej krytyki naukowej prowadzi do de profesjonalizacji polskiego dziejopisarstwa; powstając coraz to nowe twory kierowane przez partie i ruchy społeczne „nowej jedynie słusznej historii”
Najważniejszym zadaniem współczesnej historiografii jest wypracowanie nowego, oczyszczonego z mitów, całościowego obrazu dziejów Polski. Wyraża się to w tendencji, zmierzającej do odrzucenia rozumienia biegu dziejów w jakkolwiek interpretowanych kategoriach teologicznych.
str. 1
madzia.1majka2