implikacje socjologiczne.doc

H.Blumer – „Implikacje socjologiczne myśli G.H.Meada”

JAŹŃ

Merton w istocie ludzkiej widział organizm obdarzony jaźnią. Jaźń przekształca człowieka w specjalny typ aktora, przekształca jego stosunek do świata, a jego działaniom nadaje wyjątkowy charakter. Stwierdzenie że istota ludzka ma jaźń oznacza, że jest przedmiotem sama dla siebie, może siebie postrzegać, mieć pojęcie samej siebie, komunikować się ze sobą oraz oddziaływać na siebie. Te rodzaje zachowania pozwalają człowiekowi stanowić przedmiot swoich własnych działań. Może on sam sobie udzielać wskazówek, oznaczać swoje pragnienia, problemy, cele, obecność innych i ich działania, oczekiwania itp.

U Meada jaźń jest procesem, a nie strukturą. Proces ten wymaga od jednostki radzenia sobie ze światem na drodze definiowania go, a nie tylko reagowania oraz zmusza do konstytuowania swych działań, zamiast jedynie je wyzwalać.

CZYNNOŚĆ

Działanie ludzkie dzięki temu że jest kształtowane w procesie oddziaływania na siebie, nabiera odmiennego charakteru. Nie jest jedynie wyzwalane z pierwotnej struktury psychiki człowieka przez bodźce z zewnątrz, ale buduje się stopniowo w trakcie kontaktów ze światem. Jednostka musi ułożyć sobie linię postępowania, zidentyfikować własne pragnienia, oczekiwania, ustalić cele, zauważyć i zinterpretować działania innych, ocenić sytuację. Wg Meada jednostka ludzka nie jest tylko platformą działania czynników zewnętrznych wywołujących zachowania, ale organizmem działającym według własnych praw, w obliczu obiektów, które wskazuje, zajmuje się nimi i oddziałuje na nie.

INTERAKCJA SPOŁECZNA

Dwa poziomy:

-          interakcja niesymboliczna

jednostki odpowiadają na swoje gesty czy działania bezpośrednio

-          interakcja symboliczna

jednostki interpretują wzajemnie swoje gesty i czynności w oparciu o znaczenia wyłonione w wyniku interpretacji

Interakcja symboliczna obejmuje

-          interpretację – stwierdzenie znaczenia działań lub uwag innej osoby

-          definicje – przekazanie wskazówek innej osobie jak zamierza się działać

Związki ludzkie są procesem takiej interpretacji i definicji. W tym procesie uczestnicy dostosowują własne czynności do czynności podejmowanych jako odwzajemnienie i ukierunkowują w tym innych

Interakcja symboliczna jest samoistnym procesem twórczym. Jej uczestnicy muszą wytyczać drogi swojego postępowania poprzez ciągłą interpretację swoich linii działania. Ponieważ uwzględniają nawzajem podejmowane przez siebie czynności, muszą uchwycić, przekształcić, dostosować własne zamiary, pragnienia, uczucia i postawy oraz ocenić odpowiedniość norm, wartości i nakazów grupowych do sytuacji kształtowanych przez działania innych.

Interakcja symboliczna obejmuje pełen zakres powszechnie występujących form związków ludzkich – współpracę, konflikt, niezgodę, wspólność przekonań itp.

PRZEDMIOTY

Istoty ludzkie żyją w otoczeniu przedmiotów, a ich działania są związane z przedmiotami. Dla Meada przedmioty są tworami ludzkimi, jest to wszystko to co można oznaczyć, lub do czego można się odnieść (zarówno rzeczy fizyczne jak wyobrazone czy abstrakcyjne)

Istotę przedmiotu tworzy znaczenie, jakie ma on dla osoby dla której jest przedmiotem. Znaczenie to nie jest  wewnętrzną właściwością danego obiektu, lecz konsekwencją tego jakie człowiek jest gotów podjąć wobec niego działanie.

Wszystkie przedmioty są tworami społecznymi, ponieważ są kształtowane w procesie definiowania zachodzącym w trakcie interakcji społecznej.

Ludzie są gotowi podejmować działania wobec przedmiotów w oparciu o znaczenie jakie dla nich one mają. Tym samy nie muszą na nie od razu reagować, ale mogą organizować działania wobec przedmiotów które potrafią oznaczyć.

DZIAŁANIA POŁĄCZONE

Działanie połączone powstaje poprzez dopasowanie do siebie czynności poszczególnych uczestników. Dopasowują je oni przez określanie czynności społecznej, którą mają zamiar podjąć oraz przez wzajemne interpretowanie i definiowanie swych czynności. Określenie czynności społecznej czyli działania połączonego daje uczestnikowi klucz do interpretacji czynności innych osób oraz drogowskaz kierujący jego działaniami wobec nich.

Każde działanie połączone trzeba ujmować jako pewną drogę rozwojową – jego przebieg zależy od tego co dzieje się w procesie jego kształtowania. Ta droga rozwojowa jest elastyczna w zależności od sytuacji, ale zarazem ogólnie uporządkowana, utrwalona i powtarzalna dzięki wspólnym definicjom połączonego działania podejmowanego przez uczestników. Wspólna definicja stanowi dla każdego uczestnika drogowskaz w kierowaniu własną czynnością, tak by pasowała do czynności innych osób. Jest również źródłem regularności, trwałości i powtarzalności połączonych działań mimo nieskończonej ilości sytuacji grupowych w których one występują, stając się w ten sposób podstawą ustalonego i uregulowanego zachowania społecznego tj. kultury.

Mead ujmuje społeczeństwo ludzkie nie jako zastaną strukturę lecz jako stawianie przez ludzi czoła warunkom ich życia. Działanie ludzkie nie jest przejawem struktury społecznej (czyli pozycji społecznych i wzorów zachowań), ale jest kształtowane przez uczestników i zmienia się w zależności od tego jakie elementy biorą pod uwagę przy konstruowaniu wspólnych definicji. Życie grupowe jest procesem konstruowania działań połączonych.

Istnieją role społeczne, statusy, porządki hierarchiczne, organizacje biurokratyczne, zróżnicowane układy władzy itp. ale ich rola polega na włączaniu się do procesu interpretacji i definiowania w trakcie którego kształtowane są działania połączone – sposób i zakres, w jakim się włączają może być bardzo różny w zależności od sytuacji i tego co ludzie biorą pod uwagę.

1