sztumski.pdf

(2395 KB) Pobierz
188263867 UNPDF
niedopus z c za lne jest oc z ywi s cie zapewni a nie badanych , ze ankiet a j e st
anonimowa, wtedy, gdy nie spelnia ona om a wianego warunku , c z yli zawi e r a
p y tania , j a kie m o g<t , uja w ni e kto j e st respondent e m .
A utor a nki e t y po w ini e n z ate m dokl a dni e s pr aw d z i e to , czy kt o r eS z p y t a n ,
zw l a s zcza z a wa rt y ch w cZt( s ci doty c z q cej d a nych 0 r es p o nd e ntach, ni e sta -
n o wi za g rozeni a d l a i c h a nonimowosci l ub poufnosci .
aktywnose spolecznq lic zy my n a pozyt y wny s tosunek do n aszy ~h b ~ -
dan . . . "; w przypadku np . ank i et anonimowych wyrazne podkresleme
tego fa ktu ; podzit ( kowani e r e sp o nde n t o m z a t rud z wiq zan y z wy p e l -
ni a n ie m anki e t y; okr es leni e spos obu z wr o tu a nki e ty itp . s pr a w y;
4) P Y t a n i a , odnos zq ce sit( do cel o w dla j a ki c h d a n q ank i e tt ( s p o r zq dzo-
no . Mozemy wyroznie p y t a nia d o tyczqce badane g o problemu ora z od -
nOS Zq cesit( do respondenta , ktore nalezy umieszc z ae n a k 0 n c u a n -
k i e t y . Ankiett( n a l e zy rozpoc zy n a e od s ta w i a nia p y t a n dot y czqcych
bad a n e j problem a t y ki , a ni e od p y tan o dnosz q c yc h s i t( do s p o l e c z n o -
dem og rafi cz nych w l a sci w osci re s pondenta ;
5) ins t r uk cj e dotyc z qce tego, j a k odpow i adae na pos z cze g olne pyt a -
nia czasem wystarczajq b ar d z o l a konic z ne ws kazani a t y pu: " ni e po-
tr z~ bn e s k res lie " c zy " stoso w ne p o dkre s li e" itp ., a le nieki e dy k o niec z n e
Sq te z b a rd z iej s zc z eg ol owe pou cze nia , dot y cz q c e np . s po so bu zw r o tu / .
a nki e t . Nalezy takZe dbae 0 to , a b y inform a cj e 0 in s trukta zo w y m ch a . : :.
rakt e r z e byly zrozumiale \ jedno z naczne.
8.3. 1 . Z as ady op racowania ankiet y
O p r acow ani e a nki e t y je s t b a rdzo wa znym prz e d s it (wz i t(c i e m p rz ygo t o -
wawczy m w b a d a ni ac h o ma wia n e go t y pu. Wi a dom o bo w i e m 0 t y m , z e t y lko
m e t o dol og i cz n ie p o pr aw nie o p rac o wa na ank i eta mo ze stae s i t ( po zy t ecz n y m
n a r z t(dzi e m b a d aw c z ym . Zwr o emy r o wnie z uwagt ( na ten f a kt , z e byle j a k
opracow a n a a nkiet a, t z n . nie Iic zq c a s it ( z wy mo ga mi m e t o dolo g ic z n ym i ,
ni e je s t p o pr os tu go dn y m za u fa nia n a r z t(d z i e m m e t o dol og i cz n ym.
P r zys t t( puj qC d o o pr acowa n ia a nki e t y n a l e z y odp ow i e d z i ee s ob ie c o n aj -
mniej n a n as tt (p u jqce p y t a ni a :
a) z j a k i c h e l em e n tow powinna skl a d a e sit( a nki e t a, jak q c hcemy
s it( p os lu zye w za m ie r zo n y ch b a d a nia c h ; .
b ) j a k q f or m t ( i t r eS e pow in ny mie e p osz c zego ln e j ej e l e m enty o r a z
c ) j a ki : ' N Yg I ~ d z e w n t ( t r z n y po w inn a mi ee d a na ank ieta .
P r zyjr zy jmy sit ( blizej pr o blem o m za w artym w powy z s zyc h pyt a ni a ch .
8.3. 1 . 2 . Fo rm a i tre s c ankiet y
F o rm a i tr es e pos zcze g o lny c h el e ment 6 w a nki et y po w i n na n a j og olni e j
u wz gl( ( dniae za r6wno char a kt er dan e j a nki e ty , j a k te z wl as ci.w0 s ci p ~ t e n-
cja ln yc h r es po n d e nto w, np. s t op i e n dojr z al osc i int e l e ktu a l neJ, pr zY~ I .qza -
n ie d o tr a d yc ji , o b ow i qz u j~c e w s r o d owisk u b ada n yc h zasa d y g r zecz n os cl Owe
it p. cec h y . . .
Ni eco w i( (ce j miej sca po s wi (( cimy p y tani o m staw ia nym w ankl e cl e . N a -
l e z y tu z wro c ie uwag( ( pr z ede wsz ys tkim n a nastt ( pujqce zag adni e nia :
I. J eze li p y t a nia m a j q b ye rz ec zowe, t o po w in ny b ye fo rm owa n e n a
pods t aw i e z n a j o mos c i p ro bl e m 6w, kt6 r yc h d o t y c zq. T r ze b a 0 t y m p a mi . t ( t ae ,
ze t a ki e p y tani a, ktor e w o d cz u ci u r es p o nd e nt a S qn i er z e cz o we c zy nal w n e
n ie s kl a ni a jq go wcal e do pow a znego traktowania dan e j a nkiety, ani t ez
b a d a j q c ego.
2 . P yta nia po w in ny b ye t ak fo m 1owa n e, a b y m oz n a b y l o ud z i e li e n a ni e
w i a r ygod n e j odpo w i e d z i . P ona dto w pr zy p ad ku a nki e t a nonimo wyc h p y t a-
n i a ni e m og q do t yczyc t a kich kwe s tii , kt 6 r e m og lyb y ujawnie osob t( r es p o n-
d en ta, g d y by na to pyt a nie odp o wied z i a l . Choc wska z ywali s my n a to wc ~e -
s ni e j , ak ce ntujemy ten wy m og, ze wzg lt ( du n a j eg o m . in . mor a Ine z n acz em e .
3 . Py t a nia n a le zy t ak sta w i ae, a b y um oz l iw i a l y one u zysk i wa ni e d a n yc h
o bi e kt y wny c h , por6 w n y waln y ch i s pr aw d za ln yc h ,
8' :3 . 1 . 1 . Str uktu ra a nki ety
W a n k i e cie n a l ezy unik ae wszys tki eg o , co nie j es t k o ni eczn e ze wzg lt ( du
n a ce le , j a ki e chc e m y osiq gn q e pr z y j e j pomocy . N a le zy w it ( c db ae u s i l ni e
o to, aby a nkiet a byla n a r z t (d z i em w p e ln i funkcjonalnym .
~ 2Ei~ cZ E y mi ~ l ~ m ~ nt a mi k az £ ly ' \ y~ s i ld z i e q . i e t y st osowa n e' ' . tB l !Q . ? -
, i lla ch ~ o l ec zn y ch _ s . f t :
I ) inf o rm acja 0 in s t y tucji [ irm u j qc ej b a d a ni a;
2) z wit ( zla in f orm a cj a 0 G 1u > j a ki e mu m a slu zy e an kiet a;
, d .
3) dod a tk o we w y j a s n i en i a, l< . to ry ch ch a rakt e r z al ezy o d r o Z 3JU
a nki e t y; mo z e tu wc h o d z i e w g rt( np . u zasa d nie ni e wy boru da n ego
res pond e nt a, a wowczas p os ru g u je m y s it ( dajm y na to s lo wam i j a ki e
za p ew n e z ys k a jq j ego pr zyc h y ln osc: " . . . bior q c pod u wa gt ( p a na (i )
188263867.001.png
4. Pytania nie powinny bye sugestywne , dwuznac z ne , ani te z podejmo-
wac spraw dra z liwych w taki sposob, ktory moglby u danych responden-
tow wywolywae oburzenie .
5 . Pytajqcy powin i en z dawac sobie spraw( ( ze z n a czenia kol e jno s ci s t a -
wianych p y tan w ankiecie oraz z wp1 y wu t e j kolejnosci na j a ko s e .
" To s arno p y tanie przy innej kolejno sc i i w inn y m kontek s cie konste-
luje inaczej swi a domose odpo w iadajqce g o. a pr z e z to prowadzic mo z e do
odmiennej odpowiedzi. K a zde pytan i e w ankiecie i ka z da odpowiedz na nie
ma okrdlonq wartose wskaznikowq w za l eznoSci od ko l ej n osci i s t ruktury
wszystkich poprzed n ich,j a k i nast~pujqcych po nim pytan oraz najbliz sz e g o
jego kontekstu 7 " . .
Kolejnos e st a wi a n y ch w anki e c i e p y tan nie je s t s pr a wq oboj( (t n q.
6. P y tania s tawi a ne w ankleta c h mo g q miee ch ar akter p y tan : z a -
mkni( ( tych , polotw a rtych i otwartych.
Z a m k n i ((t y m i - n az ywamy t a kie pytania, ktore Sqzaopat rz one z gory
w pr ze widywan e odpowiedzi , c z yli Sqtak pomyslan e, aby odpowied z i re -
s pond e nta trafi a l y w mo z li w osci pr ze wid ywa n e pr z e z p y t a j q c ego. Mo g q o n e
miee r M n y k sz t a lt , np .:
" W ktor y m r o ku ur o d z il s i( ( P a n (i )"?
"Czy jest P a n (i) z a d o w o l o ny ( a ) z wyb o ru kierunku s tudiow ? Tak , Ni e.
Nie m a m zdania " ;
"l a k to si~ stalo, ze wybr a 1 P a n (i) obecny kierun e k s tudio w? Z po s r o d
pr zy c zy n , jakie Sq tu za pi s. : me mo ze Pan (i) wy br ae wi~cej ni z j e dn q:
a ) sa m (a ) dokonal e m ( am) wy b o ru ;
b ) p os lu c h a l e m ( a m) rod z ic6 w ;
c) z o s t a l e m ( a m) s kierow a ny (a) n a studja;
d) udalem (am) si(( za namowq kolegow".
W tym ostatnim przyklad z ie mamy do c z yni e nia z t z w . k a f e t e r i q p y _
tall . t z n . z pewn y m z est aw em pyt a n za wi e raj q c yc h od r az u prop ozy cj(( ew e n-
tu a ln y ch odpowi e d z i .
C o z robie w ted y, gdy r es pond e nt ws k aze w i (( c e j ni z jedn q z ewe ntual-
n y ch odpowied z i czy prz y cz y n dan eg o zachow a ni a? O tM , gd y t a k q mo z -
Iiwo sc dopus z c z amy , t o wowczas tr z eba pro s ie, aby w s ka za l, ktorq z nich
s tawia n a pierws z ym miejscu, tzn. uw az a za pierwszo r z~ dn q , ktorq na drugim
miejscu, uwazaj q c j a ko dru go r z ( ( dn q itd . 10 tym j a k powini e n post q pie tr z eb a
g o poin s truo w ac w a nkiecie. Tego r o d z aju ws k az ani a d o kon a ne przez re-
s pondentow poz wa l a jq bad a j q cem u u s talie hi e r a rchi(( w az no sc i odpow i e-
d z i lub p r zyczyn , w edlug opinii b a d a n y ch .
lezeli takqkafeteri((konczymy pytaniem np . typu: " Pros z (( w s ka za e in .
przyczyny poza wymienionym i . . ." po z ostawiaj q c tym s a mym P~W~qsw o-
bod(( re s pondentom co do odpowiedzi , to mamy w6wczas do czymema z t z w .
p y taniem polo t wart y m . . .
P Ytan i a 0 t wa r t e d a j q respond e nto w i n a tomJa s t . c a l~o w. lt ~ sw obod( (
o dpo w i e dzi . W t y m ce l u pozo s tawi a my s tosunko w o w !( ( ceJ m!eJsc a w an-
kiecie na odp o wiedz . Oto prz y klad t a kiego pytania:
lak to si((stalo, ze spo s rod w i elu mo z liwych zawod o w wybr a 1 (a) Pan
(i) ;~wod nauczyciela? , ".
Niew q tpliwie pyt a nia om a w i anego t y pu S q , trudniej sz e d l a re s p o ndenta ,
g d y z w y ma g ajq z jeg o stron y z nacznie wi((ks z ego w y silku int e l e ktualne g ~
n a sformulowanie odpowi e dzi , ni z p y t a nia zamkni((te. Na s tr( ( C zaH o ne te z
wi((cej trudnosci bad a jqc e mu pr zy opraco wa niu ze bran y ch anki e t , p.~nie-
waz odpowiedz i tego rod za ju wyma g ajq wc zd niejszej kategor yza cj 1. .
Szcze g olnym typem pyt a n s tosow a nyc h w a nkietac h Sq t zw. p Ytan ! ~
f i I t r uj q c e , stawi a ne wt e d y, g d y ch c em y s p os r 6 d r es p o ndent o w dokon a c
e limin a cji t y ch oso b , ktore ni e m a j q nic do p ow i e d z eni a na d a n y t e m a t .
7 . l ez eli w a nki ec ie s ta wia m y p y t a nia za m k ni( ( te a lbo p olo t wa rt e, to
\V t y ch wszys tki c h p r zy p a dk a ch. w kt 6 r y ch zaw i e r a j q o n e pr opoz ~ cj e a l-
t e mat y wn y ch odp o wi e d z i , n a l ezy p os lu g iw a e s i( ( n a tyl e k l a rown y ml I o s tr y -
m i altern a t y wami, az eby p oz walaly o ne na mo z l iwie jednozn a c z ne ro z -
d z ielanie tresci w y po w ied z i
r sp os6 b \ ~ y ra z n y i zdec y do w an ..
se t ) · .
8. 3.1 . 3. Wygl lld z e wn ~trzn y ankiet y
Wygl q d zewn((tr z ny anki e t y nie je s t takze b ez z n a c ze ~i a w b ~ d a ni ac h .
Okresla go w pewnym sen s i e char a kt e r anki e ty . Z uwa g ! n a t o, z~ trudn o
b y 10by podae wyc z erpujqcy katal o g wska za Il dl a w sz y s tkJch m o z l I w yc h
a nkiet , o g r a nic z ( ( s i( ( za tem do kil k u ogo ln yc h uwag n a t e n t e ~ a t . .
Oto z - ja k wi a d o mo - r oz mi a r a nki e t y n i e p ow inien b ye tak! , ze b y z m e -
c h( ( cal r es p o ndent a d o je j wy pdnieni a. A le te z ni e j est j e dn a k r ow ni d ws k a ~
za ne a b v a nkiet a b yl a bard z o za druk owan a , p o ni e w az m oz e wowczas st ac
s i((~alo - prz e j r z y s ta . Ro z mi a r anki e t y n a l dy w i ( ( c ogr a nic z ae gl o wn i e po-
pr z ez eliminacj(( pytan stawi a nych " n a wszelki wypad e k" lub ze w z gI((du
n a . , intere s uj q ce kw es ti e", k t o r e jedn a k ze nie Sqs ci s le z wi qza ne z t e matem
b a dan . Dbajqc 0 r ozsq dn e wy korz ys t a ni e ka z d e j s tron y, nie nale zy wsza k -
ze pop a d a e w pr ze s a d(( , w pl ywa j q c q n ega t yw ni e na pr z e j r zys t osc i e s t e t y - .
k( ( anki e t y .
B e2 ~
1 0 hIe ro a
188263867.002.png
Ankieta powinn a bye tak i e czytel n a i przejr z ysta . Kaid ' lgrupf ( probl e -
mow ' l , podobnie jak k a ide pyt a nie, n a l eiy w yra z nie o z na c zye liczb a m i a lb o
liter a mi . N a leiy rowni e i zachowae odpowiednie odstf ( py mif ( d z y wi e rsz a mi ,
aby d a e s za nsf( n a szers z' l wypowied z , zwl a szc za przy pytani a ch otwarty c h .
W przypadku wielostronicow y ch mil l et dobr z e z achow a e pr z ynajrnni e j jedn < t
stronf ( nie z adrukowan ' l , zazn a cz a j ' lc w c Zf ( s ciin s trukt ai ow e j, aby r e spon-
denci wykorz y stywali j ' l dl a ewentu a lnych s z ers z ych wypo w ied z i pod a j ' lc
numer pyt a nia, ktorego t a odpowiedz dotyc z y . M a my w o wc zas pewn ' l s z an Sf(
na u z yskanie dod a t kowych wypowi e dzi.
I Z ob. W . Wi s n i e w s ki , Wp l yw s p oso bu s ta w iania p y t w l w an k i e c i e na rod za j o dp ow i e d z i.
w : Studi a Socj o logic z ne , 1963, nr 4 , s . 57 - 71 ; E . No e l l e , U mf r a ge n in d e l ' M asse n ge s el-
/ sc h a ft . op . cit . , S . 5 4 - 9 4. .
2 Z ob . C . Sel l t i z , M. l a h o da, M . Deut sc h i S . C ook , o p . C lt. , S . 12 - 17 .
) F. Zn a ni e cki, M i ast o w s wi a d o mo sc i j e g o o b y wat e /i . Pozn a n 1931, S. 1 8 -1 9.
4 Zob . P . Danilo w icz , F . S z tabin s ki, N aw e s p o j r ze ni e n a a nki e t ~ pocz t ow q . Jak u zy s k a n o 7 0 %
zw r o to w . w : A na / i zy ipr o b y t e c hnik b adaw c z yc h w soc jalo g ii . T 9 . P r o b l em y human iz a cj i
p ro ces u bad a w c zego . Prac a z b i or , p o d red . Z . Go s lkowskie g o . W ar sz aw a 1 9 92, s. 140 .
5 B yl y t o badan i a nad w a runk a mi pr a cy i zy c i a p i e1~ g ni a rek w Po l s c e , pro wa d z on e . przez
dr M a rk a Gram l ew i cza w ki e rowan y m pr zeze mnie Z aklad z ie M e l o do l og n Bad a n Spo-
l e c z n yc h Uniw . S I 'l . s ki eg o n a z lec e nie R a d y Nac ze l n e j Z w . Pie1 ~g ni a rek i ~ o lo z n yc h.
6 Z ob. TW . M ang ion e , A nki e t owa ni e po c z t ow e w ba da nia c h m ar k e tin g o w yc h I s O C j O I Og l cz-
nyc h , W a r szawa 19 99, S . 8 0 - 1 11.
7 Z ob . T Sz c z u r ki e wi c z , N i e kt ore u wa g i kr y t ycz n e 0 a nkiet ac h , w : Zeszy l y N uko we U MK
F i l o zof i a II , T o run 1 968. S . 4. A rtykull e n zn a jd z ie Czy t e lnik r 6w ni e z w k s i 'l . zce l egoz A ul o r a
p t . Stu d ia so c jo l o g i cz n e , op . c it . , S . 4 1 -53 . . .. .
R Du zo infonn ac ji na l e m a l b a d an anki e lo wyc h z a w l e r a k S l ' lzka M . Gra wJl Z ~ t . M e th o d e s
d es s c i e n ces sa c /a l e s . o p . cit . , S. 6 68 - 7 17 . Zo b . le z : R . M ayn l z , K . H o lm , P . Hubn e r , Wpl ' O -
wa d ze ni e d o me t o d soe j o l o g ii e m pi r ycz n e j. o p . c it . , S. 13 3 - 1 4 6 .
8.3 . 2 . U wag i n a t em a t pr zy d a tno sc i b a dan an k ieto wy ch
Ba d a n ia anki e tow e, w p r zeciwienstwie do i nnych bad a n pod e jmow a -
n yc h w n a uk a ch s polec z nych, nie wymag a j ' l wielkich zes polow bad a wczych ,
a ro wn o c ze s ni e S' l st os unkowo t a nie i pozwal a j ' l na sz ybki e pr ze b a dani e
n awe t du i ych z bi o r ow o s ci . Na skutek t e go s ' l one C Zf(s tost o sow a ne pr z y
r o z l e gly c h b a d an i a ch p r ow a dzony c h pr z e z ro i n e in s tytucje z ajmuj ' lce s if(
bad a niam i o pinii publi cz ne j (np. In s t y t u t Ga l l up a ), a ich wyniki pr ze dost a j ' l
sie ( cZe(sci e jni i i nn e d o wi a d o mo sci s z er o k i ch m as. Ni e je s t wie(cpr z yp a d -
kiem , i e w odc z uciu s p o l e c z n y m b a d a n ia a nki e t o we S ' l uw aia ne za n a jb a r-
d z i e j t y p o we z wl ~ s z c za d l a so cjo l og ii, a ankiet a j es t ni e ki e d y n awe t u w a -
i an a z a podst a wow e n a r z e ( d z ie b a d a wc ze tej n a uki. J a k wi e l e pot ocz n yc h
. ! I
mni e man , t a k i to ro w nie i j es t ni es l u s z ne. Pomimo w s pomnianych za l e t
bad a ni a a nk i etow e nie S ' lwc ale tak l a t w e do pr z ep r ow a d z eni a, j a k to s if ( wi e lu
am a torom s ocj o logii wydaj e . Je ie l i s ' lr zeczy wi s tym , a nie t y lko fik c yjnym ,
c z yl i pseudonaukowym pr ze d s ie ( wzie(ciem , to w y m aga j ' l z a r o wno du i e go
do s wiadc z enia badawczego , jak te i i dobr e go przy g otowa n i a m e -
todo l ogic z nego, osoby pr ze prow a d z aj ' lcej bad a nia t eg o typu .
W s k a imy r ownie i na to , i e z e w z glf ( du n a wspomniane wla Sc iwo s ci
bad a n a nk i etow y ch S ' l on e z a lecan e wsze ( d z ie t a m , g d z ie trudno s tosow ae
inn e metody b a d a wcze , a le i wowc za s oc z ywi s cie nie powinno sif ( kor zy -
stae z nich w spo s obnie licz ' lcy s i e(z wymog a mi m e todolo g iczn y m i 8.
188263867.003.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin