Koncepcje ewolucji człowieka

Ewolucja człowieka, obserwowana w oparciu o zmiany form praludzkich, jest faktem biologicznym.

Koncepcje ewolucji człowieka przedstawił Karol Darwin w dziele „O powstaniu gatunku” w 1859.

Przełamał przez to dualizm panujący między człowiekiem, człowiekiem resztą świata przyrodniczego.

Darwin stwierdził, że przyroda posiada możliwość selekcji – dobór naturalny. Te lepiej przystosowane jednostki wygrywają w walce o byt, a ich potomstwo odziedzicza ich cechy.

Nie znali oni genetyki, dlatego uznał, że ewolucja człowieka była jednoliniowa – podlegały jej rozwoju wszystkie znane formy praludzi.
 

Karol Darwin

Jeśli mutant okaże się lepiej dostosowany do środowiska od formy poprzedzającej, wówczas będzie miał szansę rozprzestrzenienia się i przez następne pokolenia powiększać swą liczebność.

Jeśli nie okaże się lepiej dostosowany zniknie lub będzie niezauważony (mutacja neutralna).

Opisana teoria nosi nazwę neodarwinizmu. Z wielkiej różnorodności populacji przetrwają tylko najlepiej dostosowane osobniki.

Proces ten powtarza się w każdym nowym pokoleniu. Mutacje powodują, że stale pojawiają się nowe kombinacje genów, a dobór naturalny działa jak flirt ograniczający zmienność.

Krytycy neodarwinizmu nie odrzucają tej teorii, ale ją modyfikują. S.J. Goud uważa, że nie są ważne pojedyncze zmiany, a pasujące przypadkiem całe sekwencje zmian.

Określa on to mianem – kontyngencji, odrzuca stopniową i ciągły rozwój (gradualizm).

Proponuje on punktualizm - czyli ewolucje, w której mamy krótkotrwałe okresy szybkiego rozwoju zakończone fazami krótkich lub długich stagnacji.

J. Reichholf jest zdania, że rozwój przełomowych zmian nie musi być długotrwały, jak wynika to z założeń neodarwinizmu.

Uważa też, że mutacja jest nieistotna, dopóki nie zmieni się przez nią funkcja organizmu.

Cechy nabyte wskutek adaptacji do środowiska nie są dziedziczone. Powstający w środowisku niedobór lub nadmiar zasobów naturalnych jest motorem przyśpieszającym zmiany organizmu i sprzyjający większej specjalizacji organizmu.

Niedobór zwiększa konkurencje między osobnikami i zostają lepiej wyspecjalizowane. Środowisko ciągle się zmienia, dlatego na dłuższy okres mają trudności z przetrwaniem osobniki wyspecjalizowane, (czyli ogranicza rozwój). To, co teraz pomaga w przeżyciu w następnym pokoleniu może być ciężarem.

Po homo erectus rozwój ludzi budzi wiele kontrowersji, są obecnie dwie wersje. Pierwsza z nich starsza – ewolucja multiregionalna. Druga z nich, młodsza zwana – „modelem Arki Noego”.

Teoria multiregionalna mówi, że zróżnicowanie rasowe jest spowodowane rozpowszechnieniem się homo erectus na różne regiony świata i tam ich rozwój izolacyjny, kształtowany przez lokalne warunki środowiska. Za tą teorią jest M. Wolpoff i A. Thorne.

Model Arki Noego stworzył Ch. Stringer. Mówi on, że Homo sapiens powstało w jednym miejscu – Afryce, skąd rozpowszechniło się, zastępując inne populacje.