wykłady od ogólnej rok akad. 2009 2010.odt

Wykład nr 1- 1.10.2009:

Temat: Cele studiowania dydaktyki. Zarys programu wykładów. Wymagania egzaminacyjne.

·        Miejsce dydaktyki ogólnej wśród dziedzin nauki o wychowaniu:

Wiedza niepedagogiczna to filozofia, psychologia, socjologia.

Wiedza pedagogiczna – wiedza ogólna ( historia wychowania) – wiedza szczegółowa ( teoria wychowania, dydaktyka).

·        Cele studiowania dydaktyki ogólnej:

Cele interpretacyjne:

·        poznanie i rozumienie wiedzy o kształceniu i rzeczywistości dydaktycznej

      Cele realizacyjne:

·        praktyczne działanie dydaktyczne.

·        Tematyka wykładów:

·        Nauczanie wśród podst. mechanizmów i wyznaczników rozwoju człowieka ( określenie granic).

·        Główne miejsce nauczania: szkoła- kształtowanie się edukacji formalnej.

·        Kształtowanie się problematyki pedagogicznej wiedzy naukowej o kształceniu, czyli dydaktyki ogólnej.

·        Cele kształcenia.

·        Treści kształcenia.

·        Proces kształcenia.

·        Studiowanie= łac. studeo ( przykładać się, rozkładać i składać  ).

·        Egzamin: pisemny na przygotowanym  wcześniej kwestionariuszu, 2-3 s., pytania szczegółowe, wymagające myślenia.

Wykład nr 2 i 3- 15.10.2009 i 29.10.2009:

Temat: Nauczanie wśród podst. mechanizmów i wyznaczników rozwoju człowieka.

·        Zróżnicowanie rezultatów wpływów kształtujących człowieka:

„Trud rozwoju” Maria Grzywak- Kaczyńska ???

·        Podst. dziedziny (sfery) rozwoju i wychowania człowieka oraz ich hierarchia i znaczenie.

Dydaktyka zajmuje się rozwojem umysłowości:

·        aspekt psychiczny: moralność, uczuciowość, umysłowość, duchowość ( =dziedziny rozwoju)

·        aspekt fizyczny

Rozwojem psychiczny i fizyczny: w ostatecznym rozrachunku ważniejszy jest rozwój psychiczny.

Dydaktyka ceni sobie głównie wiedzę i wszystko, co ją wypełnia. Wiedza jest nadrzędna.

Główne sfery, na których ma się skupiać wychowanie, czyli ich hierarchia:

·        moralność

·        umysłowość ( ale nie można w aspekcie pedagog. ograniczać się tylko do informowania)

·        uczuciowość: jest efektem oddziaływania na siebie czynników poznawczych; uczucia powstają na drodze stykania się elementów wiedzy; kształtuje się na gruncie poznania; łączy się z dwoma wcześniejszymi sferami, tzn. moralnością i umysłowością

Te 3 sfery powinny być względnie równomiernie rozwijane= harmonijny, wielostronny rozwój człowieka= wzorzec, ideał --- por. starożytność: calokagathia, arete.

Szkole zarzuca się, że zaniedbuje sferę moralną i emocjonalną.

·        Dojrzewanie i uczenie się jako podst. mechanizmy rozwoju człowieka i ich współzależności.

Dojrzewanie- podst. proces organiczny; względnie autonomiczny, dokonujący się na bazie genetyki. Polega na progresywnych zmianach struktury i funkcji różnych elementów organizmu, a zwłaszcza układu nerwowego i ruchowego. Przejawia się w gatunkowych formach zachowania, czyli wspólnych wszystkim ludziom żyjących w danym środowisku.

Przyczyny zmian w dojrzewaniu:

·        zmiany w rozwoju ruchowym

·        zmiany w sferze werbalnej- moment pojawienia się mowy też jest zależny od dojrzewania, a nie tylko od nauczania

·        zmiany w sferze umysłowej, poznawczej ( zdolność analizy i syntezy znaków kultury)

Uczenie się- proces psychiczny zachodzący pod wpływem aktywności jednostki. Mniej lub bardziej intencjonalny. Polega na specyficznych doświadczeniach praktycznych, głownie na naśladownictwie i ćwiczeniu różnych czynności.  Jest to naturalny mechanizm i naturalna potrzeba.

Proces uczenia się rozpoczyna się przy urodzeniu lub wcześniej.. Wszystkie dzieci mają pasje uczenia się- np. wolą uczyć się niż jeść ( też bym tak chciała)

Dziecko do 6 r. ż. uczy się więcej niż później przez całe życie i wiedza ta jest trwała i funkcjonalna!

Pomiędzy uczeniem się, a dojrzewaniem istnieje współzależność, która przejawia się w:

·        dojrzałości do uczenia się

·        przyspieszeniem nauki szkolnej ( jeśli natomiast dziecko nie jest dojrzałe do nauki szkolnej, może to spowodować negatywne postaw względem nauki )

·        opóźnienie dojrzewania w stosunku do nauki- infantylizm- dziecko powinno zachowywać się już inaczej

Jakie są wskaźniki dojrzałości:

·        trwałość zainteresowania, a nie chwilowe zaciekawienie

·        efektywność uczenia się- rezultaty nie są okupione nadmiernym wysiłkiem i czasem

·        Wyposażenie anatomiczno- fizjologiczne, a rozwój:

Wyznaczniki rozwoju w wyposażeniu anatomiczno- fizycznym:

·        czynniki dziedziczne ( przekazywane w genach)

·        czynniki wrodzone ( cechy organów i układów, które nie są wynikiem dziedziczenia ale kształtują się w okresie płodowym lub podczas porodu)

·        budowa i funkcjonowanie narządów zmysłowych- ich możliwości

·        typ układu nerwowego ( siła, dynamika, ruchliwość, równowaga procesów nerwowych na podstawie procesów fizyczno- chemicznych)

Wymienione czynniki mogą być materialnym podłożem takich struktur, jak: temperament, zdolności, inteligencja. Głównym czynnikiem uznawanym za czynnik powodzenia w nauce i w życiu jest INTELIGENCJA - wydajność wykonywania zadań złożonych i nowych. Wydajność nauki kształtowana  przez czynniki biologiczne warunkowana jest w 77% przez czynniki wrodzone, dziedziczne. Reszta to wpływy społeczno- kulturowe.

Wysoka inteligencja jednak nie zawsze oznacza wysokie wyniki w nauce- rola inteligencji emocjonalnej i charakteru.

Czy cech mowy, sprawności werbalne są uwarunkowane genetycznie?

???

Kobiety szybciej i sprawniej mówią niż mężczyźni.

Znaczenie w sprawnościach werbalnych mają: bogate słownictwo i wymawianie na głos swoich myśli.

·        Własna aktywność jednostki jako wyznacznik rozwoju:

Siła rozwojowa, która w nas tkwi powoduje ruch psychiczny i fizyczny.

Własna aktywność jednostki jest naturalną cechą człowieka, który świadomie i czynnie uczestniczy w rozwoju, zaspokajając potrzeby podstawowe, a potem również wtórne.

Wychowanie ma za zadanie podtrzymywanie życie płciowe na najniższym szczeblu. ???:/

Potrzeby niższe- wegetatywne;

Potrzeby wyższe, wtórne- rozwojowe: potrzeba poznawania, czułości, uznania i szacunku, podziwiania osób, syt. i rzeczy.

Aktywność u niektórych jednostek może się ograniczać tylko do zaspokajania potrzeb podstawowych.

Formy aktywności w życiu płodowym:

·        wegetatywna

·        motoryczna

·        zmysłowa

Po urodzeniu do tych form dochodzą kolejne:

·        manipulowanie przedmiotami

·        mowa ( w tym myślenie jako wewnętrzna mowa)

·        aktywność wewnętrzna- czysto umysłowa

·        zabawa

·        nauka

·        praca

Te formy mają swoiste cele i funkcje, np. zabawa ma dostarczyć rozrywki, przyjemności.

·        Środowisko społ.- kulturowe oraz przyrodnicze jako wyznaczniki rozwoju.

Jakie znaczeni ma środowisko lokalne: „Alternatywność szkoły jako sprzeciw wobec edukacji” Aleksander Nalaskowski.

Najlepszym miejscem dla rozwoju twórczego jest wychowanie się w zróżnicowanej rodzinie. Korzystna jest wielokulturowość, wielojęzyczność.

Środowisko rodzinne jest nadmiernie sterowalne.

Natomiast środowisko przyrodnicze jako takie nie ma celu wychowawczego i rozwojowego ale człowiek może nim sterować.

·        Nauczanie ( szerzej tez wychowanie) jako jeden z wielu wyznaczników rozwoju.

Szczególny rodzaj działalności ludzkiej polegający na względnie intencjonalnym, zamierzonym wywoływaniu zmian w umysłowości człowieka. Koordynacja tych wyznaczników, o których była mowa wcześniej.

Wykład nr 4, 5 i 6- 12.11.2009,  26. 11. 2009 i 10. 12.2009:

Temat: Kształtowanie się praktyki nauczania oraz rozwój myśli dydaktycznej w syntetycznym, historycznym zarysie.

·        Główne aspekty edukacji nieformalnej – naturalnej.

Inne są relacje między dzieckiem, a rodzicem, a inne w szkole, w obcym środowisku, z obcymi osobami. Te relacje są konieczne.

Metody: pokaz jakichś umiejętności- naśladowanie. Edukacja naturalna z kolei nie opiera się na żadnej teorii.

Zalety edukacji naturalnej:

·        duża trwałość ( Wiedza zdobywana w ten sposób jest trwała, nie podlega zmianom, jest zasymilowana)

·        pewność wiedzy ( rola autorytetu osoby, która nam coś przekazuje- rodzica)

·        udział w pracy i różnych wydarzeniach życiowych

Wady edukacji naturalnej:

·        niepełność

·        jednostronność

·        sztywność doświadczeń i postaw

·        spontaniczność

·        cele i treści : Niemierko

·        negatywne efekty edukacji naturalnej ( jeśli jest słaba): Nalaskowski ( rozdz. o szkołach twórczych)

·        utrata fundamentu wartości

·        utrata poczucia tożsamości i więzi społ.

·        wyobcowanie z kultury

Świadomy udział- samowykształcenie: człowieka chce sam określać cele poznania i je organizować

Formy nauczania:

·        naturalne ( nieformalne, biegną równolegle do formalnej)

·        formalne ( instytucjonalne, sztuczne aranżowanie, nie zajmuje się dydaktyką)

Edukację naturalną można rozumieć jako powstawanie u człowieka indywidualnego zasobu doświadczenia ( wiedzy, umiejętności, przekonań) w toku zwykłych sytuacji życiowych, a nie w wyniku specjalnie zorganizowanych sytuacji ( np. w szkole).

Rodzaje form edukacji naturalnej:

·        udział w formach życia rodzinnego: codzienne prace domowe, rodzinne święta i uroczystości ( praca i wypoczynek)

·        udział w formach życia społeczności lokalnej: sąsiedztwo

·        udział w formach życia środowiska zawodowego

Co zawdzięczamy edukacji nieformalnej w rodzinie? Najbardziej przejrzysta odp. Na tle programu nauczania przedmiotów humanistycznych w szkole:

·        poznawanie podstaw moralności w rodzinie

·        w rodzinie kształtuje się światopogląd

·        tam też dziecko nabywa podstaw języka i mowy ojczystej

·        wiedzę o historii swojej rodziny- poczucie tożsamości

·        Natomiast porównując przedmioty ścisłe, rodzina daje nam:

·        poznanie liczebników i podstawowych operacji na liczbach

·        czynności praktyczne

·        podstawy wiedzy o przyrodzie

Cechy edukacji naturalnej:

·        jest okolicznościowa, sytuacyjna, nieplanowana

·        Szkoły i myśl o nauczaniu w Starożytności.

Praktyka nauczania aktualna do dziś.

Grecja:

·    ...