BIOFEEDBACK.pdf

Biofeedback 1

POLITECHNIKA OPOLSKA

WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I FIZJOTERAPII

KIERUNEK FIZJOTERAPIA

DOMINIKA RAUDZIS

BIOFEEDBACK

Opole, 24.02.2009

Biofeedback 2

SPIS TREŚCI

1. Wstęp .......................................................................................................................3

2. Rys historyczny. .....................................................................................................4

3. Cel pracy ................................................................................................ ... ..............9

4. Rodzaje biofeedbacku .......................................................................... .. ..............10

4.1. Biofeedback EEG.......................................................................................10

4.2. Biofeedback EMG......................................................................................11

4.3. Biofeedback GSR.......................................................................................13

4.4. Biofeedback oddechowy............................................................................14

4.5. Biofeedback temperaturowy.......................................................................15

4.6. Biofeedback HEG......................................................................... .. ...... .. ...16

4.7. Biofeedback SCP........................................................................................17

5. Biofeedback EEG jako trening mózgu ...............................................................18

5.1. Budowa ośrodkowego układu nerwowego.................................................18

5.2. Elektryczna aktywność mózgu (fale mózgowe).........................................23

5.3. Wpływ neurofeedbacku na układ nerwowy...............................................32

5.4. Przebieg treningu neurofeedback...............................................................35

6. Urządzenia do treningu mózgu z użyciem neurofeedbacku .............................48

7. Biofeedback w fizjoterapii ...................................................................................52

8. Biofeedback jako trening relaksacyjny ...................................................... .. ......58

9. Wskazania i przeciwwskazania ....................................................................... .. ..61

10. Wnioski .............................................................................................................. . ...63

11. Streszczenie ...........................................................................................................64

12. Literatura ..............................................................................................................65

13. Wykaz tabel ............................................................................ ............................ 67

14. Wykaz rycin ..........................................................................................................68

Biofeedback 3

1. Wstęp

Biofeedback, czyli biologiczne sprzężenie zwrotne, jest wszechstronnym systemem

treningu, który wywołuje zmiany w funkcjonowaniu wielu układów organizmu; pozwala

uzyskać informację zwrotną o zachowaniu danego narządu. Umożliwia to kontrolowanie

sygnałów pochodzących z OUN i ewentualnej korekty , jeśli wystąpią jakiekolwiek

zaburzenia. Pozwala to na wyjście nauki poza laboratoria i wkroczenie na teren praktyki.

Biofeedback ukazał ogromne niewykorzystane dotychczas możliwości mózgu, które z

powodzeniem można wykorzystywać do leczenia depresji, stanów lękowych, ADHD,

skutków stresu, zaburzeń procesów uczenia się, koncentracji i pamięci oraz leczenia takich

zaburzeń, jak nie trzymanie moczu, chroniczny ból, nad- i niedociśnienie, zaburzenia rytmu

serca czy padaczkę.

Osoba poddawana terapii steruje własnym obrazem EEG. Daje to dowód na to, iż

jesteśmy w stanie siłą własnego umysłu sterować funkcjami fizjologicznymi naszego

organizmu. Dzięki odpowiedniej liczbie treningów możemy w sposób celowy wzmacniać,

bądź osłabiać czynności bioelektryczne mózgu.

Dla pacjentów, biofeedback jest maszyną działającą jako pewnego rodzaju szósty

zmysł, który pozwala im „zobaczyć” lub „usłyszeć” wewnętrzne działanie ich ciała i za

pomocą własnych myśli sterowanie tym wewnętrznym mechanizmem.

Nie należy jednak traktować biofeedbacku jako cudownego leku na wszystko.

Ryc. 1. Schemat działania biofeedbacku [32]

Biofeedback 4

2. Rys historyczny

Historia biofeedbacku podszyta jest elementami technologii, elektroniki,

behawioryzmu, psychologii i neurologii. Eksperymentalne i innowacyjne badania

indywidualistów dały podwaliny do stworzenia nowej terminologii i zmieniły obraz

neurofizjologii.

Wielu uważa, że badania naukowe Richarda Catona są pierwszymi kluczowymi

wydarzeniami w dziedzinie biofeedback. W 1875 roku odkrył, iż praca bioelektryczna mózgu

współgra z aktywnością mentalną. Jego doświadczenia polegały na umieszczaniu na

odsłoniętym mózgu zwierząt elektrod. Zanotował też pewną aktywność na skórze głowy tych

zwierząt. W 1920 roku niemiecki psychiatra Hans Berger odnotował, jako pierwszy,

elektryczną aktywność na skórze głowy człowieka. Był również pierwszym, który

udokumentował to na papierze. Aktywność tą nazwał falą alfa - od alfabetu greckiego, ale jest

ona również nazywana rytmem Bergera. Berger odkrył, iż myślenie i przytomny udział

zwiększają frekwencję beta z 13 Hz do ok. 30. Jego praca na ten temat opublikowana w 1929

roku w artykule „Über das Elektrenkephalogramm des Menschen” stała się kamieniem

milowym w neurologii.

Berger uważał, że występowanie zakłóceń w EEG łączy się z nieprawidłowościami

klinicznymi. Wielu naukowców na tej podstawie stworzyło protokoły robocze do treningu

neurofeedback, łącząc dane obszary kory mózgu z występującymi zaburzeniami

poznawczymi i zachowania.

Inni naukowcy zajmowali się obserwacją biologicznych reakcji organizmu. Carl Jung

zajmował się badaniem galwanicznej reakcji skóry (GSR). Obserwował zmiany w aktywności

elektrodermalnej podczas ćwiczeń wymagających skojarzeń i myślenia. Dążył do znalezienia

połączenia odpowiedzi fizjologicznej z kwestią psychologiczną organizmu. Teoretycznie,

słowa o znaczeniu emocjonalnym współgrały z oddźwiękiem w GSR. Udowodnił w ten

sposób, że ciało może być używane do aktywowania sfery psychicznej i wykazał korelację

między psychoterapią i fizjologią.

W 1930 roku Edgar Adrian i B.H.C. Matthews potwierdzili odkrycie Bergera w

kwestii fal elektrycznych i zajęli się badaniem wpływu wzmocnionego światła migocącego na

fale mózgowe. Byli pionierami w zastosowaniu wzmacniacza różnicowego. Ich badania

ukazały, iż schemat fal mózgowych może zostać zmieniony poprzez szczególne sekwencje

światła błyskowego i migocącego. Fale te przedstawiają zmiany w EEG, ale nie spełniają

podstawowych zasad biofeedbacku, ponieważ to nie jest biologiczna informacja zwrotna dla

Biofeedback 5

ćwiczącego – jest to tylko jednokierunkowy proces, w którym brakuje specyfiki

neurofeedbacku. Jednak badania wykazały skuteczność świetlnej stymulacji w określonych

warunkach i wielu trenerów neurofeedback stosuje ją jako przygotowanie do części właściwej

treningu.

W 1950 roku niektórzy naukowcy zakwestionowali koncepcję dobrowolnej kontroli

autonomicznego układu nerwowego. Biologiczne procesy, takie jak rytm serca, ciśnienie krwi

oraz temperatura dłoni były przypuszczalnie pod kontrolą automatycznego układu

sterującego. Jednakże w 1960 badania Neala E. Miller'sa wykazały, iż trenujący może

zmienić funkcje AUN poprzez wytwarzanie odruchu warunkowego. Dlatego też odruchy

warunkowe wytrenowane w procesie biofeedbacku były naukowo możliwe. W ten sposób

założenia biofeedbacku stały się bezpieczne.

W 1963 roku John Basmajian odkrył podstawowe zasady elektromiografii (EMG) [3].

Badał on komórki nerwowe kory ruchowej, które przewodzą pobudzenie do komórek

mięśniowych ciała. Zorganizowana droga nerwowa w korze ruchowej nazywana jest

jednostką motoryczną. Pojedyncza jednostka przewodzi pobudzenie mogące kontrolować

kilka do kilku milionów komórek mięśniowych. Basmajian wybrał jednostkę motoryczną,

która kontrolowała komórki mięśniowe kciuka. Umieścił małe igłowe elektrody na mięśniach

kciuka. Nikt nie widział ruchów kciuka, ale połowa z 16 badanych była w stanie kontrolować

bodźcowanie pojedynczej jednostki motorycznej w mózgu, która aktywowała mięsień [13].

Basmajian wykazał, że pojedyncza jednostka motoryczna zaczynająca się w korze

ruchowej i biegnąca do kciuka może ulec warunkowanej kontroli. Wykorzystał oscyloskop,

aby uzyskać rzeczywisty czas odczytu, który odzwierciedlałby elektryczną aktywność

mięśnia. Nauka kontrolowania pojedynczej jednostki motorycznej nie była praktycznym

zastosowaniem biofeedbacku, ale skutecznie ukazała połączenie umysłu z ciałem. Kilka lat

później badania Basmajiana otworzą drzwi do kontroli wszystkich grup mięśniowych. Płaskie

elektrody przyklejone do skóry zastąpią pojedyncze elektrody igłowe, a nieinwazyjna forma

EMG będzie nazywana powierzchniowym elektroencefalografem (SEMG).

Rok 1963 okazał się przełomowy dla badań Josepha Kamiya. Chciał sprawdzić, czy

możliwe jest świadome rozpoznawanie fal mózgowych. Jego eksperyment okazał się

sukcesem. Potwierdził ludzka możliwość do kontrolowania fal mózgowych za pomocą

urządzeń. Kamiya zapoczątkował trening fal alfa. Dawał trenującemu werbalną informację za

każdym razem, kiedy znajdował się w stanie alfa, aż pacjent sam nauczył się rozpoznawać ten

stan. Udowodnił w ten sposób ludzkie zdolności do kontroli fal mózgowych. Doświadczenie

Kamiya było przykładem prawidłowego treningu biofeedback, ponieważ ćwiczący

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: