Skrypt+Prawo+Konstytucyjne.doc

FUNKCJA KONTROLNA PARLAMENTU

–          „kontrola parlamentarna” – działania parlamentarne, które służą uzyskiwaniu informacji o działalności podmiotów kontrolowanych oraz przekazywaniu tym podmiotom poglądów, opinii i sugestii parlamentu (znaczenie wąskie)

–          2 płaszczyzny kontrolnych działań parlamentu: prawna i polityczna

·       płaszczyzna prawna rodzi po stronie adresatów obowiązki o charakterze przede wszystkim proceduralnym

·          np. obowiązek udzielenia informacji, zajęcia stanowiska

·       płaszczyzna polityczna – mogą nieść bardziej brzemienne skutki, szczególnie jeżeli są podjęte przez większość parlamentarną

–          można wyróżnić działania kontrolne, które mogą być podejmowane

·       tylko przez większość izby lub komisji

·       samodzielnie przez mniejszość (opozycję)

·       samodzielnie przez pojedynczych posłów

–          art. 95 ust.2 Konst – funkcja kontrolna powierzona WYŁĄCZNIE SEJMOWI

·       przede wszystkim w stosunku do Rady Ministrów

·       Konst dopuszcza sprawowanie kontroli tylko w ZAKRESIE OKREŚLONYM PRZEPISAMI KONSTYTUCJI I USTAW

·          Więc konkretne uprawnienia lub instrumenty kontroli muszą znajdować podstawę prawną w konstytucji lub ustawie

¨        Co oznacza, że nie mogą się znaleźć np. w regulaminie Sejmu – nie jest on podstawą samoistnie wystarczającą

A) Ogólne instrumenty kontroli:

1)      prawo żądania informacji – wynika z samej istoty funkcji kontrolnej

·       art. 153 Reg Sejm → komisje sejmowe mają prawo do zobowiązywania

·          ministrów,

·          kierowników naczelnych organów adm. rząd.

·          oraz innych urzędów i instytucji państwowych

·       do:

·          przedstawiania sprawozdań,

·          udzielania informacji,

·          uczestniczenia w posiedzeniach;

*        też w wielu innych ustawach: zobowiązanie rządu lub ministrów do przedkładania sprawozdań w określonym zakresie komisji lub całej izbie (np. związane z członkostwem w UE);

2)      prawo żądania wysłuchania:

*        na szczeblu KOMISJI SEJMOWEJ to:

→       dezyderat (art. 159 RSejm) – uchwała komisji zawierająca postulaty w określonej sprawie, przekazywana przez Marszałka adresatowi, którym może być:

·          RM,

·          minister,

·          prezes NIK,

·          prezes NBP,

·          Główny Inspektor Pracy

·       Adresat nie musi wykonać postulatów zawartych w dezyderacie, ale musi zająć wobec nich stanowisko

·          Adresat ma 30 dni na ustosunkowanie się do nich;

·       Odpowiedz jest rozpatrywana przez komisję

W razie uznania odpowiedzi za niezadowalającą lub udzieloną po terminie komisja może:

¨        ponowić dezyderat,

¨        zaproponować Sejmowi podjęcie uchwały

→       opinie (art. 160 RSejm) – zawiera stanowisko komisji w określonej sprawie

·       można je kierować do wszystkich centralnych organów i instytucji w systemie adm. rząd.,

·       na żądanie komisji adresat musi zając stanowisko w terminie do 30 dni;

·       komisja może podjąć takie działania jak przy dezyderatach;

·       szczególnym typem opinii jest opinia Komisji ds. UE – ustanowiona w sprawach związanych z funkcjonowaniem UE, zwłaszcza procesem prawodawczym UE

*        na posiedzeniu plenarnym Sejm może uchwalić (art. 69 RSejm):

→       rezolucję – zawierającą wezwanie określonego organu państwowego do podjęcia wskazanego w rezolucji jednorazowego działania;

·       brak charakteru prawnie wiążącego

·       ze względu na autorytet izby najczęściej adresat podejmie nakazane działania lub poinformuje Sejm o przyczynach niewykonania rezolucji

–          realizacja ogólnych instrumentów kontroli sejmowej przebiega w oparciu o plan pracy komisji sejmowych i przy stałym współdziałaniu z odpowiednimi jednostkami organizacyjnymi NIK

B) Szczególne procedury kontrolne – efektem tej kontroli może być uruchomienie procedur związanych z odpowiedzialnością podmiotów kontrolowanych, przede wszystkim:

votum nieufności,                            votum zaufania                            oraz możliwość pociągnięcia do odp. konstytucyjnej;

1)      tworzenie komisji śledczych

·       jej działalność opiera się na ustawie z 1999

·          bo tylko ustawa może określać obowiązki i odpowiedzialność obywatela

·       tworzone, gdy zbadanie określonej sprawy wymaga szczególnie wnikliwego ustalenia stanu faktycznego

·       jednak należy pamiętać, że w przeciwieństwie do sądów, komisje parlamentarne nie są organami bezstronnymi i niezawisłymi

*        powoływana przez Sejm ilekroć uzna to za konieczne: bezwzględną większością;

*        może dot. każdej sprawy w ramach funkcji kontrolnej Sejmu;

·       sprawa ta musi być określona precyzyjnie co do zakresu przedmiotowego i czasowego

·       w ramach funkcji kontrolnej Sejmu = niedopuszczalne jest obejmowanie dochodzeniem komisji działalności organów takich jak sądy (są niezawisłe) lub NBP (niezależne od Sejmu) lub do kontroli osób prywatnych i przedsiębiorców (bo jest to zadanie prokuratury)

*        do 11 członków

·       powinno odzwierciedlać reprezentację w Sejmie klubów i kół, które mają przedstawicieli w Konwencie Seniorów (odpowiednio do liczebności)

*        każda osoba wezwana ma obowiązek stawić się i złożyć zeznanie

·       odpowiednio stosuje się przepisy KPK dotyczące wzywania i przesłuchiwania świadków

*        Komisja może się zwrócić do Prokuratora Generalnego o przeprowadzenie określonych czynności;

*        Na zakończenie komisja przedstawia sprawozdanie Marszałkowi Sejmu,

·       a następnie staje się ono przedmiotem debaty i nie podlega dyskontynuacji, ale prace komisji tak;

·       komisja może wystąpić z wnioskiem o pociągnięcie do odp. Konstytucyjnej przed TS’em

·       większość parlamentarna decyduje o przyjęciu sprawozdania, co nie daje często efektywnego skutku

*        czy komisja to organ konstytucyjny? → raczej nie, bo organem konstytucyjnym jest organ o kompetencjach i strukturze w podstawowych zrębach określonych w Konstytucji;

2)      procedury interpelacyjne – (art. 115 Konst)

·       to indywidualne wystąpienia poselskie, zawierające pytania na tle określonego stanu faktycznego, które mogą być kierowane tylko do premiera lub poszczególnych członków RM

·       rodzą obowiązek udzielenia odpowiedzi w określonym terminie

·       Regulamin Sejmu rozwinął treść art. 115 i stworzył 4 różne procedury w tym zakresie:

*        interpelacje (art. 192 i 193 RSejm):

→       dot. spraw o zasadniczym znaczeniu związanych z polityką państwa;

→       składana na piśmie poprzez Marszałka, który niezwłocznie przesyła ją członkowi rządu

→       na odpowiedź ma 21 dni, jest ona pisemna

→       gdy interpelant uzna odpowiedź za niezadowalającą lub nie otrzyma jej w terminie

·       nadawca może zwrócić się do marszałka Sejmu o wystąpienie do interpolowanego z żądaniem złożenia, w terminie 21 dni, dodatkowych wyjaśnień na piśmie

→       Sejm jest informowany o treści odpowiedzi dzięki marszałkowi, ale nie odbywa się debata nad nimi

*        informacje bieżące (art. 194 RSejm):

→       może złożyć klub lub min. 15 posłów;

→       wniosek o przedstawienie na posiedzeniu Sejmu informacji o określonej sprawie

→       o przyjęciu tego wniosku rozstrzyga Prezydium po opinii Konwentu,

·       a w braku jednomyślności Prezydium, rozstrzyga Sejm;

→       rozpatrzenie informacji bieżącej odbywa się na posiedzeniu Sejmu

·       obejmuje wystąpienia wnioskodawcy i przedstawiciela RM, oraz innych posłów → przeprowadza się debatę;

*        zapytania (art. 195 RSejm)

→       składane na piśmie w sprawach o charakterze jednostkowym,

→       zawsze na piśmie

→       odpowiedź udzielana jest w terminie 21 dni, także pisemna

→       zapytujący nie może doprowadzić do przeprowadzenia nad odpowiedzią debaty sejmowej

*        pytania w sprawach bieżących (art. 196 RSejm)

→       zadawane ustnie na każdym posiedzeniu Sejmu i wymagają bezpośredniej odpowiedzi;

→       konieczność poinformowania o nich na piśmie Marszałka na 12 godzin przed posiedzeniem,

→       a o ich przyjęciu decyduje Prezydium po opinii Konwentu (do 11 pytań);

·       dążąc przy tym do uwzględnienia pytań ze wszystkich klubów i kół poselskich

→       odpowiedź jest ustna,  na posiedzeniu Sejmu

→       nie przeprowadza się dyskusji nad pytaniem/odpowiedzią,

·       ale możliwe jest stawianie krótkich pytań dodatkowych

3)      kontrola wykonania USTAWY BUDŻETOWEJ:

...