Stosowanie aktywizujących metod nauczania.pdf

Stosowanie aktywizuj¹cych

metod nauczania

materia³y dla nauczycieli i dyrektorów szkó³

w opracowaniu

Ewy Greli

KRAKÓW 2004

SPIS TRECI

Do Uczestników kursu ............................................................................... 5

Cele ogólne szkolenia ............................................................................. 11

Ramowy plan szkolenia .......................................................................... 12

Harmonogram szkolenia ......................................................................... 13

Program szkolenia .................................................................................. 16

Modu³ I

Integracja grupy oraz kszta³towanie umiejêtnoci

komunikacyjnych jako przygotowanie do uczenia siê we wspó³pracy ............... 16

Modu³ II

Metoda przypadków ........................................................................................... 17

Modu³ III

Symulacja ........................................................................................................... 18

Modu³ IV

Gry dydaktyczne (w tym decyzyjne) .................................................................. 19

Modu³ V

Dyskusja dydaktyczna (w tym dyskusja punktowana) ....................................... 20

Modu³ VI

Metaplan ............................................................................................................ 21

Modu³ VII

Burza mózgów ................................................................................................... 22

Modu³ VIII

Metoda projektów ............................................................................................... 23

Modu³ IX

Metoda tekstu przewodniego ............................................................................. 24

Materia³y wykorzystywane w czasie warsztatów ................................. 25

Literatura ............................................................................................. 62

Spo³eczne Towarzystwo Owiatowe Szkolenie dla nauczycieli i dyrektorów PAOW

DO UCZESTNIKÓW KURSU

dr Anna Okoñska-Walkowicz

Szanowni Pañstwo

Uczestnicy projektu SZKOLENIE DLA NAUCZYCIELI I DYREKTORÓW SZKÓ£

Jestecie Pañstwo uczestnikami powa¿nego przedsiêwziêcia szkoleniowego, które odbywa siê rów-

noczenie w siedmiu województwach w Polsce i dotyczy 9374 pracowników owiaty. S¹ to wojewódz-

twa: kujawsko-pomorskie, lubelskie, ma³opolskie, podkarpackie, wiêtokrzyskie, warmiñsko-

-mazurskie i zachodniopomorskie. Dlaczego wybralimy te obszary kraju? Bo nale¿¹ one do najs³ab-

szych ekonomicznie: na tych terenach PKB w przeliczeniu na jednego mieszkañca nale¿y do najni¿-

szych. Dla podniesienia poziomu ¿ycia na terenach wiejskich wspomnianych województw, zmniejsze-

nia ró¿nic w jakoci kszta³cenia, jakie wystêpuj¹ miêdzy miastami a szkolnictwem na wsiach oraz lep-

szego ni¿ do tej pory wykorzystania posiadanego przez wiejskie szko³y potencja³u, Bank wiatowy

udzieli³ rz¹dowi RP po¿yczki. W ten sposób stalicie siê Pañstwo beneficjentami szeroko zarysowane-

go Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich (PAOW) w komponencie B2. Program Aktywizacji

Obszarów Wiejskich ma za zadanie przyczyniæ siê do rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich,

a komponent B2 dotyczy edukacji i stanowi 8,19% po¿yczonej kwoty.

Dlaczego zdecydowano siê przeznaczyæ powa¿n¹ czêæ po¿yczki na doskonalenie zawodowe na-

uczycieli? Bo w podniesieniu jakoci pracy nauczycieli i dyrektorów szkó³ pracuj¹cych na obszarach

wiejskich dostrze¿ono wielk¹ szansê dla mieszkañców wsi, a szko³a wiejska jako przedmiot troski

i aspiracji spo³ecznoci lokalnej, centrum ¿ycia kulturalnego i miejsce ciep³ych relacji miêdzyludzkich

ci¹gle mo¿e byæ czynnikiem rozwi¹zywania powa¿nych problemów spo³ecznych wsi. Profesjonalnie

dzia³aj¹cy, maj¹cy du¿e poczucie sprawstwa, obdarzony pozytywnym obrazem samego siebie nauczy-

ciel mo¿e sprawiæ, ¿e jego uczniowie, ufaj¹c mu, obudz¹ w sobie odwagê do zmagania siê z trudnymi

warunkami, a sta³e uczenie siê stanie siê ich ¿yciow¹ szans¹.

Spo³eczne Towarzystwo Owiatowe Szkolenie dla nauczycieli i dyrektorów PAOW

U podstaw projektu Szkolenie dla nauczycieli i dyrektorów szkó³ tkwi marzenie o tym, aby nauczy-

ciele i dyrektorzy szkó³ wiejskich stali siê liderami przemian owiatowych na wsi, bo g³ównie one oraz

têsknota za obudowaniem wiejskich szkó³ wspieraj¹cymi j¹, stale ucz¹cymi siê spo³ecznociami mog¹

byæ dro¿d¿ami przemian ekonomicznych i spo³ecznych.

Zamówione szkolenia obejmuj¹ nastêpuj¹ce tematy:

Nauczanie zintegrowane w klasach I-III

Nauczanie przyrody w klasach IV-VI

Dokszta³canie w zakresie edukacji w dziedzinie wychowania obywatelskiego i historii w klasach

IV-VI

Nowe zasady oceniania uczniów na wszystkich poziomach edukacyjnych

Stosowanie aktywizujacych metod nauczania

Tworzenie programów nauczania na poziomie klasy

Rozwijanie umiejêtnoci wychowawczych

Nauczanie w klasach integracyjnych

Edukacja elementarna w przedszkolu

Zarz¹dzanie szko³¹ w czasie reformy edukacji i po reformie

W wyniku d³ugotrwa³ej procedury przetargowej realizacja projektu przypad³a Spo³ecznemu Towa-

rzystwu Owiatowemu. Jest to zas³u¿ona ogólnopolska organizacja spo³eczna, która dzia³a na owia-

towej niwie od 1987 roku. Jej statutowym celem jest wyzwalanie i wspieranie inicjatyw spo³ecznych

zmierzaj¹cych do wzbogacania mo¿liwoci edukacji i wychowania dzieci, m³odzie¿y i doros³ych. Dekla-

racja Programowa stowarzyszenia, uchwalona w 1989 roku, g³osi: Naczelnym zadaniem Towarzystwa

jest prowadzenie wszechstronnych dzia³añ na rzecz poprawy mo¿liwoci edukacji dzieci i m³odzie¿y, na

rzecz uspo³ecznienia polskiego systemu owiatowego oraz stworzenia mo¿liwoci wyboru ró¿nych dróg

kszta³cenia i wychowania.

Dla realizacji tego celu Towarzystwo zak³ada i prowadzi przedszkola, szko³y wszystkich szczebli

oraz szko³y wy¿sze. Zgodnie ze statutem wspiera wszelk¹ dzia³alnoæ obywatelsk¹, w szczególnoci

finansowan¹ ze rodków spo³ecznych. Wspó³pracuje z instytucjami i organizacjami, których dzia³anie

jest zbli¿one do celów Towarzystwa. Wreszcie inspiruje organizuje szkolenia edukacyjne dla nauczycie-

li i rodziców oraz popularyzuje wiedzê dotycz¹c¹ owiaty i wychowania.

Stowarzyszenie prowadzi oko³o 200 niepublicznych szkó³ non profit w ca³ym kraju i jedn¹ uczelniê

wy¿sz¹ Wszechnicê Mazursk¹ w Olecku. Od pocz¹tku swego istnienia, obok zak³adania szkó³, sto-

warzyszenie prowadzi³o aktywn¹ dzia³alnoæ w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli i dy-

rektorów szkó³.

Szkolenia organizowane by³y zarówno dla szkó³ publicznych, jak i niepublicznych. rodki na szkole-

nia czêsto pozyskiwane by³y z og³aszanych przez MEN lub CODN konkursów grantowych. Szkolenia i

wizyty studyjne liderów Towarzystwa w krajach UE powodowa³y, ¿e zarówno szko³y Towarzystwa, jak i

Spo³eczne Towarzystwo Owiatowe Szkolenie dla nauczycieli i dyrektorów PAOW

organizowane przez STO szkolenia by³y zwiastunami zmian owiatowych w kraju jeszcze przed wpro-

wadzaniem reformy systemu edukacji narodowej. Stowarzyszenie opracowa³o ró¿norodne sposoby

ewaluacji wdra¿anych programów oraz posiada sta³y system monitorowania efektów szkoleñ. Najlep-

sze efekty pracy w zakresie szkoleñ STO uzyskiwa³o, stosuj¹c metody warsztatowe. Takimi metodami,

zgodnie z wol¹ zamawiaj¹cego niniejszy projekt, bêd¹ Pañstwo objêci.

Dla lepszego zrozumienia sytuacji dydaktycznych, których bêd¹ Pañstwo dowiadczaæ w czasie

kursów, chcia³abym zaprezentowaæ warsztat jako metodê pracy z nauczycielami na tle po¿¹danych

przez wspó³czesn¹ szko³ê nauczycielskich kompetencji.

Wspó³czesna szko³a wymaga posiadania przez nauczycieli umiejêtnoci zwi¹zanych z prac¹ w gru-

pie, miêdzy innymi organizowania pracy zespo³owej. Rada pedagogiczna ka¿dej szko³y powinna byæ

dobrze skoordynowanym, wspieraj¹cym swoich cz³onków zespo³em, w którym miejsce rywalizacji zajê-

³aby wspó³praca. Dla nabywania przez uczniów umiejêtnoci wspó³pracy nauczyciele powinni zdobyæ

umiejêtnoæ analizowania procesów grupowych, diagnozowania ról grupowych i wykorzystywania ich

do budowania kreatywnych i wspieraj¹cych zespo³ów. Winni te¿ staæ siê mistrzami w aran¿owaniu

sytuacji wychowawczych lub wykorzystywaniu zdarzeñ rzeczywistych s³u¿¹cych æwiczeniom umacnia-

nia wiêzi grupowych i akceptowaniu wartoci i norm wspó³¿ycia spo³ecznego. Powinni znaæ i stosowaæ

techniki wspó³pracy i posiadaæ umiejêtnoci zarz¹dzania zespo³em i kierowania procesem grupowym.

Wspó³dzia³anie wymaga umiejêtnoci interpersonalnych, takich jak negocjacje, komunikacja, rozwi¹zy-

wanie konfliktów, diagnozowanie potrzeb uczniów, ich rodziców czy innych nauczycieli.

Niektórzy autorzy zwracaj¹ uwagê na kompetencje interpretacyjne nauczyciela jako warunek rozu-

mienia wiata i siebie oraz nadawania sensu temu wszystkiemu, co dzieje siê w otaczaj¹cej rzeczywi-

stoci. Dla nich porozumiewanie siê nauczycieli z uczniami jest wynikiem ustawicznych interpretacji,

podobnie jak wybieranie kierunków dzia³ania. Zwracaj¹ w ten sposób uwagê na koniecznoæ kompe-

tencji teoretycznych. 1) Czynnikiem, który wiêkszoæ wspó³czesnych badaczy wskazuje jako znacz¹cy

w budowaniu motywacji do uczenia siê, a tym samym wp³ywaj¹cym na efektywnoæ pracy szko³y, jest

samopoznanie i samoocena.

Planuj¹c pracê szko³y, która ma staæ siê miejscem uczenia siê ucznia i miejscem inspirowania go do

pracy nad w³asnym rozwojem, nie sposób pomin¹æ tych dzia³añ, które pozwol¹ uczniom budowaæ wy-

sok¹ samoocenê i pomog¹ im w samopoznaniu. Wysoka samoocena w wiêkszoci badañ nad ucze-

niem siê wymieniana jest jako licz¹ce siê ród³o motywacji. Czêsto wskazywana jest jako czynnik, od

którego zale¿y sukces b¹d niepowodzenie wszelkich ludzkich przedsiêwziêæ oraz jako niezwyk³e ró-

d³o energii. Szko³a mog³aby siê staæ miejscem, gdzie uczniowie zaczêliby ceniæ samych siebie, gdzie

rozwijaliby wiarê w samych siebie i poczucie w³asnej wartoci. Mog³aby tworzyæ sytuacje, w których

zarówno uczniowie, jak i nauczyciele w coraz wiêkszym stopniu odkrywaliby ród³o wartoci w samych

sobie, uwiadamiaj¹c sobie, ¿e dobre ¿ycie tkwi w nich i nie jest zale¿ne od róde³ zewnêtrznych. 2)

R. Kwanica, Ku pytaniom o psychopedagogiczne kszta³cenie nauczycieli, [w:] Z. Kwieciñski, L. Witkowski (red), Ku peda-

gogii pogranicza, Toruñ 1991 oraz H. Kwiatkowska, Edukacja nauczycieli szkó³ zawodowych, [w:] Kszta³cenie zawodowe w

warunkach gospodarki rynkowej (red.) S. Kwiatowski, Instytut Badañ Edukacyjnych, Warszawa 1994.

C.R. Rogers, Sposób bycia, Dom Wydawniczy Rebis, Poznañ 2002, str. 215.

Spo³eczne Towarzystwo Owiatowe Szkolenie dla nauczycieli i dyrektorów PAOW

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: