Poranny krąg , czyli stymulacja polisensoryczna według pór roku.
„Poranny krąg” jest to program wielozmysłowej stymulacji, obejmujący dotyk, wzrok, słuch i węch dziecka. Głównym celem tych zajęć jest rozbudzanie możliwości percepcyjnych dziecka, budowanie zaufania, poczucia bezpieczeństwa, które dokonuje się dzięki rytualizacji czynności, pobudzaniu aktywności, wzmacnianiu kompetencji komunikacyjnej dziecka oraz więzi między wychowankiem a terapeutą. W „porannym kręgu” wykorzystywany jest świat przyrody- źródło symboli podstawowych: żywiołów, barw, zapachów, smaków, wrażeń dotykowych i termicznych. Podstawowym elementem tych zajęć są bodźce .Najważniejszym i mającym największe znaczenie bodźcem jest nauczyciel prowadzący zajęcia, jego zewnętrzne nastawienie, nastrój uwidaczniający się w postawie to elementy najbardziej oddziałujące na dzieci. Osoby głęboko upośledzone mają ogromne trudności w komunikacji, a więc tym większa jest rola świadomego wykorzystania własnej ekspresji. Ważnym jej elementem jest głos nauczyciela. Jakość dźwięku, który wydaje, może przyczynić się do stworzenia atmosfery bezpieczeństwa, w której łatwiej skierować zainteresowania dziecka na to co robimy. W komunikacji z dzieckiem ważna jest także twarz. W pracy nad kontaktem podstawowym celem jest „przykucie wzroku” dziecka, inicjowanie i podtrzymywanie kontaktu wzrokowego. Kontakt wzrokowy jest głównym źródłem rozwoju dialogu.
Duże znaczenie w odbiorze wzrokowym mają barwy. Kolory należą do naszego życia, świadczą o obecności życia, budzą uczucia, ożywiają, pobudzają umysł lub zasmucają, cieszą lub uspokajają.
W proponowanych zajęciach do każdej pory roku przypisany został inny kolor.
Do lata należy kolor czerwony. Ma on silne oddziaływanie pobudzające. Zwiększa siłę i energię życia Kolor żółty jest barwą jesieni. Jest kojarzony z radością życia, rozpoczynającym się dniem. Barwa żółta wzmacnia wolę, przekazuje ciepłe uczucia. Kolor biały należy do zimy. Biel promieniuje, uspokaja i rozjaśnia. Kolor zielony jest natomiast barwą wiosny. Zieleń kojarzona jest z siłą stworzenia, wzrostu i procesu dorastania. Zieleń przynosi pokój, uspokaja i odpręża.
Istotnym elementem „porannego kręgu” są bodźce dotykowe. Tu najważniejsze są nasze ręce. Sposób , w jaki nimi poruszamy i jak dotykamy dziecko. Dotyk powinien być przekonujący i precyzyjny. Podając dłoń dziecku powinniśmy przekazywać pozytywne nastawienie i poczucie bezpieczeństwa.
Zapachy, podobnie jak kolory, działają na naszą psychikę.
Do lata przyporządkujemy zapach różany. Działa on kojąco, łagodzi złość, pomaga rozładować stres. Podczas jesieni używamy lawendy, która łagodzi napięcia, uspokaja. Do zimy przypisana jest mięta, działa uspokajająco, wzmacniająco i rozluźniająco. Wiosną używamy olejku cytrynowego, który działa antyseptycznie, pobudza apetyt i ożywia.
Każdej porze roku przyporządkujemy instrumenty będące źródłem bodźców dźwiękowo – wibracyjnych.
Latem jest to gong, jesienią używamy dzwonów rurowych. Zimą posługujemy się dzwonkami i trójkątami, wiosną używamy bębna.
Kolejną grupą są bodźce smakowe. Celem wprowadzenia tych bodźców nie jest nauka jedzenia, ale dostarczenie dziecku przyjemności wynikającej ze smakowania różnych potraw.
Latem podajemy słodką wiśniową konfiturę z naturalnych owoców, jesienią miód.
Zimą miętowe talarki w czekoladzie, natomiast wiosną podajemy gorzko – kwaśną cytrynę posypaną cukrem.
Jest jeszcze jeden ważny element zajęć. Każdą porę roku charakteryzuje inny żywioł, który jest elementem „porannego kręgu”.
Ogień to bodziec wzrokowy, ale daje ciepło, przyporządkowujemy go latu.
Wiatr czujemy na skórze, słychać i widać, jest on przyporządkowany jesieni.
Woda przyporządkowana jest zimie – możemy słyszeć plusk wody, oglądać ją i poczuć jej krople i doświadczyć zimna lodu.
Ziemia jest żywiołem wiosny, ziemia to bodziec wzrokowy, ale ma także swój zapach.
Schemat przebiegu spotkania i zajęć:
· Zapalenie lampki zapachowej (do każdej pory roku przyporządkowany inny zapach, powstający przez wlanie kilku kropel olejku zapachowego do lampki zapachowej).
· Obejście z lampką kręgu dzieci – wymienienie ich imion (w przypadku nauczania indywidualnego może to być dziecko i jego mama).
· Śpiewanie powitalnej piosenki, w której wymienia się imię każdego dziecka, i jednocześnie masowanie dłoni oliwką zapachową.
· Krótkie opowiadanie o danej porze roku.
· Spotkanie z żywiołem (każdą porę roku charakteryzuje inny żywioł, który jest elementem „porannego kręgu”. Ogień to bodziec wzrokowy, ale daje też ciepło. Wiatr czujemy na skórze, jego działanie możemy też zobaczyć i usłyszeć. Możemy słuchać plusku wody, oglądać ją, poczuć jej krople. Ziemia nie tylko stanowi bodziec wzrokowy, ale ma także swój zapach).
· Demonstracja instrumentu muzycznego.
· Zakładanie na głowy dzieci kolorowych chust – następnie dziecko samo ściąga chustę z głowy, (kolor chusty jest taki, jaki jest przypisany danej porze roku).
· Zaciemnienie sali – szukanie z lampką dzieci, wymawianie ich imion, jeżeli to możliwe to dziecko wypowiada odpowiednią głoskę: „o”- wiosną, „i”- latem, „e” jesienią, „a” zimą.
· Zapalenie lampy nadfioletowej. W ciemności i swietle nadfioletowym pokazujemy fosforyzujące zabawki, materiały w odpowiednim kolorze, zimą można rozrzucać małe kawałki białego papieru jako płatki śniegu, oglądamy jakie części garderoby uczniów świecą.
· Zastosowanie bodźców smakowych (podajemy dzieciom jedzenie o odpowiednim smaku).
· Gaszenie lampki zapachowej – koniec zajęć
„ W czasie porannego kręgu chciejmy spotkać się z dziećmi jak najpełniej, przynosząc im poczucie bezpieczeństwa, ofiarując przyjemność i zadowolenie. Aby było to możliwe, konieczne jest stworzenie odpowiedniego klimatu spotkania. Temu właśnie służy utworzenie kręgu, ciepły nastrój panujący w pomieszczeniu, zapalona świeca, znajomy zapach.
Po prostu rytuał, którego reguły są dobrze znane, w którym niepewność została zredukowana do minimum. Każdy element „porannego kręgu” powinien być dla dziecka przewidywalny, a więc bezpieczny ”
Metoda opisana w książce:
„Terapia zabawą. Terapia przez sztukę” (wybrane zagadnienia i metody)
M. Piszczek CMPPP MEN W-wa 1997
3
Baranka