Rower.pdf

Rower - dobrze się składa 2007-03-22 (06:08)

(Przekrój)

Zaczęło się. Przyczajeni od pięciu miesięcy, niepewni, czy jutro sypnie śnieg, czy

przygrzeje słońce, wreszcie jesteśmy wolni. Od czasu do czasu coś tam jeszcze

przymrozi, ale możemy już wyjść z domu i spojrzeć w niebo bez obaw.

Od kilku lat w Polsce pierwszym znakiem nadejścia wiosny nie są wcale przebiśniegi

czy kwitnąca forsycja. Wraz z ociepleniem pojawiają się przede wszystkim rowerzyści.

W zimie widać tylko najbardziej wytrwałych i/lub zdesperowanych. Tymczasem gdy

tylko znika śnieg, z piwnic, garaży i schowków wyciągane są wszelkiej maści

dwukołowce. Oczywiście królują tu rowery górskie - zarówno te prawdziwe, pochodzące

od uznanych producentów, jak i te tanie, kupowane w supermarketach, które z górami

nie mają nic wspólnego. Gdzieniegdzie pojawiają się jeszcze prawdziwe zabytki -

składaki. Kto pamięta Wigry 3, pancerną konstrukcję z lat 70., której podstawową zaletą

była łamana w połowie rama? Dzięki temu rower mieścił się nawet, choć z niejakim

trudem, na tylnym siedzeniu malucha. Na tym kończyły się jednak jego zalety - ciężki, o

mało stabilnej i odpornej ramie, bez przerzutki był dalekim cieniem swojego

pierwowzoru - składaka o nazwie Brompton zaprojektowanego w 1975 roku przez

Anglika Andrew Ritchiego. Skutkiem doświadczeń z wigrami i pokrewnymi

konstrukcjami jest mocno pogardliwy stosunek do wszelkich składanych rowerów.

Gdy u nas trwa niezmącony niczym szał na ,górale", myślący o ochronie środowiska

świat stwierdził, że rower to doskonały środek transportu w ogromnych, zatłoczonych

do granic obłędu metropoliach. O ile jednak w samym mieście rower sprawdza się

świetnie, o tyle problemem jest dojazd do miasta. Miliony ludzi mieszkają na

przedmieściach, 10-20 kilometrów od centrum. Codzienne pokonywanie tej odległości

na rowerze to zbyt duży wysiłek dla eleganckich panów w garniturach - wygodniej

podjechać koleją lub samochodem. Jak jednak wtedy zabrać ze sobą rower?

Rozwiązaniem jest oczywiście składak. Nie toporny i ciężki, ale mały i poręczny, który

można złożyć w ciągu kilkunastu sekund i bez problemu podnieść jedną ręką,

wsiadając do zatłoczonego wagonu kolejki. Na świecie kilka firm opracowało

konstrukcje spełniające te warunki. Na ulicach Londynu, Paryża czy Nowego Jorku

stale widać ludzi poruszających się na małych składanych rowerach. W Polsce

dostępne są głównie tajwańskie dahony, na świecie popularne są też gianty czy

bromptony.

Zbudowanie takiego urządzenia wymagało zastosowania zupełnie nowych konstrukcji i

materiałów. Najważniejszy jest zawias łączący obie połówki ramy. To on był słabym

punktem Wigier - niestabilny i trudny do skręcenia psuł cały rower. We współczesnych

modelach stosuje się mocne, proste połączenia, które można błyskawicznie zacisnąć

za pomocą niewielkiej dźwigni. By złożyć rower, nie potrzeba żadnych kluczy -

,złamanie" ramy jest równie łatwe jak regulacja wysokości siodełka. Podobny system

służy do składania kierownicy - krytycznego dla bezpieczeństwa jazdy elementu. O

solidności tego rozwiązania może świadczyć to, że dziś produkuje się nawet składane

rowery górskie. To naprawdę świetna rekomendacja, bo terenowy pojazd poddawany

jest obciążeniom, jakich nie spotka się w mieście.

By rower był na tyle lekki, żeby dało się go unieść jedną ręką, rama o wyjątkowo

cienkich ściankach wykonana jest z wytrzymałej stali chromowo-molibdenowej lub z

aluminium. Dzięki temu przeciętny miejski rower waży około 11-12 kilogramów, a

najlepsze modele schodzą poniżej 9. Dla przypomnienia - Wigry ważyły dobrze ponad

15 kilogramów. Dzięki współczesnym składakom tej wiosny na rowery ma szanse

wsiąść zupełnie nowa grupa cyklistów - ludzie, którzy potraktują jednoślady jako

bezproblemowy sposób na dojazd do pracy, uwolnienie się od korków i od problemów z

parkowaniem. Pomysł tym atrakcyjniejszy, że drogowcy wraz z poprawą pogody znowu

rozpoczęli wesołe rycie w trasach prowadzących do miast - jedna z głównych

warszawskich arterii dojazdowych, ulica Puławska, lada chwila zostanie rozpaczliwie

zwężona. Efekt - monstrualne korki i czas dojazdu do centrum sięgający półtorej

godziny.

Rower sam jeździ

W tym miejscu pojawia się zawsze ten sam argument - nie będę jeździł do pracy na

rowerze, bo dotrę spocony i zmęczony. Otóż nic bardziej mylnego. Badania pokazały,

że rower jeździ niemal sam. Z pomiarów energii, jaka jest potrzebna do pokonania

kilometra, wynika, że ani człowiek, ani sama natura nie stworzyli niczego, co byłoby tak

efektywne jak rower.

Nikogo nie zdziwi, że samochody pożerają sześć razy więcej energii niż rower. Jednak

okazuje się, że dwuślad wygrywa nawet z naszymi nogami. Pokonując w godzinę cztery

kilometry, piechur spali około 230 kalorii, tymczasem rowerzysta - zaledwie 120.

Jak to w ogóle możliwe? Przecież jadąc na rowerze, musimy przewieźć nie tylko siebie,

ale też maszynę, na której siedzimy, a dodatkowo pokonać opór toczących się kół i

całego mechanizmu napędowego. Wyjaśnienia należy szukać w niedoskonałości

ludzkiego chodu. Kiedy idziemy, co chwila przenosimy ciężar ciała z jednej nogi na

drugą. Aby się nie przewrócić, musimy za każdym krokiem nieco się unieść - zwykle nie

zauważamy tego, ale wystarczy popatrzeć na piechura z tyłu, by stwierdzić, że jego

głowa podnosi się nieco przy każdym kroku. Te kilka centymetrów kumuluje się - po

przejściu tysiąca kroków uzbiera się z nich kilkadziesiąt metrów. Pokonując kilometr,

dodatkowo wykonujemy więc taką pracę, jakiej wymaga wejście na stumetrowe

wzniesienie! Rower likwiduje ten problem - siedzimy na siodełku i nie podnosimy co

chwila ciała.

Przyglądając się niesamowitej efektywności jazdy na rowerze, naukowcy zajęli się

jeszcze jedną tajemniczą kwestią - dlaczego właściwie utrzymujemy równowagę,

opierając się jedynie na dwóch maleńkich fragmentach opon dotykających podłoża?

Kiedyś sądzono, że to kwestia efektu żyroskopowego - tego samego, który sprawia, że

z wielkim trudem możemy przechylić na bok trzymane w ręce wirujące koło rowerowe.

Tę piękną teorię obalono jednak jednym doświadczeniem. Skonstruowano rower, w

którym zniesiono działanie efektu żyroskopowego poprzez zamontowanie dodatkowej

pary kół - nie dotykając ziemi, kręciły się w przeciwną stronę. Choć taka machina nie

była zbyt poręczna, dawało się na niej nieźle jeździć.

Wyjaśnieniem okazało się dopiero wzajemne sprzężenie rowerzysty i roweru. Okazało

się, że gdy tracimy równowagę i przechylamy się zbytnio w jedną stronę, rower sam

pod nas podjeżdża. Dzieje się tak dzięki sztywności ramy, która przenosi wahania na

kierownicę. Dlatego też prosto nauczyć się jazdy bez trzymania kierownicy - pod

warunkiem jednak, że rama pozostaje naprawdę sztywna. W starych składakach o

chybotliwym połączeniu ramy było to bardzo trudne i jazda bez trzymanki łatwo mogła

skończyć się spotkaniem z ziemią. Współczesne składaki, podobnie jak zwykłe rowery,

można z łatwością prowadzić, mając swobodne ręce (choć nie zalecamy tego w ruchu

ulicznym). Teorię samoprowadzącego się roweru można sprawdzić, prowadząc pojazd

za siodełko. Gdy przechylimy maszynę w prawo, kierownica skręci w tę samą stronę.

Gdy wrócimy do pionu, rower znowu zaczyna jechać prosto. Podobne, choć

delikatniejsze ruchy stale wykonujemy podczas jazdy. Wystarczy przyjrzeć się śladowi,

jaki pozostawiają opony, gdy przejedziemy przez kałużę. Prawie nigdy tylne i przednie

koło nie jadą po tej samej linii - aby utrzymać równowagę, stale jedziemy wężykiem.

Dzięki temu rower sam dba o to, byśmy z niego nie spadli - nie należy mu jednak w tym

przeszkadzać.

Zmęcz się Na szczęście rower ma też tę cudowną własność, że potrafi nie tylko

oszczędzać nasze siły, ale też zmuszać nas do dodatkowego wysiłku. O ile podczas

dojazdu do pracy możemy spokojnie odpoczywać, o tyle weekendowe wypady w teren

mogą pomóc w zrzucaniu nadmiaru zimowego tłuszczu. Oczywiście podczas pierwszej

wyprawy niekoniecznie musimy pokonać 50 kilometrów, jednak stopniowe zwiększanie

obciążenia nieźle podnosi kondycję. Jeśli ktoś chce na serio zabrać się do

doprowadzania własnego ciała do stanu używalności, powinien pomyśleć o bardziej

przemyślanym treningu.

Pomocny będzie system pozwalający indywidualnie dobrać najlepsze obciążenie.

Najprościej zrobić to, mierząc podczas wysiłku tętno. W sklepach sportowych czy w

Internecie można dostać proste pulsometry składające się z zakładanej na pierś opaski

i zegarka bezprzewodowo rejestrującego szybkość bicia serca. Firmy takie jak Timex,

Suunto, Sigma czy Polar mają w ofercie pełną gamę takich urządzeń - od najprostszych

po rozbudowane, pozwalające przesyłać wyniki do komputera lub współpracujące z

systemem nawigacji satelitarnej GPS. Podczas jazdy na rowerze zdrowa osoba chcąca

poprawić wytrzymałość organizmu i pozbyć się nadmiaru tłuszczu powinna stale

utrzymywać tętno na poziomie około 60 procent swoich maksymalnych możliwości.

Owo maksimum oblicza się według wzoru 180 minus wiek w latach. Tak więc dla 30-

latka będzie to około 150 uderzeń na minutę, a podczas treningu powinno się

utrzymywać jakieś 90 uderzeń. Ważne jest też, by taki trening trwał bez dłuższej

przerwy co najmniej 30-60 minut. Dzięki temu w ciągu godziny pozbędziemy się prawie

300-500 kalorii. Trzeba też pamiętać o stałym uzupełnianiu płynów podczas wysiłku - z

pewnością taka jazda na rowerze sprawi, że solidnie się spocimy.

Najlepiej w czasie jazdy często popijać z bidonu małymi łykami. Trening treningiem, ale

jazda na dobrym rowerze to przede wszystkim wielka przyjemność. Zacznijmy więc już

teraz, bo do końca lata zostało tylko pół roku!

Piotr Stanisławski (ak)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: