Socjalizacja.doc

Socjalizacja pierwotna i wtórna, instytucje socjalizacyjne.

W analizie procesów socjalizacji wyróżnia się dwie fazy:

1.       Socjalizację pierwotną – obejmuje okres dzieciństwa; dziecko jest organizmem z wrodzonymi możliwościami rozwoju psychicznego i społecznego; uczy się ono pod wpływem interakcji z innymi (np. opiekunowie), w drodze naśladowania, identyfikacji, przyjmowania ról innych ludzi z otoczenia a przede wszystkim tzw. znaczących innych (rodzice, rodzeństwo, nauczyciele), uczy się wzorów zachowań wartościowania i oceniania.

Osobowość jest kształtowana głównie w okresie niemowlęctwa i do pewnego stopnia w okresie młodzieńczym głównie poprzez uczestnictwo w grupach pierwotnych opartych na stosunkach „face to face” (rodzina, rówieśnicy)

2.       Socjalizację wtórną – dokonuje się w wieku dorosłym przez samą jednostkę, jej własne akty, ale pod wpływem tzw. uogólnienia innego (zorganizowanej wspólnoty lub grupy społecznej, która daje jednostce jedność osobowości – G.Mead); dokonuje się ona w drodze interakcji z innymi podmiotami; uczenie się przez jednostkę ról rodzinnych, zawodowych, ról pełnionych w różnych grupach społecznych lub instytucjach, takich jak szkoła, małżeństwo i rodzina, wojsko, klasztor, partia polityczne

Zasady (warunki) skutecznego stosowania nagród i kar.

Empirycznie – nagroda (sytuacja, bodziec, który dana jednostka odczuwa jako gratyfikację) i kara (sytuacja, bodziec, który dana jednostka odczuwa jako przykrość)

Dla jednych coś co jest karą może być dla innych nagrodą i odwrotnie.

Ogromną rolę w teorii Homansa odgrywają nagrody i kary:

1.       Bodźce wykorzystywane intencjonalnie przez nas jako kary bądź nagrody, powinny być bodźcami znaczącymi.

2.       Zasada adekwatności – funkcja, jaką przypisujemy danemu bodźcowi musi być adekwatna z funkcją bodźca uznawaną przez jednostkę – nagroda ma być dla jednostki nagrodą, a kara – karą (ten sam bodziec może być przez nas traktowany jako nagroda, a dla innych jako kara)

3.       Zasada komplementarności – najbardziej efektywne jest odpowiednie łączenie w zamierzonych oddziaływaniach społecznych nagród i kar.

ü       Eksperyment Estesa – Estes wyuczył szczury określonych zachowań w odpowiedzi na jakiś bodziec (a za to nagradzał je). Następnie próbował oduczyć poprzednio wyuczonego zachowania i podzielił szczury na dwie grupy: 1 grupa szczurów była karana za zachowania wyuczone, 2 grupa przestała być nagradzana

ü       Kary są skuteczne doraźne (dają szybkie efekty), ale a dłuższą metę kary nie mają większej efektywności, jak np. nie nagradzanie. Najlepsze efekty daje strategia, że np. szczury są jednocześnie karane za wyuczone zachowania i też nagradzane za zachowania alternatywne -–łączne stosowanie nagród i kar.

Skutki karania:

4.       Zasada potencjalizacji kar i nagród – dla zwiększenia efektywności, ważne jest, by obiekt oddziaływań miał świadomość używanych wobec niego kar czy nagród (np. kodeks karny – stopień znajomości tego, co kodeks zawiera)

5.       Zasada natychmiastowości stosowania kar i nagród – bardziej efektywne jest stosowanie kar od razu po karanym zachowaniu. Im szybciej następują kary, tym większe jest prawdopodobieństwo otrzymania zamierzonych efektów.

6.       Zasada powszechności stosowania – karanie i nagradzanie musi być przewidywalne, tzn. musi występować zawsze, gdy ma miejsce zachowanie, mające być karane lub nagradzane. „Ani karanie, ani nagradzanie nie powinno być nigdy na urlopie”

7.       Zasada egalitaryzmu – kary i nagrody muszą odnosić się do każdego podmiotu, będącego członkiem zbiorowości, do której ten system kar i nagród należy. Każdy bez względu na pozycje i stosunki musi podlegać w równym stopniu i w równych warunkach karaniu i nagradzaniu – w przeciwnym razie rodzi się reakcja wrogości.

8.       Zasada naturalności – kary lub nagrody stosowane w jakiejś zbiorowości tym bardziej zapewnią efektywność, im bardziej mają charakter kar i nagród naturalnych, tzn. takich, których wystąpienie nagrodzony zawdzięcza sobie (tak samo kary – ukarany zawdzięcza sam sobie, nie powinien mieć pretensji do nikogo). Kary i nagrody mają być stosowane tak, by dane bodźce były postrzegane jako naturalne konsekwencje danego działania (sąd – wyrok sądowy)

9.       Karanie i nagradzanie wychowawcze – zasada akceptacji kary i karzącego są podstawowymi warunkami karania wychowawczego – celem jest wywołanie zamierzonych zmian.