SKALA DOJRZAŁOŚCI SPOŁECZNEJ
/Vineland Social Maturity Scale/
wg Educational Test Durean
(Copyright, 1945)
na podstawie przekładu Pawła Kostrzewskiego
Adaptacja -
dla celów badań własnych zachowań społecznych
osób z autyzmem
Kraków, 2005
Formularz przeznaczony jest do wypełnienia przez nauczyciela (wychowawcę, terapeutę prowadzącego) słowem, przez osobę, która odpowiedzialna jest za kształt indywidualnego programu terapii dziecka. Jeżeli dziecko nie posiada takiego nauczyciela lub gdy odmawia on uczestnictwa w badaniu, to o wypełnienie proszony jest Rodzic.
i wypełniania kwestionariusza
Podczas badań, badający powinien brać pod uwagę wszystkie okoliczności mogące mieć wpływ na zachowanie się obserwowanego. Winien on oceniać krytycznie wpływ dodatnich i ujemnych czynników środowiskowych i dokładnie zdawać sobie sprawę z podstawy swego sądu, którą w pewnych wypadkach należy pokrótce wskazać.
a) Oceniaj plusem (+), jeżeli nie ulega wątpliwości, że obserwowany spełnia wymienione czynności i zachowuje się na ogół w przewidziany sposób bez zachęcania lub też z niewielką pomocą w wyjątkowych okolicznościach. Zanotuj, jeśli pewne zaliczone czynności są przypadkowe i nie powtarzają się stale. Jeśli pewne opanowane czynności zostały zaniechane stawia się plus, gdy istnieje pewność, iż mogę być one z łatwością przywrócone lub też zostały zastąpione przez wyższy stopień podobnego zachowania się.
b) Oceniaj plusem z literką P (+P), jeśli obserwowany nie wykonuje danych czynności w okresie obserwacji z powodu braku sposobności lub niesprzyjających warunków zewnętrznych, lecz które poprzednio wykonywał z powodzeniem w innych warunkach. „+P” zaznacza się również jeżeli wykonaniu czynności stoi na przeszkodzie przejściowa choroba lub warunki obecnego pobytu osoby badanej w zakładzie zamkniętym. Punktowanie zalicza się również jeśli badanemu należało narzucać pewne ograniczenia z racji niepożądanych konsekwencji, jakie pociągnąłby za sobą brak ograniczeń. Nie zalicza się punktu jeżeli poprzednio udane czynności zostały utracone na skutek procesu chorobowego lub trwałej niepełnosprawności.
c) Oceniaj plusem z literką X (+X), jeśli obserwowany nie wykonywał pewnych czynności i nie wykonuje teraz z powodu braku odpowiednich warunków lub braku sposobności, a więc na skutek zbytniej troskliwości otoczenia lub narzucanych przez nie nakazów, mieszkania w zakładzie zamkniętym, etc; lecz które zapewne opanowałby je, gdyby znalazł się w innych warunkach. Punktów tych nie zalicza się, jeśli czynności są lub były ograniczone przez fizyczną lub umysłową niepełnosprawność.
d) Oceniaj plus/minus (+/-) te czynności, które są w fazie kształtowania się lub uczenia, a więc te, które osoba badana wykonuje czasem, lecz jeszcze nie zawsze. Nie mogą być one jednak całkiem powierzchowne lub nieudane. W grupie tej znajdują się również czynności nie rozwinięte w pełni na skutek:
- nieśmiałości, obojętności, braku inicjatywy, zależności lub braku pewności siebie, itp.
- niewłaściwego stosunku rodziny
- szczególnych warunków otoczenia
Można się także spotkać z wypadkami, gdzie obserwowany może wykonać daną czynność lub też zapewne szybko by się nauczył ją wykonywać, lecz z różnych powodów woli tego nie robić, zwłaszcza gdy jest to dla niego wygodne, bo dzięki temu więcej się o niego troszczą. Wtedy oceniający powinien zadecydować i odnotować dodatkowo literkę S (+/- S) jeżeli uznaje, że czynność nie jest realizowana z powodu braku sposobności, lub odnotować dodatkowo litekrę U (+/- U), jeżeli uzna że czynność znajduje się w fazie uczenia
e) Oceniaj minus (-), jeśli obserwowany danych czynności jeszcze nie wykonuje stale, wykonuje rzadko, lub też tylko pod skrajnym naciskiem czy przy niezwykłej sile motywacji.
f) Oceniaj minus z lierką X (-X), jeśli okoliczności zewnętrzne nie pozwalają na wykonywanie danej czynności lecz której obserwowany nie wykonałby zapewne nawet gdyby miał możliwość.
Wybraną ocenę należy wpisać w puste miejsce pod poszczególnymi zadaniami.
1. Wydaje zadowolone dźwięki, śmieje się
+
Wydaje nieartykułowane dźwięki (inne niż płacz i oznaki niezadowolenia). Samorzutnie grucha, gaworzy z zadowoleniem i ożywieniem, śmieje się samorzutnie lub gdy się go (ją) pobudzi
2. Utrzymuje głowę w równowadze
Trzyma głowę dość prosto bez pomocy, na prosto trzymanym tułowiu przez dłuższy okres czasu (minimum minutę)
3. Chwyta przedmioty znajdujące się w zasięgu rąk
Sięga po przedmioty znajdujące się w zasięgu rąk i chwyta je.
4. Wyciąga ręce do znajomych osób
Prosi by wziąć go na ręce lub okazuje, że chce aby trzymała go matka, ojciec, niania czy inna znana mu osoba, bądź też w inny sposób wyraźnie okazuje zadowolenie na widok tych osób
5. Toczy się (kula się)
Leżąc na plecach odwraca się plecami do góry lub odwrotnie, bez pomocy.
6. Sięga po bliskie przedmioty
Stara się chwytać przedmioty bliskie, lecz poza zasięgiem rąk.
7. Znajduje sobie sam zajęcia
Bawi się grzechotką lub innymi zwykłymi przedmiotami, bądź też znajduje sobie inne zwykłe zajęcie przez kwadrans lub dłużej bez pilnowania.
8. Siedzi bez podparcia
Siedzi prosto na twardej, płaskiej powierzchni, bez podparcia przez nieokreślony okres czasu (około minuty). Równowaga może być nie pełna, lecz tułów utrzymuje się we wzniesionej, pionowej postawie.
9. Wstaje
Podnosi się do stojącej pozycji, trzymając się jakiegoś mebla lub innej podpory (lecz nie żadnej osoby) i podciąga się w górę
10. Gaworzy, naśladuje dźwięki mowy
Gaworzy lub posługuje sięnieartykułowaną mową w której można dostrzec próby tworzenia słów.
11. Pije przy czyjejś pomocy z filiżanki lub szklanki
Używa do picia filiżanki lub szklanki, korzystając z pomocy kogoś, kto trzyma lub pomaga trzymać naczynie i pije nie rozlewając zbyt dużo.
12. Porusza się po podłodze
Posuwa się podłodze pełzając i czołgając się, lecz może przy tym zachodzić potrzeba uważania na niego.
13. Chwyta kciukiem i palcem wskazującym
Przeciwstawia sobie palec wielki i wskazujący przy chwytaniu lub trzymaniu (a nie chwyta całą piąstką i dłonią)
14. Domaga się uwagi
Zdradza chęć by do niego przemawiano lub w inny sposób się nim zajmowano, interesując się jego osobą lub czynnościami, bardziej niż tego wymaga troska o zaspokojenie potrzeb fizjologicznych.
15. Stoi sam.
Stoi bez podparcia na twardej, płaskiej powierzchni, niczego ani nikogo się nie trzymając, przez nieokreślony czas (około minuty). Równowaga może być niepewna i dziecko może sobie pomagać ruchami nóg, lecz utrzymuje prostą stojącą pozycję.
16. Nie ślini się
Nauczył się opanowywać ślinę ta, że na ogół wycierać usta i podbródek trzeba tylko po jedzeniu.
17. Wykonuje proste polecenie
Zbliża się na zawołanie, przebywa małe odległości do wskazanych punktów, poprawnie wskazuje na obrazku nazywane przedmioty, na polecenie wykonuje dziecięce pantomimy- ogólnie mówiąc wykonuje na prośbę różne proste czynności.
18. Chodzi sam po pokoju
Chodzenie po pokoju jest nie tylko przejawem chęci poruszania się, lecz również wyrazem wzrastającej samodzielności. Może czasem potrzebować ostrzeżenia lub dopilnowania.
19. Bazgrze ołówkiem
Zabawia się przez krótki okres czasu ołówkiem, bazgrze, robi kreski pionowe lub poziome albo koliste, bez odrywania ołówka i darcia papieru.
Robi to samorzutnie lub z zachętą jako zajęcie się czymś.
20. Żuje potrawy
Przed połknięcie przeżuwa potrawy stałe lub półstałe.
21. Ściąga rajstopy
Bez niczyjej pomocy ściąga skarpetki, rajstopy i rozsznurowane buciki, podchodząc do tego jak do rozbierania a nie do zabawy.
22. Przenosi przedmioty
Przelewa z jednego naczynia do drugiego bez „nabrania”, przesuwa, przekłada i przenosi dość celowo przedmioty, układa przedmioty według pewnego porządku.
23. Pokonuje proste przeszkody
Otwiera zamknięte drzwi, wspina się na krzesło, posługuje się krzesłem lub stołkiem, żeby czegoś dosięgnąć, używa kija lub laski jako narzędzia, usuwa proste przeszkody, posługuje się koszykiem lub naczyniem czy pudełkiem do noszenia.
24. Przynosi znane przedmioty
Na prośbę wykonuje drobne polecenia, takie jak: zanoszenie do pobliskich miejsc w mieszkaniu drobnych przedmiotów, bądź też powtarzania krótkich wiadomości osobom w pobliżu lub też do nich.
25. Pije sam z filiżanki lub szklanki
Posługuje się do picia bez niczyjej pomocy filiżanką lub szklanką (kubkiem) obejmując naczynie jedną czy dwoma rękami i nie rozlewając zbyt dużo.
26. Rozstaje się z wózkiem
Przestał jeździć wózkiem, chodzi na spacer piechotą.
27. Bawi się z innymi dziećmi.
Bawi się z innymi dziećmi w tym samym wieku samorzutnie, nie wywołując antagonizmów. To co robi ma charakter raczej indywidualny niż grupowy, ale „trzyma się razem” z innymi dziećmi.
28. Je łyżką
Posługuje się łyżką przy jedzeniu z talerza bez niczyjej pomocy i większego rozlewania.
29. Chodzi po domu lub podwórzu.
Chodzi po domu lub podwórku, czasem tylko wchodząc nie tam gdzie trzeba lub robiąc to czego nie należy, lecz na ogół nie wymaga dozoru.
30. Rozpoznaje jadalne substancje
Unika zjadania śmieci i z łatwością rozróżnia wśród zwykłych substancji jadalne i niejadalne, bez próbowania. Może czasem gryźć twarde przedmioty, lecz nie trzeba go przy tym pilnować.
31. Posługuje się nazwami najpospolitszych przedmiotów.
Używa nazw szeregu najpospolitszych przedmiotów (nie licząc osób) do praktycznych celów; nie tylko podaje nazwy tych przedmiotów, gdy mu się je pokaże, lecz prosi o nie lub wspomina o nich samorzutnie. Nazwy te mogą zastępować słownikowe, lub być ich przekręceniami, lecz nie mogą być tylko i wyłącznie rozpoznawalnymi przedmiotami.
...
Beata1234567