Psychologia rozwoju i osobowości (wykłady)
Wykład 1
PRZEDMIOT I ZASOTOSOWANIE PSYCHOLOGII ROZWOJU
Rozwój: seria progresywnych zmian, które prowadzą do dojrzałości organizmu.
Progresywne – zmiany do przodu
· Zachodzą one w jednym kierunku
· Każda zmiana zależna jest od poprzedniej i wywiera wpływ na późniejszą
· Wpływa na pojawienie się nowych właściwości i zdolności
· Polega na przechodzeniu od funkcji niższych do wyższych
Badania nad rozwojem:
· Podejście normatywne (badania kontrolne, prawidłowości, nieprawidłowości do danego wieku)
· Badania długotrwałe ( w jaki sposób dochodzi do rozwoju, co jest potrzebne do tego aby dziecko było w stanie powiedzieć, że śliwka i gruszka to owoce, tworzy kategorie
Znaczenia normy w psychologii:
- Znaczenie statystyczne norm –
· Norma to średnia przeciętna 2/3 badanej populacji wyniki wykraczające poza to granice uznawane są za odchylenia od przeciętnej
· Czy osiągniecie wyniku normalnego upoważnia do oceniania go jako pożądanego?
· Statystyczna ocena częstotliwości jakiegoś zachowania pozwala ustalić tzw. normy rozwojowe tj. wskaźniki określające poziom rozwoju czynności psychicznych, ruchowych spotykanych najczęściej w danej grupie wiekowej.
Norma statystyczna
Stosowanie normy w sensie statystycznym nie może samodzielnie wyrokować o jakiejś sytuacji ale jest przydatne.
Społeczno- kliniczne znaczenie norm:
Norma to brak symptomów sygnalizujących stan patologiczny
Symptomy patologiczne
· Obiektywne – obserwowane w zachowaniu objawy nieprzystosowane
· Subiektywne – przykre uczucia przeżywane ale nie ujawniane na zewnątrz
Teoretyczne znaczenie norm:
· Celem jest sformułowanie wzorca dojrzałej osobowości
· Zbyt rygorystyczny ,, wszyscy są nienormalni’’
· Zbyt liberalny ,, wszyscy są normalni’’
Wykorzystanie norm:
· Czego należy oczekiwać od dziecka w danym czasie
· Czy jego rozwój jest prawidłowy (typowość zachowań)
· Stymulacja rozwoju
Rodzaje zmian w rozwoju:
· Zmiany wielkości: wzrost, słownik, rozumienie, pamięć
· Zmiany proporcji: ciała, wyobraźni (fantastycznej / realistycznej) zainteresowań (egocentryzm)
· Zanikanie starych właściwości: odruchów, zębów, mowy, impulsywności
· Nabywanie nowych właściwości : cechy płciowe, ciekawość, normy, język
Przyczyny rozwoju
Dojrzewanie- rozwój lub pojawienie się właściwości potencjalnie obecnych w jednostce a wynikających z jej wyposażenie dziedziczne.
Uczenie się – wymaga ćwiczeń wywołujących zmiany, okres największej plastyczności, w którym uczenie odgrywa największą rolę to dzieciństwo.
Dojrzewanie, a uczenie się
è Dojrzewanie -> uczenie się – szybki rozwój
è Uczenie się -> dojrzewanie – brak rozwoju
è Dojrzewanie -> brak uczenia się – wolny rozwój
Rozwój psychoruchowy dziecka
§ Jest to proces rozwoju, w którym motoryka jest ściśle powiązane z psychiką
§ Jedność ta jest szczególnie silna we wczesnym okresie życia
Tempo rozwoju:
Do urodzenia się osiągamy:
- 1/3 długości ciała
- 99% wzrostu wagi
Po urodzeniu
- 0-3 r. ż. platau przystosowawcze + intensywny rozwój
- 3-6 r. ż. nieco zwalnia, ale nadal szybko
- 6-12 r. ż. zwolnione
- 12-14 r. ż. szybkie
- 14-20 r. ż. zwolnione
Prawidłowości rozwoju reguła 1
Rozwój odbywa się według określonego prawa, nie jest przypadkowy i niezorganizowany. Każda faza opiera się na poprzedniej i stanowi przygotowanie do następnej, ogólna prawidłowość nie zmienia się mimo przyspieszenia.
Prawidłowości rozwoju reguła 2
Rozwój przebiega od reakcji ogólnych do specyficznych
§ Widzi duże przedmioty zanim zobaczy małe
§ Klasyfikacja
§ Reakcja na obcych
§ Manipulacja prostymi przedmiotami, a później złożonymi
Prawidłowości rozwoju reguła 3
Rozwój jest ciągły.
Prawidłowości rozwoju reguła 4
Różnice idenwidualne dotyczące rozwoju.
Wzorce rozwoju psychoruchowego
Rozwój harmonijny: rozwój wszystkich czynności psychomotorycznych odbywa się z taką samą szybkością
§ Przeciętne tempo rozwoju ruchowego WR =WŻ
§ Globalne opóźnienie rozwoju WR < WŻ
§ Globalne przyspieszenie rozwoju WR > WŻ
Rozwój nieharmonijny – poszczególne sfery rozwijania się w innym tempie.
§ Parcjalne, fragmatyczne, opóźnienie rozwoju przy prawidłowym rozwoju innych funkcji
§ Głębokie parcjalne opóźnienie przy opóźnionym rozwoju ogólnym innych funkcji
§ Parcjalne przyspieszenie rozwoju w zakresie jakiejś funkcji Np. mowy, czy myślenia
§ Różne tempo rozwoju wszystkich funkcji
Wykład II
MÓZGOWE PODSTAWY ZACHOWANIA
(Asymetria półkulowa i lateralizacja)
Różnica między półkulami – asymetria półkulowa, żadna istota nie ma tak asymetrycznego mózgu.
Znaczenie różnych pięter układu nerwowego dla funkcjonowania człowieka:
§ Rdzeń kręgowy i przedłużony
§ Międzymózgowie
§ Kora mózgowa
Rdzeń kręgowy – zarządza funkcjami i odruchami, podejmuje decyzje o odruchach
Rdzeń przedłużony – jedna z najbardziej wrażliwych części, odpowiada za : temperaturę, oddychanie, fizjologie
Międzymózgowie – zarządza naszym zachowaniem, zestaw zachowań
Kora mózgowa- czucie w ręku, błysk, pusta struktura
Rozkład funkcji w korze mózgowej:
- teorie frenologiczne
- koncepcje współczesne
Metody badania mózgu
§ Obserwacja pacjentów (uszkodzenia C.U.N, komisurotomia)
§ Drażnienie kory mózgowej podczas operacji neurochirurgicznych
§ Próba Wada
§ Pomiar przepływu krwi przez korę mózgową
§ Tomografia komputerowa
Dwie półkule – jeden mózg
Prawa i lewa półkula połączona spoidłem wielkim.
Wad usypiał jedną półkule człowieka. Do tętnicy szyjnej wstrzykiwał środek usypiający. Jedna z nich usypiała od razu a druga w ciągu minuty. W tym czasie dostrzegł, że człowiek zachowuje się jak dwie istoty,
Myślenie – prawa półkula:
§ konkretno – obrazowe,
§ holistyczne, ta śpi półkula to opisywała zimę, ale nie powie co to jest gdy ją zobaczy, widzi znaczenie, nie widzi obrazu
Lewa półkula:
§ analityczna, abstrakcyjne, symbolicznie
§ powie, że jest zima gdy ją zobaczy, ale jej nie opisze
Mowa – prawa półkula:
§ słuch muzyczny, niski próg wrażliwości na niewerbalne dźwięki, niewerbalne aspekty wypowiedzi, intonacja, melodia głosu, płeć
§ słuch fonematyczny, niski próg wrażliwości na słowo, gadatliwość ( nie wie kto mówi czy dziecko, czy dorosły)
Emocje- prawa półkula:
§ negatywne nastawienie
§ pozytywne nastawienie
Preferencje półkul
§ Obrazy
§ Metafory
§ Emocje
§ Rytm
§ Przestrzeń
§ Listy
§ Liczby
§ Logika
§ Słowa
§ Szczegóły
Współpraca półkul:
,,stare dobre małżeństwo’’
,,dwoje na huśtawce’’
Asymetria półkulowa:
Asymetria funkcjonalna – różnią się funkcjami, lewa półkula większa o 1/3 od prawej. Lewa ma więcej funkcji, są dominujące, kiedy lewa półkula dominuje, to prawa strona ciała dominuje. Lewa dominuje to tam jest centrum dowodzenia, dominuje słowo.
Wzorce lateralizacji:
- jednostronna ustalona
- nieustalona
- skrzyżowana
Dynamika ustalenia lateralizacji:
§ Okres płodowy – przewaga prawej półkuli
§ Pierwsze lata życia – równowaga półkul
§ 4 – 6 lat – początki dominacji lewej półkuli
§ 12 lat – ustalenie lateralizacji
§ 30 lat – ostateczny wzór asymetrii półkulowej
Wykład III
ROZWÓJ PERCEPCYJNY – DYSLEKSJA, DYSGRAFIA
Percepcja wzrokowa:
- zlokalizowana w płacie potylicznym
Oko- odbicie rzeczywistości
Nerw wzrokowy – droga doprowadzająca impulsy
Płat potyliczny – procesy analizy i syntezy wzrokowej – rozpoznawanie
Znaczenie percepcji wzrokowej dla nauki pisania i czytania
Analiza wzrokowa -> czytanie
Synteza słuchowa -> pisanie
Percepcja słuchowa:
Ucho – odbicie rzeczywistości
Nerw słuchowy – droga doprowadzająca impulsy
Płat skroniowy – proces analizy i syntezy słuchowej – rozpoznawanie
Dojrzewanie percepcji:
Kasa – kasza
Tacka – taczka
Fura – szura
Wór – żur
Baśń – waśń
Kara – para
Musi umieć rozróżnić głoski!!!!
Znaczenie percepcji słuchowej dla nauki pisania :
K r o w a
S a m o l o t
- uczyć czytać sylabami
Analiza słuchowa -> pisanie
Synteza słuchowa -> czytanie...
Beata1234567