referat.doc

WSTĘP

Ochrona środowiska jest jednym z kluczowych proble­mów współczesnego świata. Wiele firm produkcyj­nych, usługowych i handlowych dostrzegło w niej możliwość intratnego interesu, z kolei na innych fir­mach wymuszono uznanie wymogów ochrony środo­wiska. Ekologiczne preferencje klientów są już bowiem faktem. Tymczasem komercyjne instytucje finansowe, w tym banki, w stopniu niewspółmiernie małym w sto­sunku do posiadanego potencjału są zaangażowane w finansowanie ochrony środowiska.

Abstrahując od ekologicznych oczekiwań klien­tów, należy stwierdzić, iż banki z racji roli, którą pełnią w procesie gospodarowania, mogą być użyteczne w ekologicznej restrukturyzacji gospodarki. Coraz powszechniej wyrażana jest opinia, iż przyszłość należy do przedsiębiorstw, w których stosuje się kryteria eko­nomiczne i ekologiczne. Powinniśmy zatem dyspono­wać w Polsce zrestrukturyzowaną ekologicznie gospodarką. Banki jako jej integralna część powinny być wykorzystane w procesie ekologicznej przebudowy go­spodarki narodowej.

Wykorzystanie ekologicznych preferencji w społeczeństwie może być przydatne w bankach w walce konkurencyjnej o utrzymanie się na rynku finanso­wym. Można przewidywać, iż w grupie najlepszych banków nie będzie konkurencji cenowej czy jakościo­wej, ponieważ poziomy cen i jakości będą wyrównane. Ważne jest, jakie miejsce zajmie bank w świadomości społecznej. Sposobem wyróżnienia się na konkuren­cyjnym rynku może być właśnie ekologiczna postawa banku.[1]

1.              Zakresy uczestnictwa banków w działalności na rzecz ochrony środowiska

Banki są już w pewnym stopniu zaangażowane w ochronę środowiska. Można wyodrębnić dwa zasad­nicze zakresy tego zaangażowania według kryterium operacji bankowych.

Pierwszy zakres działalności na rzecz ochrony śro­dowiska dotyczy aktywności poza sferą operacji ban­kowych. Polega to na sponsorowaniu przedsięwzięć ekologicznych, działaniach ekologicznych w organiza­cji pracy banku (są to działania o charakterze we­wnętrznym: np. stosowanie energooszczędnych urzą­dzeń, papierów bezchlorowych), konsultacjach ban­ków z instytucjami zainteresowanymi ochroną środowiska naturalnego. Działania te służą wypracowaniu stanowiska instytucji finansowej wobec zagadnień ekologicznych. Są one prezentowane opinii publicznej m.in. w formie raportów i bilansów ekolo­gicznych bądź sprawozdań. Po­twierdzeniem rzetelności działań podjętych na rzecz ochrony środowiska może być przyznanie certyfikatu ISO 14001, który wystawiany jest przez rzeczoznaw­ców ekologicznych. Także służby public relations in­stytucji finansowych są wykorzystywane do kształtowania ekologicznego wizerunku instytucji finansowej, który budziłby przychylność klientów. „Zielony" ima­ge instytucji finansowej nie szkodzi bowiem w działal­ności bankowej.

Drugi zakres działalności na rzecz ochrony środo­wiska dotyczy aktywności w sferze operacji banko­wych i obejmuje:

1.       operacje aktywne:

-       uznanie ryzyka ekologicznego jako części ryzyka kredytowego w działalności bankowej,

-       udzielanie kredytów preferencyjnych (na ogół ze środków instytucji trzecich),

2.       operacje pasywne:

-       gromadzenie kapitałów na finansowanie ochrony środowiska, a w tym ekologicznych przedsięwzięć go­spodarczych.[2]

1.1.   Działalność na rzecz ochrony środowiska w sferze aktywnych operacji bankowych

W zasadzie najpowszechniejszym przejawem uznania wymogów ochrony środowiska na całym rynku banko­wym jest obecnie uwzględnianie ryzyka ekologicznego w działalności kredytowej. Ryzyko ekologiczne wystę­pujące u kredytobiorcy jest integralną częścią ryzyka kredytowego. Nie można wręcz mówić o rzetelnej ana­lizie ryzyka kredytowego bez uwzględniania aspektu ekologicznego w działalności kredytobiorcy. Powo­dem takiej postawy banków jest minimalizacja ryzyka kredytowego ze względu na przepisy prawne w zakre­sie ochrony środowiska, które oddziałują na kredyto­biorcę. Nieposzanowanie przepisów ochrony środowi­ska i ekologicznych postaw społecznych może ozna­czać ryzyko nierozpoczęcia bądź braku kontynuacji działalności gospodarczej, a tym samym ryzyko spłaty kredytu.

1.1.1.       Pojęcie oraz rodzaje kredytowego ryzyka ekologicznego

Szeroko zakrojone badania naukowe wykazały, że ryzyko nie może być traktowane na żadnej płaszczyźnie rozważeń i pod żadnym względem jako jednolity fenomen. Z tego też powodu problematyka uchwycenia istoty ryzyka i zdefiniowania jego pojęcia jest skomplikowane. Ryzyko ma powiązania z :

Ø      teorią podejmowania decyzji,

Ø      teoria zarządzania,

Ø      procesem rozwoju naukowego i technologicznego.

W kontekście teorii podejmowania decyzji, kładą nacisk na niepewność przyszłości w odniesieniu do przyczyn. Ujęcie przyczynowe ryzyka nawiązuje do możliwości przyporządkowania pojawieniu się pewnych zdarzeń rozkładu prawdopodobieństwa. Ryzyko następuje wówczas, gdy wynik danego działania lub decyzji może być określony za pomocą jednego z trzech rodzajów prawdopodobieństwa: matematycznego, statystycznego i szacunkowego.

W przeciwieństwie do przedstawionego ujęcia, nurt związany z teorią zarządzania eksponuje w działaniu skutki ryzyka i ujmuje ryzyko jako możliwość nie osiągnięcia celu. Innymi słowy, pojęcie ryzyka interpretowane jest na podstawie wyobrażenia o tym, co ma nastąpić, przez co zdeterminowany jest stosunek ryzyka- szansy. Przekładem tego ujęcia ryzyka jest definicja, zgodnie, z którą „Ryzyko to możliwość, że pozytywne oczekiwania się nie spełnią”.

Ryzyka w kontekście procesów rozwoju naukowego i technologicznego traktowane jest jako hazard, który odzwierciedla naukową niepewność i efekt późnienia. Główną kwestią, jest jak ryzyku można zapobiec, jak je można ograniczać lub unaocznić, jak mu przeciwdziałać. Włączenie ryzyka do słownictwa gier hazardowych, tzn. do takiego słownika, w jakim nie przeciwstawia się jasno powodzenia i porażki, bezpieczeństwa i zagrożenia, słownik, który zakłada współobecność obu członów opozycji w każdej sytuacji, ma duże znaczenie. To pojecie „ryzyka” sugeruje, że decyzje, działania nie są jednoznacznie bezpieczne czy groźne, że sytuacje różnią się od siebie, co najwyżej proporcją obu przeciwstawnych składników.[3]

Wydaje się, że to określenie kredytowego ryzyka ekologicznego jest zbyt wąskie, bo nie uwzględnia np. zagrożenia kondycji finansowej kredytobiorcy w wyniku zjawisk incydentalnych o charakterze katastrofalnym, jak np. powódź, trzęsienie ziemi, huragan czy awarie instalacji przemysłowej. Zjawiska te występują niezależnie od tego, czy kredytobiorca postępuje lub nie postępuje zgodnie z prawem ochrony środowiska.

Tabela 1: Przegląd kryteriów systematyzacji kredytowych ryzyk ekologicznych             

1.1.2.        Pogłębiona charakterystyka kredytowych ryzyk ekologicznych

Kredytowe ryzyko ekologiczne można podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne.

Źródła występowania wewnętrznych ryzyk ekologicznych tkwią w samym przedsiębiorstwie. Ryzyka te związane są z metodami i technikami zarządzania, lokalizacja przedsiębiorstwa, metodami inżynierii środowiska, użytkownikiem produktów przedsiębiorstwa, rozwiązaniami logistycznymi itp. Ogólne ryzyka można podzielić na ryzyka:

Ø      stosowania,

Ø      kombinacji,

Ø      produkcji.

Tabela 2: Klasyfikacja wewnętrznych, kredytowych ryzyk ekologicznych

3. Ryzyka produkcji

1.4.Ryzyka związane z nadzw. zagr

1.3.Ryzyka związane z zarządzaniem

2. Ryzyka kombinacji

1. Ryzyka stosowania