msp-cw i wykład.doc

NOTATKI Z CW. Z DRZONKIEM Z POPRZEDNIEGO ROKU;
ĆWICZENIA
Polityka zagraniczna Polski po 1945 roku
21 marca 1990 roku – traktat o stosunkach handlowych i gospodarczych między Polską a USA (Waszyngton).
28 lipca 1993 roku – konkordat ze Stolicą Apostolską (Warszawa)
26 kwietnia 1994 roku – traktat z Litwą o przyjaznych stosunkach… (Wilno)
26 kwietnia 1990 roku – expose Skubiszewskiego (KBWE, organizacje europejskie, m in. Wspólnoty Europejskie, Rada Europy; wymienione państwa – ZSRR, Niemcy, Czechosłowacja, Węgry, Austria, Jugosławia, Włochy, Szwecja). Bez NATO.
24 październik 1945 roku – założenie ONZ (Polska)
20 styczeń 1949 rok – założenie RWPG (Polska)
14 maj 1955 roku – założenie Układu Warszawskiego (Polska)
1 sierpień 1975 roku – akt końcowy KBWE w Helsinkach (33 państwa Europy + USA i Kanada, bez Albanii).
15 luty 1991 roku – Założenie Trójkąta Wyszehradzkiego (Polska, Czechosłowacja, Węgry)
sierpień 1991 rok – założenie Trójkąta Weimarskiego (Polska, Francja, Niemcy)
26 listopad 1991 roku – Rada Europy (Polska)
21 grudnia 1992 roku – CEFTA (Strefa Wolnego Handlu, Polska)
27 lipca 1991 roku (Inicjatywa Środkowoeuropejska, Polska)
22 listopad 1996 roku – OECD (Polska)
1992 rok – Rada Państw Morza Bałtyckiego (Polska)
12 marzec 1999 roku – NATO (Polska)

Rola Stanów Zjednoczonych na przełomie XX i XXI wieku:
17 grudnia 1992 roku – powstaje NAFTA

Oblicza Bałkanów w latach 90-tych
28 czerwca 1991 roku – UE wysyła misję dyplomatyczną do Słowenii i Chorwacji
1991 rok – kryzys uznaniowy (Zachód nie uznaje nowopowstałych państw na Bałkanach)
23 grudnia 1991 rok – Niemcy uznają Słowenię i Chorwację (od teraz wojna na Bałkanach jest międzynarodowa)
Styczeń 1993 – plan Vance’a i Owena dotyczący Jugosławii (luźna konfederacja z 10 nieetnicznych prowincji, Sarajewo pod zarządem ONZ), pomysł upadł
Wielka Albania – Kosowo, Albania, N Macedonia
Kosowo – akcja USA w ramach NATO, bez zgody ONZ
Była Republika Federacji Jugosławii Macedonia – pełna nazwa Macedonii
Macedonia, Stolica Apostolska, Łotwa – uznały Tajwan
Czerwiec 1999 – dowódca wojsk lądowych (gen. Jackson z Anglii); dowódca wojsk powietrznych (gen. Clark z USA)
Front Royaumont – Konferencja Pokojowa dla BiH z 13 grudnia 1995 roku (inicjatywa Francji) z udziałem 27 państw
PSEPW = Pakt Stabilności dla Europy Południowo – Wschodniej (10 czerwca 1999 roku)
Bośnia i Hercegowina – Jugosławia w miniaturze
6 enklaw (stref bezpieczeństwa) – Sarajewo, Srebrenica, Gorażde, Żepa, Tuzla, Bihać
Bułgaria i Turcja – przeciwko Serbii (podczas wojny w Jugosławii)
Autokefalia – odłączenie prawosławnego kościoła Czarnogóry od serbskiego kościoła ortodoksyjnego
Prawo interwencji humanitarnej – atak na Kosowo
Zbiorowe bezpieczeństwo – art. 42 Karty NZ (pomysł na atak na Kosowo)
Doktryna „zero strat” – atak na Kosowo
Pętla Primakowa – podczas wojny w Kosowie (premier Rosji zawrócił nad oceanem w drodze do Waszyngtonu)
Kosowarzy – albańska ludność Kosowa

Rosja w epoce postzimnowojennej
Kwiecień 1996 rok – ZBiR (Stowarzyszenie Suwerennych Republik) (23 maja 1997 roku podpisanie statutu organizacji)
8 grudnia 1991 roku – powstaje WNP (Białoruś, Rosja, Ukraina), dołączają Azerbejdżan, Armenia, Kazachstan, Kirgizja, Mołdawia, Tadżykistan, Turkmenistan, Uzbekistan, Gruzja
Marzec 1994 rok – unia celna Rosja – Białoruś, Kazachstan
Prezydent Turkmenistanu – Saparmurad Nijazow (Turkmenbasza – ojciec Turkmenów)
Prezydent Uzbekistanu – Karimow
Prezydent Tadżykistanu – Rachmanow (2003 rok – pierwsza wizyta w Polsce)
Bliska zagranica – kraje nadbałtyckie
Doktryna dwóch granic – zewnętrzna granica Rosji jest także granicą WNP
Oś bizantyjska – Rosja, Grecja, Iran, Armenia (prorosyjska)
Oś prozachodnia – Turcja, Azerbejdżan, Gruzja, Uzbekistan
Caspian region = kraje Zakaukazia (Armenia, Azerbejdżan, Gruzja), kraje Azji Środkowej (Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan, Uzbekistan), basen Morza Kaspijskiego, Rosja, Iran
Ślub syna Akajewa (Kirgistan) z córką Nazarbajewa (Kazachstan)

Problem niemiecki po II wojnie światowej
Jałta (4 luty – 11 luty 1945 roku)
Poczdam (17 lipiec – 2 sierpień 1945 roku)
Blokada Berlina przez ZSRR (24 czerwiec 1948 – 4 maj 1949 roku)
2 grudnia 1946 – powstaje Bizonia (strefa brytyjska i amerykańska)
8 kwiecień 1948 – powstaje Trizonia (do Bizonii dochodzi strefa francuska)
7 wrzesień 1949 roku – powstaje RFN (pierwsze posiedzenie Bundestagu)
3 październik 1990 roku – formalne zjednoczenie się Niemiec
13 sierpnia 1961 roku – mur berliński

Główne porozumienia rozbrojeniowe
SALT I – (Rokowania w Sprawie Ograniczenia Broni Strategicznej) z 26 maja 1972 roku z Moskwy, ABM (system obrony przeciwrakietowej), ICBM (strategiczne zbrojenia ofensywne)
SALT II – podpisany 18 czerwca 1979 roku w Wiedniu
SDI – Inicjatywa Obrony Strategicznej (gwiezdne wojny)
INF – Układ o Całkowitej Likwidacji Rakiet Krótkiego i Średniego Zasięgu (podpisany 8 grudnia 1987 roku w Waszyngtonie)
NPT – Układ o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej z 1 lipca 1968 roku (nieproliferacja) pomiędzy USA, ZSRR, Wielką Brytanią; w 1992 roku przystąpiły Chiny i Francja
START I (Rozmowy w Sprawie Redukcji Zbrojeń Strategicznych) z 31 lipca 1991 roku (Gorbaczow, Bush)
START II – układ z 3 stycznia 1993 roku (Bush, Jelcyn), nie wszedł w życie
Maj 1995 rok – protokół lizboński (potwierdzenie START I)
Układ z Tlateloco – układ z 14 lutego 1967 roku (zakaz broni jądrowej w Ameryce Łacińskiej)
Układ z Rarotonga z 6 sierpnia 1985 roku (SE rejon Pacyfiku wolny od broni jądrowej)
Zdemilitaryzowane szlaki wodne – Cieśnina Magellana, Kanał Sueski, Kanał Panamski, Wyspy Alandzkie, Spitsbergen

Międzynarodowe organizacje regionalne (OJA, ASEAN, SAARC)
Karta OJA (Organizacja Jedności Afrykańskiej) podpisana 25 maja 1963 roku w Addis Abebie, siedziba w Addis Abebie (Etiopia) przez 32 państwa afrykańskie
ASEAN (stowarzyszenia Narodów Południowo-Wschodniej Azji) powstało 8 sierpnia 1967 roku w Bangkoku, organizacja otwarta; ZOPFAN – 10 członków (Strefa Pokoju, Wolności i Neutralności)
CEPT (plan ceł preferencyjnych w ASEAN)
SAARC (Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej Azji Południowej) założyło 7 państw (Indie, Pakistan, Sri Lanka, Bangladesz, Nepal, Bhutan, Malediwy), siedziba w Katmandu (stolica Nepalu). Tylko współpraca gospodarcza!!!

Liga Państw Arabskich i Organizacja Państw Amerykańskich
LPA (Liga Państw Arabskich) powstała 22 marca 1945 roku w Kairze (organizacja regionalna), siedziba w Kairze
Protokół Aleksandryjski – na konferencji w Aleksandrii 25 września 1944 roku (cele i zasady działania jednoczących się państw)
OPEC (Organizacja Arabskich Krajów Eksportujących Ropę Naftową)
OPA (Organizacja Państw Amerykańskich) powstała w 1948 roku w Bogocie (przekształcona z Unii Panamerykańskiej), pomysłodawca – premier Wielkiej Kolumbii Bolivar; należy 35 państw
Pakt Rio – podpisany 2 września 1947 roku w Rio de Janeiro (21 państw)

Proces dekolonizacji; państwa niezaangażowane i neutralne
Szwajcaria, Austria (1955 rok), Laos (1962 rok) – państwa trwale neutralne
Deklaracja NZ z 1960 roku – Deklaracja o Przyznaniu Niepodległości Krajom i Ludom Kolonialnym uchwalona 14 grudnia 1960 roku na wniosek ZSRR
III etap dekolonizacji (1965 – 1975) – niepodległość dla 27 państw
Konferencja Państw Niezaangażowanych – powstał 27 kwietnia 1955 roku w Bandungu (Indonezja), przyjęto 10 zasad
Pańcza Sila (indyjsko-chiński układ w sprawie Tybetu z 1954 roku) i 5 zasad
Wyspy Palau – ostatnie zdekolonizowane (1994 rok)

KBWE i OBWE
Paryska Karta Nowej Europy – 21 listopad 1990 roku
14 październik 1964 roku – inicjatywa Adama Rapackiego (polski minister spraw zagranicznych).
Apel Budapesztański – marzec 1969 roku (apel o zwołanie konferencji poświęconej bezpieczeństwu)
Uczestnicy KBWE – 33 państwa europejskie (bez Albanii) + USA i Kanada
Trzy koszyki: bezpieczeństwo w Europie; współpraca gospodarcza, naukowo-techniczna i ochrony środowiska naturalnego; współpraca w dziedzinie humanitarnej i innych (kontakty, informacja, kultura, oświata)
Akt końcowy KBWE – Helsinki, 1 sierpnia 1975 roku (porozumienie regionalne)
24 marca 1992 roku – 25 państw KBWE podpisało w Helsinkach traktat w sprawie „otwartego nieba”
Wezwanie Czasu Przemian – dokument końcowy spotkania w Helsinkach w 1992 roku
Grudzień 1994 rok – na konferencji w Budapeszcie postanowiono zmienić KBWE w OBWE
1 stycznia 1995 roku – KBWE zmienia się w OBWE

Narodziny i upadek bloku państw socjalistycznych
1968 rok – Albania opuszcza Układ Warszawski (de facto w 1961 roku)
Układ Warszawski – powstał 14 maja 1955 roku (układ zamknięty)
1 lipca 1991 roku – w Pradze rozwiązano Układ Warszawski
18 września 1993 roku – wojska ZSRR wychodzą z Polski
RWPG (Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej) – powstała na konferencji moskiewskiej (z inicjatywy Stalina) 5-8 stycznia 1949 roku.
1962 rok – Albania wychodzi z RWPG
1991 rok – RWPG zostaje rozwiązane
19 sierpień 1989 rok – Mazowiecki zostaje premierem

Pakt Północnoatlantycki i jego ewolucja
4 marca 1947 rok – układ brytyjsko-francuski (Dunkierka), przeciwko Niemcom
Traktat Brukselski (Pakt Unii Zachodniej) – 17 marzec 1948 roku (Belgia, Francja, Holandia, Wielka Brytania, Luksemburg)
Traktat Północnoatlantycki (Waszyngtoński) – 4 kwietnia 1949 roku (12 państw: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Kanada, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, USA, Wielka Brytania, Włochy); wszedł w życie 24 lipca 1949 roku.
11 czerwca 1948 roku – rezolucja Vandenberga
Eurogrupa – wzmocnienie europejskiej części NATO, 1968 rok.
Rada Współpracy Północnoatlantyckiej (NACC) – członkowie NATO + państwa Europy Środkowej i Wschodniej (listopad 1991 rok).
Komitet Wojskowy – najwyższa władza wojskowa NATO (szefowie sztabów wszystkich państw, oprócz Islandii).
ACLANT (Dowództwo Połączonych Sił Zbrojnych NATO na Atlantyku) – ma pod sobą: EASTLANT (Dowództwo Wschodniego Atlantyku) z siedzibą w Northwood w Wielkiej Brytanii; WESTLANT (Dowództwo Zachodniego Atlantyku) z siedzibą w Norfolk (USA); SOUTHEASTLANT (Dowództwo Obszaru Południowo-Wschodniego) z siedzibą w Lizbonie.
Unia Zachodnioeuropejska (UZE) – powstała 23 października 1954 roku w Paryżu (cel: realizacja zbiorowej samoobrony), W systemie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa.
Deklaracja petersburska – 19 czerwca 1992 roku (zadania UZE)
Londyn 1990 rok (szczyt NATO) – koncepcja „obecności na wysuniętym przedpolu” (akcje typu straży pożarnej zamiast akcji typu lokalnych sił policyjnych) zamiast „obrony na wysuniętych rubieżach”.
Bruksela 1994 rok (szczyt NATO) – koncepcja Połączonych Sił Wielonarodowych do Zadań Specjalnych (CJTF)
27 maja 1997 roku - Karta NATO-Rosja

WYKLADY RUSZKA;
Wykład 1:
Stosunki międzynarodowe – ogół reakcji, czyli wzajemnych spotkań interakcji, zachodzących pomiędzy jednostkami w społeczności międzynarodowej, polegających na wymianie materii i idei w środowisku międzynarodowym: wymiana materii – rzeczy, towarów (sprzedaż, kupno); wymiana idei (filozofii, nauki, sztuki, doktryn, np. Guenter Grass i „Blaszany bębenek”; cesarzowa Katarzyna czytała Woltera); środowisko międzynarodowe – terytorium (obszar, na którym dochodzi do tych reakcji, wymiany; to także czas – wydarzenia polityczne, które odbywają się w miejscu i czasie) – lądowe, morskie, powietrzne; kontekst międzynarodowy – rzutuje na dane wyobrażenie – otoczenie, które wpływa pośrednio lub bezpośrednio).
Państw na świecie jest około 202; organizacji międzynarodowych – 5.500 (NGO – są to organizacje pozarządowe, jest ich 5.000; GO – organizacje rządowe – 500); są też narody – 300 – to wszystko składa się na społeczność międzynarodową. Wszystkich jednostek w społeczności międzynarodowej jest około 6.000.
Charakter stosunków międzynarodowych: a) synoptyczny (ogólny obraz) – system całościowy, tak postrzegany; b) eksplanacyjny (wyjaśniający) – wszystko trzeba wyjaśniać, tłumaczyć, interpretować; c) kumulatywny (ogniskujący wydarzenia w jakąś teorię) – np. zbiera się wojny jugosłowiańskie i wychodzi konflikt bałkański.
Podejście do stosunków międzynarodowych: a) systemowe; b) strategiczne (traktują wydarzenia w sposób przewidywalny i decyzyjny, w jakim kierunku mają zmierzać); c) prognostyczne – występują prognozy strategiczne, związane z czasem (krótkoterminowe – na 5 lat, sprawdzalność15%; średnioterminowe – do 10 lat, sprawdzalność powyżej 10%; długoterminowe – powyżej 10 lat, sprawdzalność poniżej 5%).
Prognozy są po to, aby się przygotować.
Inna prognoza – prognozy ekstrapolacyjne – tworzone na bazie wydarzeń z historii, które miały podobne parametry, a teraz mogą się teraz rozwinąć, powtórzyć.
Typy stosunków międzynarodowych: 1. dziedzina operowania, w której się obracamy: a) gospodarcze; b) majątkowe; c) polityczne, d) kulturalne; e) sport; 2. Stan relacji między państwami: a) rywalizacja; b) współpraca; c) wojna; d) tolerancja (np. Białoruś); 3. Ze względu na zasięg stosunków międzynarodowych: a) multilateralne (wielostronne); b) regionalne (kontynentalne); c) subregionalne (Rada Nordycka); d) bilateralne (także trilateralne) – kraje Beneluksu, Rada Bałtycka; 4. kolejny typ: a) dyplomatyczne; b) konsularne.
Stosunki dyplomatyczne posługują się dorobkiem innych nauk: a) prawo międzynarodowe (nauki równoległe ze stosunkami międzynarodowymi); b) prognozologia (prognozowania przyszłości); c) system bezpieczeństwa (działania i wojny, rozbrojenia, układy rozbrojeniowe); d) polemologia (socjologiczna teoria wojny i pokoju, tłumaczy relacje); e) imagologia (nauka o obrazie narodu w postrzeganiu innych narodów, stereotyp); f) stosunki konsularne; g) stosunki dyplomatyczne; g) organizacje międzynarodowe.

Wykład 2 (Prawo międzynarodowe publiczne – geneza i stan obecny):
Prawo to jest silnie związane ze stosunkami międzynarodowymi.

A dlaczego to prawo jest publiczne – bo jest społeczność międzynarodowa, jej elementy (6.ooo – z poprzedniego wykładu) – to publiczna, ono reguluje stosunki między jednostkami, organizacjami, narodami, państwami, kiedy elementy międzynarodowe państw wchodzą ze sobą w relacje, dotyczą społeczności międzynarodowej) –nie to, co prywatne!!! – jednostki fizyczne, właściciele banków, itp.
Lex humane – prawo boskie, mamy je od urodzenia aż do śmierci; prawo naturalne, prawo do życia, przemieszczania się, religii, są nienaruszalne i niezbywalne, nawet jeśli jest się w więzieniu, bo twoja myśl jest wolna, możesz być np. myślami na Hawajach.
Prawo obywatelskie – są to prawa wtórne, prawo do głosowania, itp., nabyte później, zależne od człowieka, tu już Bóg się nie wtrąca, też są ludzkie, ale dane i można je utracić.
Ius gentium – prawo rodzajów ludzkich, podział na narody, plemiona; narody i nacjonalizm to dopiero w XIX wieku, tu chodzi o ludy, grupy etniczne. Dotyczą kontaktów między różnymi rodzajami ludzkimi, mogło ingerować i rozstrzygać; narodziło się w starożytnym Rzymie dla ich ochrony. Zdefiniował je Ulpian – dostrzegł w ius gentium dwa interesy: interes prywatny (kupców, właścicieli ziemskich; interes publiczny – republiki rzymskiej – zyskuje na prestiżu, sile, gdy wchodzi z innymi w kontakty. Byli wtedy niewolnicy, czyli rzecz mówiąca (instrumentum vocale).
Ius inter gentes – prawo między ludami, jeden z rozłamów ius gentium (F. de Uittoria i F. Suarez je wymyślili). Uittoria uznał: wtedy, gdy dochodzi do dynamicznego kontaktu – wojna, pokój, itp., relacje między ludami; pochodzi od prawa naturalnego.
Ius commune – prawo wspólnoty, narodów katolickich, wspólnota państw katolickich pod berłem papieża – oczywiście Europy, bo jest to średniowiecze, wówczas wspólnym mianownikiem była religia katolicka; kraje niekatolickie nie mogły tu należeć.
Z tych dwóch ścieżek od około 1780 roku J. Bentham stworzył jedno pojęcie – prawo międzynarodowe (international law). Wcześniej tego nie było, bo były te inne.
W polskiej terminologii od 1885 roku – od prof. F. Kasparka – przymiotniki „publiczne”, „prywatne” przyjęły się automatycznie.
Źródła prawa:
Źródła bezpośrednio tworzące prawo: a) w znaczeniu ścisłym (konwencje, traktaty, zwyczaj międzynarodowy (normy prawne, nawet nie spisane); b) wyrokowania (orzeczenia sądów, wyroki, to, co dotyczy życia człowieka i pracy tych instytucji); c) pomocnicze – nauka o stosunkach międzynarodowych (np. Wałęsa w Chinach, propozycja okrągłego stołu dla Ukrainy zgłoszona Millera); doktryny międzynarodowe (np. doktryna wojenna NATO – mogą być źródłem prawa, bo się sprawdzą).
Pośrednio tworzące prawo (potrzebują nośnika pomiędzy źródłem a prawem): a) materialne (konwencje, traktaty spisane w zbiorach, bez zwyczajów, nośnik: kodeks – zbiór dokumentów przeniósł traktat do grupowego charakteru); b) poznawcze – dotyczą okoliczności, czasu i miejsca zawarcia umów, traktatów i konwencji. Nośnikiem jest czas, miejsce i okoliczności; c) formalne (woluntarystyczne) – oparte o dobrą bądź złą wolę państw. Nośnik to też wola państwa, np. Jugosławia (w przykładzie negatywnym) – miała złą wolę i zaistniał fakt na arenie międzynarodowej; NAFTA to przykład pozytywny.
Prawo międzynarodowe – ogół norm tworzących system regulujący stosunki między państwami na arenie międzynarodowej, to suma norm.
Normy prawne (to najmniejszy element prawa międzynarodowego, najmniejsza składowa; to kryterium pokazujące granice zachowania się państw na arenie międzynarodowej):
Bezwzględnie obowiązujące (ius cogens) – są nienaruszalne, nie wolno ich zmieniać, występują w pierwotnym kształcie aż do całkowitego ich wyrzucenia i zastąpienia ich przez bardziej nowoczesne: normy prawne konwencyjne – umowy spisane, traktaty, konwencje; normy zwyczajowe – precedens inicjuje zwyczaj bądź nie (po tym „błysku” może zdarzyć się to jeszcze raz), norma taka będzie akceptowana, powtarzana, stanie się zwyczajem.
Koordynacyjne – normy umowne, ale nie spisane, są ustne, luźno regulujące kontakty pomiędzy jednostkami; normy partykularne – w wąskim zakresie, np. tylko na Bałkanach.
Zależność ius-lex: ius uzasadnia lex, czyli ius to pochodna od lex, lex jest szersze, bazowe, a ius modeluje, ukazuje, uszczególnia. Z niemieckiego – Gesetzt; z rosyjskiego – Zakon; z angielskiego – law. W polskim nie ma odpowiednika, jest tylko słowo „prawo”.
Sankcje:
Sankcje zorganizowane - grożą za złamanie prawa międzynarodowego – mają one charakter akcji, nie są incydentem: organizacyjne (wyrzucenie z organizacji, np. Białoruś z Rady Europy czy Niemcy z LN); korygujące (skorygowanie błędu, np. zadośćuczynienie, odszkodowanie); przymus bezpośredni (najbardziej radykalna z sankcji, np. NATO w Jugosławii, przymus siłą z użyciem siły).
Nie zorganizowane (to negatywna reakcja społeczeństwa międzynarodowego na łamanie prawa międzynarodowego) – są incydentalne, jednorazowe, działania ad hoc, z doskoku: socjologiczne – nacisk społeczny na rządzących, np. nacisk Amerykanów na prezydenta, by skończyć wojnę w Wietnamie; psychologiczne – cel nacisku na morale i etykę przywódców od strony abstrakcyjnej, na wpływ na dobre ego.
Oba rodzaje sankcji są: indywidualne (jeden kraj nakłada sankcje na drugi) i kolektywne (wiele państw nakłada sankcje na jeden lub wiele państw; wiele organizacji na jedno lub wiele państw.
Wykład 3 (społeczność międzynarodowa):
Społeczność międzynarodowa (international society) – ogół państw, narodów, organizacji międzynarodowych w szerokim sensie (sensu largo); gdy chodzi tylko o państwa (sensu stricto); podmioty – wąskie znaczenie. Występuje około 6.000 jednostek; ogół jednostek złożonych z praw, narodów, organizacji międzynarodowych.
Społeczność międzynarodowa jest zjawiskiem, instytucją pozaprawną, ale występującą w praktyce. Nie jest formalnie definiowana. Nie jest kodyfikowana, ale występuje.
International community (wspólnota) występuje jeszcze rzadziej. Nie można o tym mówić na świecie, bo za dużo jest konfliktów. W UE owszem, bo tam jest pokój, tam owa wspólnota występuje w wąskim sensie. W szerokim sensie – to wtedy jest society. Wspólnota jest wyższym stadium społeczności.
Strony społeczności międzynarodowej:
Podmioty prawa międzynarodowego – muszą mieć pełną suwerenność, być uznanym na arenie międzynarodowej, brać na siebie odpowiedzialność i zobowiązania – i to wszystko na arenie międzynarodowej.
Uczestnicy – niższa forma jednostek, nie muszą być suwerenni (mogą być organizacją), muszą być uznani , mają możliwość brania na siebie zobowiązań. Podmioty – potencjalne – wielka grupa społeczna, np. naród, np. wyznawcy islamu; mogą ustanowić państwo, ale nie muszą, np. Żydzi do 1948 roku, Białoruś do 1992 roku. gdy tworzy się państwo, podmioty stają się efektywne – organizacje wielkiej grupy społecznej, czyli państwo; efekt działań, czyli to, w co się one organizują. Uczestnicy mogą być pośredni (organy organizacji wielkiej grupy społecznej – np. rząd, bo organizacją jest państwo, bo pośredniczy między państwem a innymi państwami, ciało kolegialne) i bezpośredni (reprezentanci organów organizacji wielkiej grupy społecznej, bezpośrednio wchodzą w kontakt, np. premier, prezydent, człowiek: potencjalne → efektywne → pośrednie → bezpośrednie. Od narodu do jednostki (żadnego z tych elementów nie można pomylić, ani tym bardziej pominąć). Państwo bez narodu nie przetrwa, naród bez państwa – owszem.
Przykład bilateralnych stosunków: POLSKA – WATYKAN:
Strona polska – podmioty (potencjalny – naród polski; efektywny – państwo); uczestnicy (pośredni – rząd; bezpośredni – minister spraw zagranicznych, szef dyplomacji)
Strona watykańska – podmioty (potencjalny – wyznawcy religii katolickiej na świecie; efektywny – instytucja - kościół katolicki na świecie); uczestnicy (pośredni – stolica apostolska; bezpośredni – szef dyplomacji, sekretarz stanu).
Najważniejsze etapy rozwoju społeczności międzynarodowej:
Średniowiecze – rodzina narodów katolickich, chrześcijańskich, wspólnota, w miarę jednolita (oprócz schizmy), ale nie było protestantyzmu.
1648 rok – pokój westfalski, kres zwierzchnictwa cesarza, potem uzależnienie od papieża; cesarz nie wymaga glejtu papieża, są dwie władze równe sobie.
1721 rok – do społeczności międzynarodowej przystępuje Rosja prawosławna; po wojnie północnej jako potężny podmiot.
II połowa XVII wieku – dochodzą USA; pierwszy pozaeuropejski kraj, społeczność transatlantycka, pojęcie globalne.
XIX wiek – dochodzą pierwsze organizacje międzynarodowe (1865 rok – przychodzi Światowy Związek Telegrafistów – GO; od tego roku stanowią podmiot); w wyniku rewolucji S. Bolivara kraje Ameryki Łacińskiej zdobywają niepodległość, dzięki czemu dochodzą do społeczności międzynarodowej – Boliwia, Argentyna, Chile, potem reszta.
1856 rok – dochodzi Turcja – pierwszy niechrześcijański kraj (muzułmanie po wojnie krymskiej, rewolucja) – społeczność międzynarodowa straciła typowo chrześcijański charakter.
Cechy społeczności międzynarodowej:
Otwartość – przyjmuje nowe jednostki, państwa, organizacje, rozwija się. 100 lat temu liczyła 100 jednostek, obecnie około 6.000.
Dynamiczność – rozwijająca się progresywnie, szybko, nie jest statyczna.
Heterogeniczna – zróżnicowana; różne kraje – protestanckie, islamskie, itp.
Skład elementarny: państwa, organizacje, narody.
Społeczność międzynarodowa = kraje ONZ + te spoza ONZ (np. Szwajcaria); to suma wspólnot regionalnych, subregionalnych, funkcjonalnych (gospodarka, sport, kultura), regionalnych.
Normy:
Uniwersalne – dla całej społeczności międzynarodowej, bez wyjątku, powszechne,
Regionalne – tylko w wąskim zasięgu dla wspólnot regionalnych, np. prawo wspólnoty UE, bo tylko 15 państw obowiązuje.
Uniwersalne i regionalne – normy prawa międzynarodowego; normy → cele (normy prowadzące do osiągnięcia celu i zadania instrumenty do czegoś); normy → dyrektywne (zastosowane w praktyce, implementacja, urzeczywistnienie).

Wykład 5 (Granica lądowa państwa):

Granica to: a) linia oddzielająca minimum 2 terytoria (może być oczywiście więcej); b) linia styku pomiędzy minimum 2 terytoriami państwowymi; c) linia kończąca zwierzchnictwo terytorialne jednego państwa i rozpoczynająca zwierzchnictwo terytorialne drugiego państwa. Jest to linia pionowa, a nie pozioma. Idzie w górę i pod ziemię, choć nie wiadomo, jak głęboko sięga. Pod ziemią w granicach naszego państwa wszystko jest polskie i sięgamy tak głęboko, jak się da.
Funkcje granicy:
Ekonomiczna – przynosi zysk z opłat granicznych (takie jest jej zadanie).
Obronna – ma bronić terytorium państwa, musi być obronna, a także polityczna – bo zaznacza różnice terytorialne.
Kulturowo – społeczna – styk kultury, obyczajów, kontakt z innymi.
Kooperacyjna – ma skłaniać do wymiany, współpracy, kontaktów, nie tylko ma dzielić, ale także łączyć.
Geograficzna (fizyczna) – występuje na mapach.
Etapy wyznaczania granicy:
Decyzja polityczna – dogadanie się stron, np. po wojnie lub granica budowana od podstaw.
Delimitacja – wytyczenie granicy na mapie, na „sucho”, w gabinecie – z geodetami, hydrologami, specjalistami.
Demarkacja – zaznaczenie granicy w terenie, konkretnie jak ma przebiegać, np. słupy graniczne, oznakowania.
Redemarkacja – powtórne wytyczenie granicy w terenie. Po zmianach granica jest powtórnie wyznaczana, np. po powodzi (koryto Odry się zmieniło).
Administracja granicą – zarządzanie granicą, stworzenie przejść granicznych, pilnowanie granicy, opłaty.
Morfologia granicy lądowej:
Strefa I – pas graniczny (wysunięty najdalej od granicy np. niemieckiej). Są to najmniejsze jednostki administracyjne usytuowane przy granicy, tworzące pierścień gmin od północy do południa.
Strefa II – ma do 6 km szerokości. Jest to strefa nadgraniczna oznakowana orzełkami.
Strefa III – pas drogi granicznej (do 50 metrów). Kończy on państwo polskie, zaczyna niemieckie; jest to miękko zorany piach, wykrzewiony (na podstawie umowy bilateralnej między państwami takie coś utrzymywane jest po obu stronach granicy); występuje pas bezpieczeństwa, który ma chronić; jest to ostatni zewnętrzny pas w granicy lądowej państwa, po nim występuje już tylko kolejne państwo. występuje tylko słupek, to wszystko.
Rzeki – metody wyznaczania granicy:
Po jednym z brzegów rzeki – cała rzeka należy do jednego z państw.
Granica po geometrycznym środku rzeki – nie widać tego, robią to hydrolodzy. Występuje to tylko na rzekach żeglownych, które można eksploatować (wspólnie).
Granica na rzekach żeglownych – wyznaczane po talwegu, czyli głównym, środkowym prądzie rzeki.
Jeziora – metody wyznaczania granicy:
Po jednym z brzegów jeziora




Granica biegnąca po geometrycznym środku jeziora (jeziora są często żeglowne, więc dlatego tak jest).




Góry – metody wyznaczania granicy:
Po jednym ze stoków gór – np. całe Tatry należą do Polski bądź Czech.
Po wierzchołkach gór – np. krzyże, góry podzielone na dwie części, zboczami (najsprawiedliwszy podział), przepoławia na pół).
Rodzaje granic: lądowa ( należą tu rzeki, jeziora, góry); morska; powietrzna.
Inny podział granic:
Naturalna – wykorzystuje rzeźbę terenu, np. na morzu, jeziorze.
Sztuczna – wyznaczana przez człowieka: a) orograficzna – tak jak naturalne; b) geometryczna – są równe, od ekierki (Algieria – Egipt – Sudan; Angola – RPA; Kanada – USA); astronomiczna (mieszana) – wykorzystują południki i równoleżniki, jest najstarsza, mierzona odcinkowo (Angola – Mozambik – RPA). Może być też mieszana (orograficzno – astronomiczna) – są niezmienne, stałe.

Wykład 6 (granica morska państwa):

Granica morska państwa jest zawsze orograficzna, naturalna. Jest najbardziej złożona.
Morfologia:
Mierzona od lądu do morza otwartego. W procesie demarkacji trzeba poprowadzić linię podstawową. Ścina wierzchołki lądu najdalej wysunięte w kierunku morza; gdzie są zatoki bądź zalewy o...