Studyjne technikiki mikrofonowe cz1.pdf

EiS 2001-11

TECHNOLOGIA

Studyjne techniki mikrofonowe (1)

Niniejszy tekst oparty jest na publikacji "Microphone Techniques For Music - Studio Recording",

wydanej przez firmę Shure Brothers Incorporated. Publikujemy go na łamach EiS z uwagi na jego

wysoką wartość merytoryczną i edukacyjną. Autorami publikacji są czterej amerykańscy

realizatorzy dźwięku: John Boudreau, Rick Frank, Tim Vear i Rick Waller związani z firmą Shure.

Dobór i sposób ustawienia mikrofonów ma bardzo duży wpływ na brzmienie nagrania.

Podstawowym zadaniem realizatora jest możliwie najwierniejsze zarejestrowanie dźwięku granego

przez muzyka w studiu, a służy temu właśnie odpowiednie omikrofonowanie. Dobrze zebrany,

czysto nagrany instrument często brzmi lepiej niż ten sam instrument po przetworzeniu jego

brzmienia przez różnorakie procesory sygnałowe.

W artykułach z tej serii opiszemy poszczególne techniki mikrofonowe i sposoby ustawienia

mikrofonów, pozwalające uzyskać naturalną równowagę tonalną, zmniejszyć poziom

niepożądanych sygnałów, a nawet uzyskać mikrofonowe efekty specjalne.

Techniki mikrofonowe

Stosując mikrofony do jakiegokolwiek zadania należy pamiętać o trzech istotnych sprawach:

1 Używaj mikrofonu z charakterystyką częstotliwościową dopasowaną do charakterystyki

częstotliwości emitowanych przez źródło sygnału lub odfiltruj składowe poniżej i powyżej

najniższej i najwyższej częstotliwości sygnału.

2 Eksperymentuj z różnymi odległościami i ustawieniem mikrofonu względem źródła do momentu,

kiedy sygnał odtwarzany przez monitory studyjne będzie miał zadowalającą równowagę

brzmieniową, współgrającą z akustyką pomieszczenia, w którym dokonywane jest nagranie. Jeśli

trudno jest ci uzyskać odpowiednie brzmienie spróbuj odizolować instrument (oddzielna kabina,

kurtyny dźwiękoszczelne) lub zmienić brzmienie samego instrumentu (np. wymienić struny).

3 W czasie pracy możesz mieć do czynienia ze słabą akustyką wnętrza lub dużym poziomem

niepożądanych sygnałów zewnętrznych. W takich sytuacjach ustaw mikrofony możliwie blisko

najgłośniejszego miejsca w instrumencie lub odizoluj akustycznie instrument od reszty

pomieszczenia, co zmniejszy poziom sygnałów niepożądanych i poprawi jakość nagrywanego

sygnału.

Techniki mikrofonowe to w dużym stopniu sprawa osobistych preferencji. Jakakolwiek metoda,

pozwalająca na uzyskanie brzmienia odpowiadającego charakterowi dokonywanej rejestracji, jest

metodą dobrą. Nie ma jednoznacznych reguł pozwalających na ustawienie mikrofonu względem

źródła dźwięku. Nie ma również idealnego mikrofonu, który może być wykorzystany do zebrania

każdego typu źródła sygnału - musisz wybrać taki mikrofon i takie miejsce jego ustawienia, które

pozwolą ci zrealizować zamierzony cel brzmieniowy. Zalecamy eksperymenty z różnego typu

mikrofonami i ich umiejscowieniem. Mimo wszystko można szybciej uzyskać efekt jakiego

oczekujemy, gdy zrozumiemy na czym polegają różnice w charakterystykach mikrofonowych,

czym charakteryzuje się dźwięk generowany przez poszczególne instrumenty i gdy poznamy

podstawy akustyki pomieszczeń.

Wokalowe techniki mikrofonowe

W zależności od tego, czy mamy do czynienia z pojedynczym głosem czy kilkoma, do rejestracji

wokalu możemy stosować mikrofony o różnych charakterystykach kierunkowych. Ustawienie

wokalistów wokół mikrofonu o charakterystyce dookólnej pozwala sprawnym technicznie

wykonawcom wykorzystywać wszystkie techniki wokalne: wzajemne przenikanie głosów przez

dopasowanie poziomów i barw itp. Podobne efekty, jeśli chodzi o sposób nagrania, można uzyskać

wykorzystując dwa mikrofony o charakterystyce nerkowej ustawione przeciwstawnie względem

siebie.

Mikrofonu o charakterystyce dookólnej można użyć także do rejestracji pojedynczego wokalu.

Jeśli zapisu dokonuje się w pomieszczeniu o dobrej akustyce i ciekawym pogłosie, zastosowanie

mikrofonu o takiej właśnie charakterystyce pozwoli wzbogacić sygnał o odpowiedź pomieszczenia,

co może dać bardzo ciekawe efekty. Odpowiedni balans między dźwiękiem podstawowym

(wokalem), a dodatkowym (odpowiedzią pomieszczenia) można zmieniać oddaleniem wokalisty

od mikrofonu - czym dalej, tym większy udział sygnału odbitego.

W standardowych technikach rejestracji wokal rejestrowany jest zwykle oddzielnie od reszty

instrumentów uczestniczących w nagraniu. To wymaga zastosowania izolacji akustycznej i użycia

mikrofonu o charakterystyce kierunkowej. Izolację można uzyskać rozstawiając panele tłumiące

wokół miejsca, w którym stoi wokalista lub innymi metodami redukującymi odbicia dźwięku w

pomieszczeniu. Należy pamiętać o tym, że nawet pulpit na nuty powoduje powstanie odbić

dźwięku i zebranie ich przez mikrofon.

Aby w pełni zebrać dźwięk, mikrofon wokalowy powinien być ustawiony na wysokości między

nosem a ustami wykonawcy. Choć mikrofon powinien być skierowany w stronę wokalisty, to

lekkie jego odchylenie od osi pomaga w redukcji głosek wybuchowych i innych niepożądanych

efektów towarzyszących śpiewowi. Czasem może okazać się konieczne silniejsze odchylenie

mikrofonu lub zastosowanie pop-filtru.

Mimo tego, iż wokal zwykle rejestrowany jest w specjalnych izolowanych pomieszczeniach z

użyciem mikrofonów pojemnościowych o charakterystyce nerkowej, to jednak praktykowane są

również i inne metody jego rejestracji. Śpiewanie w "zamkniętych budkach" szczególnie nie

przypada do gustu wokalistom zespołów rockowych, którzy w tych warunkach czują się niezbyt

komfortowo. Głośne śpiewanie w dźwiękowym otoczeniu silnie nagłośnionych instrumentów

sprawia, że uzyskują charakterystyczne brzmienie głosu i odwzorowanie tego z wykorzystaniem

studyjnych słuchawek może być trudne. W takich sytuacjach często praktykuje się nagrywanie

wokalu w reżyserce. Wokalista ustawiany jest twarzą do monitorów studyjnych odtwarzających

podkład instrumentalny i śpiewa do dynamicznego mikrofonu o charakterystyce supernerkowej.

odpowiednie ustawienie głośności odsłuchu umożliwia uzyskanie odpowiednich warunków do

śpiewania, a charakterystyka kierunkowa zastosowanego mikrofonu pozwala na znaczące

tłumienie odbitych i bezpośrednich dźwięków dobiegających z głośno grających monitorów.

W przypadku rejestracji chórów najczęściej stosuje się mikrofony pojemnościowe, które generalnie

mają bardziej wyrównaną charakterystykę częstotliwościową i szerszy zakres przenoszonych

częstotliwości niż mikrofony dynamiczne. Najbardziej popularnym w tego typu aplikacjach jest

mikrofon kierunkowy o charakterystyce nerkowej. Mające bardziej zwartą charakterystykę

kierunkową mikrofony super- lub hypernerkowe mogą być użyte w sytuacji, gdy zależy nam na

większym wzbogaceniu dźwięku lub większym tłumieniu dźwięków docierających z boku. Przy

nagrywaniu chórów używane są wyłącznie pojemnościowe mikrofony z niskoimpedancyjnym

wyjściem symetrycznym, charakteryzujące się dużą czułością, niezbędną w sytuacji większego

oddalenia od źródła dźwięku.

Rejestracja chóru jest zadaniem, które można podciągnąć pod kategorię rejestracji dźwięku z

określonego "obszaru". W tej sytuacji, zamiast stosowania pojedynczych mikrofonów dla każdego

z członków chóru, stosuje się zbieranie ogólnego planu z pomocą jednego (lub kilku) mikrofonów.

To może powodować powstawanie efektu interferencji, chyba że zastosujemy kilka technik

redukujących to zjawisko (oprócz oczywistej reguły "3 do 1" - patrz ramka).

Jeśli do rejestracji chóru stosowany jest jeden mikrofon, warto ustawić go ok. 1m przed frontem

chóru i ok. 2m nad głowami pierwszego rzędu. Mikrofon powinien znajdować się na wysokości

środka chóru i skierowany być na ostatni rząd. W takiej konfiguracji mikrofon pojemnościowy o

charakterystyce nerkowej jest w stanie poprawnie zebrać 15-20 głosów chórzystów ustawionych w

kształcie prostokąta lub klina. Dla większej liczby wykonawców lub nietypowych ich ustawień

może być konieczne użycie więcej niż jednego mikrofonu. Ponieważ kąt zbierania dźwięku jest

funkcją jego kierunkowości (ok. 130 stopni w przypadku nerki), zapewnienie szerszego pokrycia

wymaga zwiększenia odległości mikrofonu od źródła.

Jeśli chór jest jednolitą całością

i koniecznością staje się podział na sekcje bazujące na obszarach obejmowanych przez pojedyncze

mikrofony, ustaw je w odległości 1,8-3m od siebie. Jeśli chór ma wiele rzędów (6 lub więcej),

może wystąpić konieczność dodatkowego podziału wzdłuż rzędów na dwie sekcje. Lepiej jednak

będzie gdy zastosujesz mniej mikrofonów, niż użyjesz ich zbyt dużo.

W czasie ustawiania mikrofonów służących do zebrania dźwięku chóru należy pamiętać o

następujących zasadach: regule "3 do 1" (patrz ramka); unikać zbierania tego samego źródła

dźwięku przez więcej niż jeden mikrofon i używać jak najmniejszej liczby mikrofonów.

Jeśli stosujemy kilka mikrofonów, obiektywnym rozwiązaniem jest podział chóru na sekcje, które

można zebrać oddzielnymi mikrofonami. Jeśli chór podzielony jest na jakiekolwiek geometryczne

obszary, oprzyj się na tym podziale definiując podstawowe sekcje. Podobnie jeśli chór jest

zgrupowany pod względem głosów (soprany, alty, tenory, basy).

Różne ustawienia mikrofonu

zbierającego sygnał gitary akustycznej.

Instrumenty strunowe

Podczas rejestracji gitary akustycznej spróbuj ustawić jeden mikrofon 7-15cm od otworu

rezonansowego i skierować go bezpośrednio do wnętrza instrumentu. Drugi mikrofon - tego

samego typu - ustaw 1,3m dalej. Dzięki temu zbierzesz brzmienie instrumentu i pomieszczenia, w

którym dokonujesz nagrania. Zarejestruj sygnały z obu mikrofonów na oddzielnych ścieżkach bez

efektów i korekcji. Zauważ znaczące różnice w brzmieniu tak zarejestrowanych śladów.

Zmiksowanie ich w odpowiednich proporcjach pozwoli uzyskać finalne brzmienie instrumentu

wzbogacone o odpowiedź pomieszczenia. Zastosowanie odpowiedniej korekcji dla każdego z tych

śladów i okraszenie ich efektami umożliwi uzyskanie wrażenia gry dwóch instrumentów lub

jednego w bogatej przestrzeni stereo.

Reguła "3 do 1"

Kiedy stosuje się omikrofonowanie przy pomocy kilku mikrofonów, odległość pomiędzy nimi

powinna być co najmniej trzykrotnie większa niż odległość każdego mikrofonu od danego źródła

dźwięku. Dzięki temu redukuje się zjawisko znoszenia faz tego samego sygnału odbieranego

przez różne mikrofony i sumowanego na ich wyjściach.

Wypróbuj tej techniki mikrofonowej w odniesieniu do różnych instrumentów akustycznych,

zmieniając pozycję mikrofonu i słuchając zmian zachodzących w brzmieniu. Zauważysz, że różne

obszary mają różną charakterystykę tonalną. Eksperymentując, po pewnym czasie nauczysz się

szybko odnajdować miejsca optymalnego ustawienia mikrofonu względem instrumentu. Należy

także pamiętać, że ustawienia te mogą być różne w zależności od wykonawcy i stylu muzycznego.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: