dudzinski_szacunek_dla_morza.pdf

Antoni Dudziıski, kapitan Ňeglugi wielkiej

Szacunek dla morza

Warszawa, 8 maja 2006 r.

Z uwagĢ i zainteresowaniem przeczytaþem artykuþy i opracowania dotyczĢce

dobrej praktyki morskiej i przyczyn kolizji jachtw ze statkami. Chciaþbym

dorzucię do nich swoje skromne spostrzeŇenia i refleksje.

OtŇ wydaje siħ, Ňe podstawowĢ przyczynĢ wielu tragicznych wypadkw

Ňeglarzy i marynarzy jest brak szacunku do morza. Jak to rozumiem? Morza

nie trzeba traktowaę jak przeciwnika i z nim walczyę. ņegluga morska to

przecieŇ nie wojna. Statkw z reguþy nie topi morze. To ludzie topiĢ jachty i

statki, to oni powodujĢ zderzenia, wejĻcia na mieliznħ itd.

Dlaczego? WþaĻnie dlatego, Ňe lekcewaŇĢ morze, nie doceniajĢ zagroŇeı,

liczĢ, Ňe "jakoĻ to bħdzie", Ňe siħ uda. I czasem udaje siħ nawet tysiĢce razy,

aŇ wreszcie trzeba stanĢę oko w oko z Ňywioþem i odpowiedzieę sobie: co

umiem, co potrafiħ, czy dam radħ, czy zrobiþem wszystko, aby uniknĢę

wypadku. Weryfikacja prawdy dokonywana przez morze bywa niestety

czasem bardzo bolesna.

ZatrwaŇajĢce przykþady

Pragnħ przybliŇyę kilka przykþadw dotyczĢcych postħpowania Ňeglarzy. Z

gry zaznaczam, Ňe nie jest moim celem piħtnowanie ludzi uprawiajĢcych

ten piħkny sport czy teŇ pþywajĢcych po prostu rekreacyjnie. Rwnie duŇo

mgþbym opowiadaę o beztrosce i bezmyĻlnoĻci objawianej przez

niektrych kapitanw, oficerw i marynarzy statkw handlowych i

pasaŇerskich. Chcħ jednak zwrcię WaszĢ uwagħ na to, co sam

zaobserwowaþem na morzu albo co opowiadali mi moi koledzy, oficerowie i

kapitanowie, do ktrych mam peþne zaufanie.

Pþynħ kiedyĻ duŇym statkiem torem podejĻciowym do jednego z francuskich

portw. Akwen jest ograniczony, nie mogħ dokonywaę zwrotw, bo statek

ma zanurzenie przekraczajĢce 8,5 metra. Jako statek ograniczony swym

zanurzeniem mam pierwszeıstwo drogi. KaŇde zejĻcie z toru wodnego grozi

wjechaniem na mieliznħ. Przede mnĢ pþynie sobie maþy jacht. TeŇ Ļrodkiem

toru wodnego! UŇywam syreny, prbuje go wywoþaę przez UKF. Nic z

tego! Zmniejszam prħdkoĻę do bardzo wolno naprzd, ale nie mogħ

zatrzymaę maszyny, bo mj statek zacznie dryfowaę. Aby zachowaę

sterownoĻę, muszħ pracowaę silnikiem. Inaczej oprħ siħ o mieliznħ.

OdlegþoĻę do jachtu zmniejsza siħ: 3 kable, 2 kable, juŇ tylko niewiele

ponad 100 metrw. Ponownie uŇywam syreny. Znowu nic. ChcĢc nie chcĢc

lekko odchylam statek w lewo i zamierzam wyprzedzię jacht. Zdajħ sobie

sprawħ, Ňe odstħp bħdzie minimalny, ale co mam zrobię? Wpakowaę siħ na

mieliznħ? On sobie popþynie dalej, a ja bħdħ miaþ powaŇnĢ awariħ.

Kiedy gruszka dziobowa mojego statku jest w odlegþoĻci kilkudziesiħciu

metrw od tamtej jednostki, jacht wykonuje zwrot w prawo. Usuwa mi siħ z

drogi. Dlaczego jednak tak pŅno? Przez lornetkħ widzħ opalajĢce siħ na

pokþadzie rozeĻmiane towarzystwo, ktoĻ siedzi sobie przy sterze z puszkĢ

piwa. Dobra zabawa. Dopiero teraz zauwaŇyli mj statek czy teŇ chcieli

przekonaę siħ, co uczyniħ? Czy tacy ludzie majĢ szacunek do morza, do

Ňeglarstwa?

Pewien kolega - kapitan opowiadaþ mi o innym zdarzeniu. ProwadzĢc duŇy

statek (okoþo 150 metrw dþugoĻci) dostrzegþ doĻę spory jacht idĢcy

kontrkursem, nieco z prawej od dziobu. Jacht byþ zresztĢ widoczny na

radarze i optycznie, rzecz dziaþa siħ w dzieı przy bardzo dobrej

widzialnoĻci. Wszystko wskazywaþo na to, Ňe jacht zachowujĢc swj kurs

przejdzie z prawej burty w bezpiecznej odlegþoĻci. Kiedy jednak statki

dzieliþa odlegþoĻę zaledwie 1 kabla, tamta jednostka wykonaþa nagle zwrot

w prawo, wprost przed dzib statku prowadzonego przez mojego kolegħ.

Na zatrzymanie tego statku byþo juŇ za pŅno, manewr "caþa wstecz" nic by

nie daþ, gdyŇ pþynĢþ on z prħdkoĻciĢ okoþo 13 wħzþw. Kapitan wykonaþ

wiħc jedyny moŇliwy w tej sytuacji manewr - "lewo na burtħ". Gdy statek

odchyliþ siħ okoþo 60 stopni w lewo, idĢcy z prawej jacht uderzyþ w prawĢ

burtħ tamtej jednostki z doĻę znacznĢ prħdkoĻciĢ. Na pokþadzie jachtu nie

byþo nikogo!

W wyniku zderzenia doszþo do zdemolowania dziobnicy jachtu, popħkania i

wybrzuszenia jego pokþadu. Statek nie doznaþ Ňadnych uszkodzeı. Dopiero

po zderzeniu na pokþad wybiegli mþodzi osobnicy w kĢpielwkach, w panice

oglĢdajĢc uszkodzenia i ... wygraŇajĢc piħĻciami w kierunku statku. Czy ci

pseudo-Ňeglarze mieli szacunek do morza?

Warto sobie uzmysþowię, Ňe gdyby mj kolega nie wykonaþ gwaþtownego

zwrotu w lewo, jacht zapewne dostaþby siħ pod dzib statku. Nietrudno

sobie wyobrazię, czym by to groziþo. I wtedy zapewne rŇni "znawcy" i

pseudo-dziennikarze pisaliby i mwili, Ňe ogromny statek staranowaþ biedny

niewinny maþy jachcik.

W czasopiĻmie zagranicznym znalazþem teŇ opis zdarzenia, w ktrym

uczestniczyþ kapitan pewnego norweskiego statku handlowego. Opowiada

on akcji ratunkowej, w ktrej braþ udziaþ. W ciħŇkich warunkach

sztormowych zauwaŇyþ przewrcony jacht. Przy nim znajdowaþy siħ dwie

kraıcowo wyczerpane osoby, kurczowo trzymajĢce siħ zanurzonego

pochwycię rzutki), okazaþo siħ, Ňe to dwaj mþodzi dwudziestokilkuletni

chþopcy, ktrzy wybrali siħ na przejaŇdŇkħ jachtem wraz z dwiema

dziewczynami. Jedna miaþa 18 lat, druga 19. W wyniku dþugotrwaþych

poszukiwaı prowadzonych przez statek odnaleziono zwþoki tej starszej.

Byþa tylko w koszulce, bez kamizelki ratunkowej. Wspomniane dziewczyny

znalazþy siħ na jachcie po raz pierwszy, nie miaþy Ňadnego Ňeglarskiego

doĻwiadczenia. Ciaþa drugiej Ňeglarki nie udaþo siħ odnaleŅę.

Przeprowadzona sekcja zwþok zmarþej wykazaþa, Ňe zawartoĻę alkoholu w

jej krwi wynosiþa 1,5 promila! W szpitalu, do ktrego przetransportowano

helikopterem uratowanych Ňeglarzy, rwnieŇ stwierdzono, iŇ znajdowali siħ

oni w stanie po spoŇyciu alkoholu. A zatem ci "Ňeglarze" wypþynħli sobie

jachtem przy bardzo kiepskiej pogodzie zabierajĢc dwie pasaŇerki zupeþnie

nieobyte z Ňeglarstwem i na pokþadzie urzĢdzili alkoholowĢ libacjħ! Czy ci

ludzie mieli szacunek do morza?

Jeszcze inny wypadek, tym razem polskiego jachtu. Jacht podĢŇaþ ujĻciem

rzeki do duŇego portu. Wachtħ peþniþa oficer (dziewczyna, 24 lata), ktra

okoþo godziny 15.40 zeszþa pod pokþad pozostawiajĢc sternika nie

uprawnionego do prowadzenia jachtu. Przez caþĢ wachtħ nie okreĻlaþa

pozycji jachtu (mimo wyposaŇenia go w GPS), gdyŇ "nie wiedziaþa, Ňe na

kursie jednostki sĢ mielizny". A poniewaŇ myĻlaþa, Ňe mielizn nie ma, to po

co okreĻlaę pozycjħ? Notabene nie spojrzaþa nawet na mapħ. O godz. 16.00

wachtħ objħþa kolejna oficer (dziewczyna, 22 lata, pierwszy rejs w

charakterze oficera), ktra w chwili przejmowania wachty teŇ nie okreĻliþa

pozycji jachtu, bo "nie wiedziaþa, Ňe trzeba wwczas okreĻlaę pozycjħ". Na

dodatek sternik sterowaþ kursem 210, zamiast 220, "bo siħ pomyliþ, a moŇe

Ņle usþyszaþ komendħ...". UwaŇaþ zresztĢ, Ňe rŇnica 10 stopni nie ma

Ňadnego znaczenia.

Kapitan jachtu rwnieŇ nie zainteresowaþ siħ zmianĢ wachty i pracĢ

podlegþej mu zaþogi, nie skontrolowaþ pozycji o godz. 16.00, w momencie

zmiany wachty, nie sprawdziþ kursu. Nie zwrciþ uwagi na to, Ňe wachtowa

oficer przez 15 minut przebywaþa pod pokþadem zajħta... spoŇywaniem

posiþku. Po tym, jak siħ juŇ najadþa, poþoŇyþa siħ spaę, w ogle nie

przekazujĢc wachty swojej nastħpczyni, nie informujĢc jej o pozycji ani

kursie. Nowa wachtowa oficer, ktra przejħþa prowadzenie jachtu o godz.

16.00, podĢŇaþa tym samym kursem (wskazanym przez sternika) przez

dalszych 40 minut, nadal nie okreĻlajĢc pozycji, bo "przecieŇ kapitan byþ

pod pokþadem i gdyby coĻ siħ dziaþo, to mogþa go zawoþaę. Nic nie byþo

przed dziobem, wiħc myĻlaþa, Ňe kurs jest bezpieczny". Nie wspominam juŇ,

Ňe w ogle nie uwzglħdniano poprawki kompasu, wpþywu wiatru i prĢdu na

kurs jednostki. ZresztĢ potem okazaþo siħ, Ňe oficer wachtowa nie umiaþa

okreĻlaę wpþywu prĢdu i wiatru na kurs, a jej umiejħtnoĻci nawigacyjne

ograniczaþy siħ tylko odczytywania pozycji z GPS. Nie wiedziaþa, co to jest

locja: "sþyszaþam o tym na kursie, ale nigdy nie czytaþam locji, bo chyba

robiþ to kapitan". Dziw bierze, jak takie osoby mogþy uzyskaę jakiekolwiek

W rezultacie tego totalnego dyletanctwa i beztroski jacht uderzyþ o skalnĢ

mieliznħ, doznaþ duŇego przebicia poszycia kadþuba i zatonĢþ. Tu juŇ nawet

trudno mwię o braku szacunku do morza, raczej trzeba stwierdzię, Ňe jacht

zatopiþy nieodpowiedzialne, pozbawione wyobraŅni panienki, ktre

mogþyby prowadzię co najwyŇej ponton wiosþowy albo materac dmuchany

w jakimĻ bajorku. Dlaczego jednak kapitan (z dyplomem kapitana

jachtowego i bardzo dþugim staŇem) nie wymagaþ od nich solidnej pracy?

Dlaczego sam nie sprawdzaþ pozycji? Trudno to racjonalnie wytþumaczyę,

moŇna tylko przypuszczaę, Ňe na jachcie panowaþa sielankowa atmosfera

"turystyczna" i liczono, Ňe "jakoĻ siħ uda dopþynĢę do celu". Morze wymaga

jednak szacunku...

WypadkowoĻę w Ňeglarstwie

AnalizujĢc wypadki zdarzajĢce siħ w Ňeglarstwie (w porwnaniu z

wypadkami statkw) nie trudno zauwaŇyę, iŇ charakteryzujĢ siħ one

znacznym wiħkszym wspþczynnikiem ĻmiertelnoĻci poszkodowanych.

Wynika to oczywiĻcie z rozmaitych przyczyn.

Do czynnikw obiektywnych zaliczyę moŇemy nastħpujĢce okolicznoĻci:

o Jacht jest w porwnaniu ze statkiem jednostkĢ znacznie mniejszĢ, a

przez to znacznie bardziej podatnĢ na dziaþania fali i wiatru

(przechyþy). Osoby przebywajĢce na pokþadzie nie sĢ zabezpieczone

wysokimi stalowymi relingami chroniĢcymi przed wypadniħciem za

burtħ, tak jak to jest na statkach. O ile na statkach wypadniħcia

czþonka zaþogi za burtħ zdarzajĢ siħ bardzo rzadko, o tyle na jachtach

jest to jedna z najczħstszych przyczyn tragedii.

o BþĢd w operowaniu Ňaglami i/lub niekorzystne warunki

atmosferyczne mogĢ spowodowaę nagþe przewrcenie jachtu, co

statkom praktycznie nie grozi.

o ņegluga na maþej jednostce, w warunkach sztormowych ustawicznie

zalewanej przez fale i poddawanej silnym koþysaniom szybciej

wyczerpuje psychicznie i fizycznie zaþogħ.

o W razie wywrotki i zalania jachtu jego zaþoga nie praktycznie

moŇliwoĻci osuszenia siħ ciepþej kabinie, zmiany ubrania na suche.

Przemoczeni Ňeglarze muszĢ wiħc wyratowaę siħ sami albo

oczekiwaę na pomoc.

o Jachty z reguþy sĢ gorzej wyposaŇone w urzĢdzenia nawigacyjne, niŇ

peþnomorskie statki, a koþyszĢcy siħ, maþo stabilny jacht utrudnia

korzystanie z tych pomocy (obserwacja, namiary, praca na mapie).

o Brak mostka nawigacyjnego (z wyjĢtkiem duŇych Ňaglowcw)

sprawia, Ňe praca na mapie odbywa siħ pod pokþadem, przez co

nawigator musi odrywaę siħ od prowadzenia ciĢgþej obserwacji.

o ņeglarze majĢ z natury rzeczy znacznie mniejsze doĻwiadczenie i

osoby bez Ňadnych kwalifikacji, de facto jako pasaŇerowie, nawet

jeĻli zaliczajĢ siħ do zaþogi. W razie zaistnienia nagþego zagroŇenia

tacy Ňeglarze nie sĢ przygotowani do podejmowania wþaĻciwych

dziaþaı, nawet w zakresie ratowania wþasnej osoby. Bywa, Ňe nie

umiejĢ pþywaę! Niejednokrotnie na jachtach pþywajĢ osoby

niepeþnoletnie.

o Podczas akcji ratowniczych jachty ze wzglħdu na swĢ ograniczonĢ

zdolnoĻę manewrowĢ i sþabe z reguþy silniki pomocnicze majĢ

mniejsze szanse na wykonanie powtrnego (szybkiego i udanego)

podejĻcia do tonĢcego, na precyzyjne manewrowanie w bardzo

trudnych warunkach atmosferycznych.

o Jacht ze wzglħdu na swoje maþe rozmiary i budowħ (kadþuby z

tworzyw sztucznych) w razie zderzenia ze statkiem, choęby

niewielkĢ barkĢ czy holownikiem odnosi zazwyczaj bardzo powaŇne

uszkodzenia zagraŇajĢce bezpieczeıstwu zaþogi i groŇĢce

natychmiastowym zatoniħciem. W przypadku kolizji dochodzi czħsto

do wypadniħcia za burtħ albo ciħŇkich zranieı czþonkw zaþogi

jachtu.

o Sþaba jest widocznoĻę jachtu na morzu (dla innych statkw) ze

wzglħdu na maþe wymiary jednostki, chowanie siħ jej za grzbietami

fal, kadþuby z tworzyw sztucznych (niewykrywalne przez radary).

Wymienione wyŇej przykþadowe czynniki sĢ oczywiĻcie niezaleŇne od

Ňeglarzy. Dobry Ňeglarz powinien jednak mieę ĻwiadomoĻę tych zagroŇeı,

co pozwala z kolei unikaę zbħdnego ryzyka.

Niestety, analiza wypadkw jachtowych prowadzi do smutnego wniosku, Ňe

czynniki te sĢ niejednokrotnie zupeþnie lekcewaŇone i to przez Ňeglarzy,

kapitanw jachtowych majĢcych niekiedy dþugi staŇ, wiele tysiħcy mil na

swoim koncie i rwnieŇ zaawansowanych wiekiem.

Oto najczħstsze subiektywne przyczyny jachtowych tragedii:

o LekcewaŇenie obowiĢzku zabezpieczenia czþonkw zaþogi przed

wypadniħciem za burtħ (nie zapinanie linek asekuracyjnych)

o LekcewaŇenie ochrony przed utoniħciem w razie wypadniħcia za

burtħ (nieuŇywanie pasw ratunkowych, kamizelek, kapokw)

o Brak wþaĻciwej organizacji pracy na pokþadzie i zachowania

naleŇytej ostroŇnoĻci (uderzenia Ňeglarzy przemieszczajĢcymi siħ

bomami, potkniħcia, zranienia o osprzħt pokþadowy)

o WyjĻcie w morze lub kontynuowanie Ňeglugi mimo niekorzystnych

prognoz pogody lub pogarszania siħ warunkw atmosferycznych

o LekcewaŇenie zasad prawidþowej nawigacji (bþħdne okreĻlanie

pozycji jachtu lub nieokreĻlanie jej wcale przez dþuŇszy czas,

nieokreĻlenie pozycji po wykonaniu zwrotu, bþħdna interpretacja

znakw nawigacyjnych, nieuwzglħdnianie wpþywu wiatru i prĢdu)

o LekcewaŇenie zaleceı locji lub nie zapoznawanie siħ ze

wskazaniami locji w ogle

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: