Programowanie obiektowe.pdf

PODSTAVITY

PROGRAMOWANIA

OBIEKTOWEGO

15.1. Wprowadzenie

l Programowanie obiektowe jest nowoczesn4 technik4 progTamowa.

nia, ktra zosta-a upowszechniona w ostatnich latach' Programowanie

obiektowe polega na operowaniu w programie obiektami, ktrymi s

dane wraz z tak zwanymi metodami, czyli procedurami i funkcjami,

ktre mogq by wykorzystane wycznie dla cileokrelonych danych'

Ide programowania obiektowego zilustrujemy na przykadach w

kolejnych punktach niniej szego rozdzjau.

Zmienna obiektowa lub po prostu obiekt jest elementem pewnej

klasy. Klasa jest to typ obiektowy, ktry definiujemy w podobny sposb

jak typ rekordowy, zastpuj4c sowo kluczowe record sowem k]uczo.

wym object.

Rozwamy nastpuj 4cy fragment programu:

tyPe

tekst20 : stringl20l;

Osoba : object

nazwisko: tekst2O;

imie: tekst20;

adres: tekst20;

end;

Powyszy fragment programu definiuje typ obiektowy (klas) o

nazwie osoba zawieraj4cy nastpuj4ce pola: nazwisko, imie oraz adres.

Dostp do tych pI otaz wyprowadzanie ich zawaoci powinno si

odbywa wyqcznie przy wykorzystaniu metod, czyli procedur lub fun-

kcji. Nagwki metod powinny by zadeklarowane w definicji klasy,

na'tomiast ich tre naley poda w dalsz}'.m ci4gu progTamu'

Przypumy, ze dla kiasy osoba chcemy mie dwie metody: pierw-

szq o r:.azwie Init suc4 do wprowadzania danych do pl obiektu oraz

drug4 o nazwie Drukuj wykorzystywan4 do wyprowadzenia danych

zawartych w polach obiektu. (nazwa Init powinna by zawsze stosowa-

na dla metody inicjuj4cej obiekt). Deklaracja klasy osoba moe zaem

zostac tozszerzarua w sposb nastpuj4cy:

tyPe

tekst20 : stringl2)l;

osoba : object

nazwisko: tekst20;

imie: tekst20;

adres: tekst20;

procedure fnit(p nazwisko,

procedure Drukuj;

end;

p_imie, p_adres : tekst20 ) ;

A oto przykadowa tremetod Init oraz Drukuj:

procedure osoba. Init(p nazwisko, p_imie, p_adres : tekst2O ) ;

begin

nazwisko :: p nazwisko;

imie : : p_imie;

adres :: p adres

end;

procedure Osoba.Drukuj ;

begin

writeln(nazwisko : 20, imie : 20, adres : 20)

end;

Zwrrny uwag, e w instrukcji procedure przed nazw4 metody

wystpuje nazwa klasy wTaz z kropk4 oddzielajqc te dwie nazvq1..

Metoda zdefiniowana w danej klasie moe by stosowana wy4cznie do

wykonywania operacji na polach okrelonych w tej klasie' Pola danego

obiektu w momencie wykonywania metody s4 automatycznie dostpne.

Przypomnijmy, e w celu uzyskania dostpu do pI rekordu laLey

poda deskryptor pola lub wykorzysta instrukcj with. Natomiast w

przypadku obiektu wystarczy wywoa metod w ten sposb, ze naj-

pierw podajemy nazw obiektu, a nastpnie po kropce nazw metody.

Na przykad dla rozwazanej klasy osoba zadeklarujemy najpierw dwa

obiekty o nazwach X, Y, d nastpnie przypiszemy polom tych obiektw

pewne wartoci'Deklaracje obiektw realizuje si nastpuj4co:

var

rKowalskir

r' Jan' r'Warszawa' ) i

co powoduje, e pola obiektu x: nazwisko, imie, adres przyjm4 wartoci

'Kowalski ', 'Jan', ''Wa-rszawa'. Ilustruje to rys. 15.1.

nazwisko | 'Kowalski'

imie | 'Jan'

adres | 'Warszawa'

Rys. 15.1. Zavtartoci pl obiektu x po wykonaniu metody Init.

Przypisanie waoci polom obiektu y wykonuje si analogicznie:

y. rni( |Tomaszewski' , lPiotr' , 'Kaowice' ) ;

Zavtafto pI obiektu y: nazwisko, imie, adres bdzie kolejno

'Tomaszewski', 'Piotr', 'Katowice'. Ilustruje to rys. 15.2.

X, Y: osoba { zadeklarowanie obiektw klasy osoba ]

W celu przypisania polom obiektu x konkretnych waoci wywou.

je-y metod Init w postaci:

x. Init(

nazwisko I 'Tomaszew-

I ski'

adres

I 'Piotr'

'Katowice'

Rys. 15.2. Zavlattoci pl obiektu y po wykonaniu metody Init.

Warto zwrlci uwag na fakt, e identyfrkacja obiektu, dla ktrego

ma by dokonana operacja przypisania odbywa si poprzez podanie

odpowiedniej nazwy w wywoaniu' Jeeli napiszemy x.Init, to operacja

zostanie wykonana dla pI obiektu x, natomiast y.Init powoduje wyko-

nanie operacji dla pl obiektu y. Naley te podkreIi,ze metoda Init

moe by wykorzystana wy4cznie dla obiektw klasy osoba. Bdne

byoby wywoanie postaci :

Tnit( rTomaszewskit,'Piotr', rKatowice' ) ;

z batdzo prostego powodu, a mianowicie' e nie s4 okreIone pola,

ktrym naley przypisa wartoci'

Do wyprowadzenia zawaocipl obiektw klasy osoba posuy

nam metoda Drukuj wywoana naspujqco:

x. Drukuj ;

y. Drukuj ;

Najpierw zostan wyprowadzole zawaoci pl obiektu x' a nas-

tpnie obiektu y. Pena tre programu ilustrujcego wykorzystanie

klasy osoba jest przedstawiona poniej.

Program 15.1

program Baza_danych;

{ Program ilustrujcy wykorzystanie obiektw }

tyPe

tekst20 : stringI2O);

{ zadeklarowanie klasy Osoba }

imie

Osoba : object

nazwisko: tekst20;

imie: tekst20;

adres: tekst20;

procedure Tnit(p_nazwj-sko, p_imie, p_adres : tekst20 ) ;

procedure Drukuj;

end;

procedure osoba. rnit(p_nazwisko,p-imie/ p_adres : teks20) ;

begi nazwisko :: p nazwisko;

imie :: p_imie;

adres :: p_adres

end;

procedure Osoba. Drukuj ;

begin

writeln(nazwisko : 20, imie : 20, adres : 20)

elrd;

var

Xry: Osoba;

{ zadeklarowanie obiektw k1asy osoba J

begin

x. Init( rKowal-ski' r tJant r tWarszawa' ) ;

y. Tnit( rTomaszewski' r'piotrr,

rKatowice' ) ;

x - Drukuj ;

y. Drukuj

end.

Czytelnik mgby odnie teraz wtazenie, e programowanie obiek-

towe jest bardzo mao oglne. Metod Init mona bowiem wykona

wy4cznie dla obiektw nalecych do klasy osoba. Tak jednak nie jest,

poniewa moemy tworzy pewn hierarchi klas, w ktrej obiekt

umieszczony niej w hierarchii dziedziczy wszystkie cechy obiektu

umieszczonego wyej. Dziedziczy, t,zn. ma dostp do wszystkich pl i

moe wykorzystywa wszystkie metody obiektw umieszczonych wyej

w hierarchii. Zanim omwimy to dokadniej, rczwazmy jeszcze metod

Init zadeklarowl]l4 dla klasy osoba umoliwiaj 4cq wczyanie wartoci

pl danego obiektu klasy osoba. Wartociprzypisywane poszczegInym

polom danego obiektu klasy osoba byy podane jako parametry aktual-

ne przy wywoaniu metody. Rwnie dobrze waoci te mog by

wczytywane z zewn4ttz. Ilustruje to ponisza metoda Init:

procedure Osoba.Init;

begin

writeln ( ' Podaj nazwisko, imi oraz adres ' ; ;

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: