Właściwości biologiczne melatoniny i jej zastosowania kliniczne u zwierząt.pdf

Właściwości biologiczne melatoniny

i jej zastosowania kliniczne u zwierząt

są za anatomiczny ośrodek zegara biolo-

gicznego, związany z dobowym cyklem

świetlnym. W czasie godzin nocnych z ją-

der nadskrzyżowaniowych przesyłane są

bodźce do zwoju szyjnego górnego i szy-

szynki, które stymulują sekrecję melato-

niny. Stwierdzono, że jej sekrecja jest ha-

mowana, zwłaszcza przez jaskrawe świa-

tło (7). Melatonina uczestniczy w regulacji

wielu zachowań behawioralnych oraz pro-

cesów izjologicznych u ludzi i zwierząt.

Rafał Zań, Zbigniew Roliński, Cezary Kowalski, Artur Burmańczuk, Bożena Polska

z Zakładu Farmakologii Katedry Przedklinicznych Nauk Weterynaryjnych Wydziału

Medycyny Weterynaryjnej w Lublinie

M elatonina (MT, N-acetylo-5-meto-

ksytryptamina) jest hormonem wy-

twarzanym przez szyszynkę. Jego poziomy

są zmienne i podlegają wahaniom w cyklu

dobowym, jak również w poszczególnych

porach roku (1, 2). Melatonina jest związ-

kiem drobnocząsteczkowym, dobrze roz-

puszczalnym w wodzie i w tłuszczach, nie

jest magazynowana w organizmie, przy

czym szybkość jej uwalniania do krwio-

biegu jest proporcjonalna do szybkości

syntezy. U ssaków synteza melatoniny za-

chodzi poprzez jej prekursor – tryptofan,

pobierany z krwi, a głównym enzymem

biorącym udział w tym procesie jest N-

acetylotransferaza ( ryc. 1 ). Synteza mela-

toniny zachodzi przede wszystkim w szy-

szynce (3), niewielkie ilości tego hormonu

są także wytwarzane przez siatkówkę i so-

czewkę oka (4), nabłonek przewodu pokar-

mowego i komórki krwi (5, 6). Uwalnianie

hormonu jest regulowane przez postsynap-

tyczne receptory umiejscowione w zwoju

szyjnym górnym, który unerwia przysad-

kę. Jądra nadskrzyżowaniowe podwzgórza,

otrzymujące bodźce z siatkówki, uważane

Receptory melatoninowe

Wiele biologicznych efektów melatoni-

ny wywoływanych jest poprzez aktywację

jej receptorów: błonowych – MT 1 i MT 2

sprzężonych z białkami regulacyjnymi

wiążącymi nukleotydy guanylowe – biał-

ka G (8) oraz jądrowych, należących do ro-

dziny receptorów ROR /RZR (retinoid or-

phan receptors / retinoid Z receptors; 9).

Oddziaływanie melatoniny przez recepto-

ry błonowe na różne typy białek G (Gi i Gq)

Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(3)

225

Leki weterynaryjne

Zależność wydzielania melatoniny

od wieku

Inne zastosowania terapeutyczne

Biological properties and clinical use of

melatonin in animals

Obserwacje oparte na mniejszej liczbie

przypadków klinicznych u ludzi wskazują

na jeszcze inne możliwości zastosowania

tego hormonu. Istnieją doniesienia wska-

zujące na jej pomocniczą rolę w zahamo-

waniu postępu choroby Alzheimera, ko-

rzystne oddziaływanie w chorobach układu

krążenia (obniżanie ciśnienia krwi), moż-

liwości jej stosowania w różnych typach

sezonowych depresji (19, 20). W piśmien-

nictwie przytaczane są również doniesie-

nia o cytostatycznym działaniu melatoni-

ny w niektórych postaciach nowotworów

płuc i raka piersi. Należy dodać, że liczba

doniesień o przeciwnowotworowym dzia-

łaniu melatoniny stale wzrasta (21). Ostat-

nie badania wykazały, że hormon ten osła-

bia również efekty niepożądanych działań

leków przeciwnowotworowych (22).

Zań R. , Roliński Z. , Kowalski C. , Burmańczuk A. ,

Polska B. , Division of Pharmacology, Department

of Preclinical Veterinary Sciences, Faculty of

Veterinary Medicine, University of Life Sciences in

Lublin

Stwierdzono, że rytm dobowy wydzielania

melatoniny u człowieka zaczyna się poja-

wiać w ciągu 6–9 pierwszych tygodni życia,

a w pełni wykształca się około 6 miesiąca

(12). Następnie obserwowany jest wyraź-

ny wzrost amplitudy nocnego wydziela-

nia hormonu, która osiąga szczyt między

4. a 7. rokiem życia. W okresie dojrzewania

płciowego zaczyna się powolny spadek po-

ziomu wydzielania, który postępuje powoli,

aż do osiągnięcia 40–50 roku życia. W dal-

szym okresie życia człowieka ma miejsce

dalszy powolny spadek i po osiągnięciu

65–70 roku życia prawie całkowicie zanika

rytm dobowy wydzielania melatoniny (13).

Zachowanie się poziomu wydzielania tego

hormonu u zwierząt (np. u psów) w zależ-

ności od wieku nie zostało tak dokładnie

poznane jak u ludzi. O istotnym spadku

poziomu wydzielania malatoniny u starych

psów, podobnie jak u ludzi, świadczy m.in.

rozwój zaćmy starczej. Dowiedziono tak-

że, że proilaktyczne stosowanie egzogen-

nej melatoniny u starych psów może ogra-

niczać powstawanie tego zaburzenia (14).

The purpose of this paper was to present and eval-

uate clinical usage of melatonin in animals. Mela-

tonin (MT) is an indoleamine hormone synthesized

and released by the pineal body during the hours of

darkness. It may play a role in the control of regu-

lation of gonadotropin release. Biological properties

of MT make it a valuable therapeutic for clinical ap-

plication in animals. An important efect of MT oc-

curs via activation of MT receptors and result from

the powerful antioxidative activity in protection of

cellular DNA. It has also been described to play role

in diferent forms of sleep disorders in humans. It

was shown that MT acts in slowing the aging proc-

ess in humans. These characteristics taken togeth-

er with the safety in clinical usage, make melatonin

a valuable therapeutic also in animals.

Ewentualny udział melatoniny

w ograniczaniu procesu starzenia się

Większość danych wskazujących na udział

melatoniny w spowalnianiu procesu starze-

nia się uzyskano na podstawie badań prze-

prowadzonych na zwierzętach doświad-

czalnych. Wyniki tych badań wykazały wy-

raźne wydłużenie życia u myszy i szczurów,

u których stosowano przewlekle w godzi-

nach nocnych melatoninę, w porównaniu

do grup kontrolnych nieotrzymujących

syntetycznego analogu tego hormonu. Do-

datkowo stwierdzono również skrócenie

okresu życia u gryzoni pozbawionych szy-

szynki (23, 24). Znaczenie tego hormonu

w ewentualnym ograniczaniu tempa sta-

rzenia się może wynikać z jego właściwo-

ści antyoksydacyjnych. Obniżenie poziomu

wydzielania melatoniny następujące wraz

z wiekiem i związany z tym spadek zdolno-

ści antyoksydacyjnych organizmu pozwala

zakładać możliwość rozszerzenia dotych-

czasowych zastosowań terapeutycznych

dla tego hormonu. Faktem jest, że zarów-

no wolne rodniki (25), jak i obniżona im-

munokompetencja (26) stanowią istotne

czynniki w nasilaniu procesu starzenia się

organizmu. Należy podkreślić, że przewle-

kłe stosowanie melatoniny u ludzi w pode-

szłym wieku jest stosunkowo bezpieczne

z powodu niezwykle niskiej toksyczności

i braku znaczących objawów działań nie-

pożądanych (27). Ponadto wykazano, że

melatonina obniża toksyczność i powo-

duje nasilenie działania wielu leków (28).

Keywords: sleep, aging, free radicals, dogs, alo-

pecia, anxiety.

Melatonina w zaburzeniach snu

prowadzi do spadku wewnątrzkomórko-

wego cAMP i do wzrostu stężenia jonów

wapnia oraz aktywacji fosfolipazy C. Re-

ceptory te uczestniczą również w regulacji

działania kanałów wapniowych i jonowych

oraz detoksykacji komórek. Natomiast re-

ceptory ROR/RZR uczestniczą w regulacji

procesów immunologicznych, różnicowa-

niu ośrodkowego układu nerwowego oraz

dojrzewaniu limfocytów T.

W chronobiologii przyjmuje się, że mela-

tonina jest hormonem, który reguluje rytm

dobowy dzień–noc oraz biorytmy sezono-

we. Wykazano również, że jest ona biolo-

gicznym modulatorem nastroju, snu, za-

chowań seksualnych i reprodukcyjnych,

funkcji immunologicznych oraz uczestni-

czy w zjawisku starzenia się (15).

Wpływ melatoniny na zmianę zachowa-

nia został dobrze udokumentowany u ludzi.

Stwierdzono, że podawanie syntetycznego

analogu tego hormonu w tabletkach pro-

wadzi do działania uspokajającego, wystę-

powania związanej z czasem podania sen-

ności lub chęci do snu oraz do narastania

charakterystycznych zmian w obrazie za-

pisu encefalogramu związanych ze snem

(16). Dotychczasowe obserwacje prowa-

dzone u ludzi wykazały, że dobowe i se-

zonowe zmiany w poziomach melatoniny

prowadzą do zakłóceń procesu snu, bez-

senności oraz do afektywnych zaburzeń,

opisanych jako stany depresji, występują-

ce najczęściej w okresie zimy (17).

Melatonina u ludzi przyspiesza zasy-

pianie, zmniejsza liczbę nocnych wybu-

dzeń oraz wydłuża całkowity czas trwa-

nia snu i poprawia jego jakość. Wykazano

również u ludzi, że melatonina niweluje

szereg przykrych dolegliwości (zaburze-

nia snu, zmęczenie, ból głowy, złe samo-

poczucie, dezorientacja, nadmierna draż-

liwość, brak koncentracji) związanych ze

zmianą stref czasowych w czasie podró-

ży międzykontynentalnych – jet-lag (18).

Melatonina jako przeciwutleniacz

Jeszcze inne efekty przypisuje się szczegól-

nie silnemu działaniu antyoksydacyjnemu

melatoniny, które chroni zwłaszcza jądro-

we i mitochondrialne DNA. Należy podkre-

ślić, że badania ostatnich lat wykazały, że

melatonina jest jednym z najbardziej efek-

tywnych zmiataczy wolnych rodników. Wy-

kazano, że cechuje się ona 5-krotnie więk-

szą skutecznością w zmiataniu rodnika hy-

droksylowego (OH . ) niż dobrze poznany

endogenny antyutleniacz – glutation i jest

10-krotnie bardziej skuteczna niż inny zna-

ny zmiatacz tego rodnika – mannitol. Po-

nadto stwierdzono, że melatonina jest sku-

teczniejszym wymiataczem wolnych rod-

ników niż powszechnie stosowane w tym

celu – witaminy E i C (10, 11). Badania

wykazały także, że melatonina stymuluje

ekspresję genów oraz zwiększa aktywność

najważniejszych enzymów antyoksydacyj-

nych: dysmutazy ponadtlenkowej (SOD),

peroksydazy glutationu (GPx) i katalazy (4).

Bezpieczeństwo stosowania melatoniny

Obserwacje przedkliniczne zwierząt do-

świadczalnych (chomiki, myszy, szczury,

koty) pozwalają uznać melatoninę za lek

bardzo dobrze tolerowany. U wszystkich

tych gatunków stosowano parenteralnie

226

Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(3)

Leki weterynaryjne

wielokrotnie wyższe dawki melatoniny niż

stosowane doustnie u ludzi przy różnych

postaciach zaburzeń snu. Ustalona wartość

LD 50 dla myszy po podaniu doustnym wy-

nosi aż 800 mg/kg m.c. (29). W innych ba-

daniach wykazano, że melatonina w dawce

20 mg/kg m.c., i.p., powodowała skrócenie

czasu wystąpienia snu narkotycznego po

pentobarbitalu, natomiast większe dawki

>200 mg/kg m.c., i.p ., antagonizowały wy-

stąpienie drgawek u myszy wywołanych

elektrowstrząsami lub środkami chemicz-

nymi, bez znaczących objawów niepożąda-

nych. Obserwacje prowadzone na ludziach

również potwierdzają, że melatonina cha-

rakteryzuje się szerokim marginesem bez-

pieczeństwa. U pacjentów z hiperpigmen-

tacją skóry stosowano melatoninę w wyso-

kiej dawce – 1 g /osobę/ 24 h przez 30 dni

i obserwowano tylko minimalne działania

niepożądane.

NH 2

CH 2 –CH

tryptofan

COOH

hydroksylaza tryptofanu

NH 2

CH 2 –CH

5-hydroksytryptofan

COOH

dekarboksylaza 5-hydroksytrytofanu

CH 2 –CH 2 –NH 2

serotonina

N-acetylotransferaza serotoniny

CH 2 –CH 2 –NH–C–CH 3

N-acetyloserotonina

transferaza hydroksyindolo-0-metylowa

Melatonina jako potencjalny

neuromodulator

CH 3 O

CH 2 –CH 2 –NH–C–CH 3

MELATONINA

Pomimo stałego postępu w badaniach nad

nowymi lekami psychotropowymi na świe-

cie, medycyna nadal nie dysponuje lekami,

które w sposób w miarę selektywny tłu-

miłyby lub znosiły anormalne zachowa-

nie (np. fobie lękowe) u ludzi i zwierząt.

Przyczyną tego jest nadal niepełna wiedza

o mechanizmach anormalnego zachowa-

nia. Przyjmuje się, że anormalne zacho-

wanie ssaków wynika z działania wielu

neuroprzekaźników, takich jak serotoni-

na, acetylocholina, norepinefryna, kwas

gamma-aminomasłowy i aminokwasy po-

budzające (30). W przypadku melatoniny

stwierdzono, że jest ona silnym inhibito-

rem uwalniania dopaminy i w ten sposób

redukuje magazynowanie tego neuroprze-

kaźnika w ośrodkowym układzie nerwo-

wym (31). Jednak przypisanie określonego

typu zachowania do jednego ze wspomnia-

nych neuromediatorów wymaga dalszych

badań. Zgromadzone w ostatnich latach

dane o wielu funkcjach tego hormonu

w organizmie ssaków pozwalają również

na zaliczenie go do grupy neuroprzekaź-

ników/neuromodulatorów (32). Działanie

uspokajające i przeciwdrgawkowe melato-

niny u dzieci i dorosłych tłumaczy się jej

oddziaływaniem na receptory GABA-er-

giczne i benzodiazepinowe. Stosowanie

jednoczesne pochodnych benzodiazepi-

ny (np. diazepamu), łącznie z melatoniną,

umożliwia zredukowanie dawki tej gru-

py leków przeciwlękowych. Jej neuromo-

dulacyjne efekty wyrażają się działaniem

uspokajającym, które może ograniczać

różne anormalne zachowania, zwłaszcza

w przypadku stanów lękowych. Przyrost

populacji zwierząt towarzyszących czło-

wiekowi (np. psów) stwarza konieczność

poszukiwania nowych leków wpływających

hydroksylaza

CH 3 O

CH 2 –CH 2 –NH–C–CH 3

6-hydroksymelatonina

CH 3 O

HSO 4

CH 2 –CH 2 –NH–C–CH 3

COOH

CH 3 O

CH 2 –CH 2 –NH–C–CH 3

siarczan

6-hydroksymelatoniny

glukonian

6-hydroksymelatoniny

Ryc. 1. Synteza i metabolizm melatoniny (44)

na anormalne zachowanie tych zwierząt,

przejawiające się niepokojem lub lękiem

z towarzyszącą im bezsennością.

Wprowadzenie melatoniny do medy-

cyny weterynaryjnej można uznać za sto-

sowną potrzebę, ponieważ na krajowym

rynku leków dla zwierząt występuje ogra-

niczona ilość środków przeciwlękowych.

melatoniny w przypadku niepokoju u czar-

nego niedźwiedzia przy zaburzeniach snu

zimowego (38). Próbowano również sto-

sować ten hormon przy nawrotowych,

obustronnych wyłysieniach w okolicy pa-

chwin u psów (39) oraz przy zapaleniu

mieszków włosowych (40), a także jako

środek ochronny przy ekstrakcji zębów

(bezpośrednio do zębodołu; 41). Najczę-

ściej jednak opisywane w piśmiennictwie

zastosowania melatoniny u psów dotyczą

różnych stanów lękowych opisywanych

przez różnych autorów (42, pilotowe ob-

serwacje własne), które zostały przedsta-

wione poniżej.

Pilotowe badania wskazują na moż-

liwość stosowania syntetycznego analo-

gu melatoniny w przypadkach lęku psów

w trakcie burzy, przy wystrzałach, wybu-

chach petard lub innych głośnych hałasach.

Objawy kliniczne przy fobii w wyniku hała-

su to przede wszystkim przyspieszenie od-

dechów i drżenie ciała. Dodatkowe obja-

wy często występujące to: szukanie stałego

Przypadki stosowania melatoniny

u zwierząt

Dotychczasowe zastosowania melatoniny

u zwierząt nie są zbyt liczne i obejmują róż-

ne dziedziny zastosowań terapeutycznych.

Najwcześniej stosowano ją przy czerniacz-

ce (melanizm) u psów (33). Stosunkowo

często stosowano melatoninę u zwierząt

(owce, kozy, sarny) w postaci implantów

przed sezonem rozrodczym w celu nasi-

lania owulacji i wydłużenia okresu stano-

wienia (34, 35, 36). Opisano też jej zasto-

sowanie w stanach stresu (izolacja) u kur-

cząt (37). Odnotowano korzystne działanie

Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(3)

227

Leki weterynaryjne

kontaktu z właścicielem, skowyczenie, za-

łatwianie się w domu, puste żucie, kopa-

nie w ziemi lub drapanie dywanu czy cho-

wanie się pod koc lub kołdrę. Przy bardzo

silnym lęku przed burzą psy mogą wpadać

w panikę: zderzać się z oknami, próbować

przedzierać się przez drzwi z siatki, ucie-

kać do ogrodu lub wpadać pod samocho-

dy. Według autorów podawanie melato-

niny niwelowało objawy lękowe związane

z wyładowaniami atmosferycznymi wystę-

pującymi w trakcie burzy u ok. 80% obser-

wowanych psów.

przez 3 miesiące. U 6 psów (40%) z gru-

py poddanej terapii uzyskano poprawę

w postaci odrostu okrywy włosowej.

8. Dysplazja mieszków włosowych z towa-

rzyszącymi wyłysieniami i hiperpigmen-

tacją okolic bocznych tułowia u bokse-

rów (31). Dawkowanie: 3 mg/psa 2 razy

dziennie przez 2–4 miesiące.

9. Koty: niepokój związany z nieobec-

nością właściciela lub podróżą można

próbować dawki 1 mg/kota, 2–3 razy

dziennie na 1 lub 2 godziny przed po-

zostawieniem kota samego lub przed

podróżą.

23. Pierpaoli W., Regelson W.: Pineal control of aging: efect

of melatonin and pineal grafting in aging mice. Proc. Nat.

Acad. Sci. USA 1994, 91 , 787-791.

24. Reiter R.J., Melchiori D., Sewerynek E., Poeggeler B., Bar-

low-Walden L.,Chuang J.I., Ortiz G.G., Acuna-Castroviejo

D.: A review of the evidence supporting melatonin’s role

as an antioxidant. J. Pineal Res . 1995, 18 , 1-11.

25. Harman D.: Ageing: a theory based on free radical and

radiation chemistry. J. Gerontol. 1956, 11 , 298-300.

26. Maestroni G.J.M.: he immunotherapeutic potential of

melatonin. Expert Opin. Investig. Drugs 2001, 10 , 467-476.

27. Karasek M., Reiter R.J., Cardinali D.P., Pawlikowski M.:

he future of melatonin as a therapeutic agent. Neuro-

endocrinol. Lett . 2002 , 23 (suppl 1) , 118-121.

28. Reiter R.J., Tan D.X., Sainz R.M., Mayo J.C., Lopez-Burillo

S.: Melatonin: reducing the toxicity and increasing the ef-

icacy of drugs. J. Pharm. Pharmacol. 2002, 54 , 1299-1321.

29. Brachas J., DaCosta F., Spector S.: Acute pharmacology

of melatonin. Nature 1967, 21 , 919-920.

30. Boothe D.M.: Drugs afecting animal behavior. W: Ve-

terinary Pharmacology and herapeutics. H.R. Adams.

IOWA State University Press Ames, 2001.

31. Alexiuk N.A.M., Vriend J.P.: Melatonin reduces dopami-

ne content in the neurointermediate lobe of male Syrian

hamsters. Brain Res. Bull. 1993, 32 , 433-436.

32. Rizzo V., Porta C., Moroni M., Scoglio E., Moratti R.: De-

termination of free and total (free plus protein – bound)

melatonin in plasma and cerebrospinal luid by high-per-

formance liquid chromatography with luorescence de-

tection. J. Chromatogr. B 2002, 774 , 17-24.

33. Rickards D.A.: he therapeutic efect of melatonin on ca-

nine melanosis. J. Invest. Dermatol. 1965, 44 , 13-16.

34. Molik E., Ciuryk S.: Rola melatoniny w regulacji poziomu

prolaktyny u owiec. Medycyna Wet . 2003, 59 , 104-106.

35. Staplez L., McPhee S., Kennaway D., Williams A.: he in-

luence of exogenous melatonin on seasonal patterns of

ovulation and oestrus in sheep. Anim. Reprod. Sci. 1992,

30 , 185-223.

36. Zawilska J.B., Nowak J.Z.: Melatonina: regulacja biosyn-

tezy, rola izjologiczna i znaczenie terapeutyczne. Farm.

Pol. 1997, 53 , 99-108.

37. Nelson E., Panksepp J., Ikemoto S.: he efects of mela-

tonin on isolation distress in chickens. Pharm. Biochem.

Behav. 1994, 49 , 327-333.

38. Uchida Y., Dodman N.H., DeGhetto D.: Animal behavior

case of the month. J. Am. Vet. Med. Assoc . 1998, 212 , 354-

355.

39. Paradis M.: Canine recurrent lank alopecia: treatment

with melatonin . Proc. Ann. Memb. Meet. Am. Acad. Vet.

Dermatol. 1995, 11 , 49.

40. Rachid M.A., Demaula C.D., Scott D.W., Miller W.H., Sen-

ter D.A., Meyers S.: Concurrent follicular dysplasia and

interface dermatitis in Boxer dogs. Vet. Dermatol. 2003,

14 , 159-166.

41. Cutando A. i Arana C., Gomes-Moreno G., Escames G.,

Lopez A.: Local application of melatonin into alveolar

socket of Beagle dogs reduces tooth removal – induced

oxidative stress. J. Periodontology 2007, 78 , 576-583.

42. Aronson L.: Animal behavior case of the month. JAVMA,

1999, 215 , 22-23.

43. Frank L.A., Hnilica K., Oliver J.: Adrenal steroid hormo-

ne concentrations in dogs with hair cycle arrest (Alope-

cia X) before and during treatment with melatonin and

mitotane. Vet. Dermatol . 2004, 15 , 278-284.

44. Karasek M., Lewiński A., Reiter R.J.: Melatonina: znacze-

nie kliniczne i zastosowanie terapeutyczne. Endokrynol.

Pol./Pol. J. Endocrinol. 2001, 52 , 81-100.

Dawkowanie melatoniny

Piśmiennictwo

1. Przypadki chorobliwego lęku (fobii)

u psów, związane z nadmiernym ha-

łasem (na 2 godz. przed burzą – przy

przewidywaniu burzy lub wyjściem

z domu): psy do 7 kg m.c. – 1 mg, psy

7–13 kg m.c. – 1,5 mg, psy 13–40 kg

m.c. – 3-5 mg, nieco wyższe dawki –

6–7 mg dla psów o jeszcze większej ma-

sie ciała, w razie potrzeby takie dawki

mogą być powtarzane 2–3 razy dzien-

nie. Takie samo dawkowanie może mieć

zastosowanie przy zaburzeniach w za-

chowaniu związanych z różnymi forma-

mi stresu. Dawki te przy długotrwałym

hałasie mogą być powtarzane 2–3 razy

dziennie.

2. Przypadki stresu objawiające się m.in.

nadmiernym wylizywaniem. Dawkowa-

nie jak wyżej, stosowane przez 2–3 dni.

3. Wspomaganie terapii przy nocnych na-

padach drgawkowych, powtarzających

się co 3–4 tygodnie, w godzinach po-

między 23 a 6 rano. Dawkowanie: psy

do 15 kg m.c. – 1,5 mg, psy od 15–50 kg

m.c. – 3 mg, psy większe – 6 mg; poda-

je się 20 minut –1 godzinę przed snem.

4. Niepokój spowodowany wyjściem do

pracy właściciela lub dłuższą rozłąką.

Podawano 3 mg/psa przed wyjściem

właściciela z domu.

5. Stosowanie proilaktyczne u starszych

psów zagrożonych wystąpieniem za-

ćmy. Dawkowanie: psy 20–25 kg m.c.

5 mg/dzień przez 60 dni.

6. Stosowanie u psów ratowniczych w celu

zapobiegania stanom lękowym przy

podróżach samolotami odrzutowymi.

Dawkowanie: 0,1 mg/kg m.c., 2 razy

dziennie, przez 2–3 dni.

7. Stosowanie w cyklicznym hamowaniu

wzrostu włosów (alopecia X, pseudo –

Cushing syndrome). Choroba ta wy-

stępuje u młodych dojrzałych płciowo

psów (1–3 lata) zarówno u samców,

jak i samic. Charakteryzuje się obu-

stronną utratą włosów i hiperpigmen-

tacją na szyi, tułowiu, ogonie i w ogra-

niczonym stopniu również na głowie

i przednich kończynach (43). Dawko-

wanie: 3–6 mg/psa, 2 razy dziennie,

1. Dollins A.B., Zhdanova I.V., Wurtman R.J.: Efect of indu-

cing nocturnal serum melatonin concentrations in dayti-

me on sleep, mood, body temperature, and performance.

Proc. Natl. Acad. Sci. 1994, 91 , 1824-1828.

2. Garinkel D., Laudon M., Nof D.: Improvement of sleep

quality in elderly people by controlled-release melatonin.

Lancet 1995, 346 , 541-544.

3. Karasek M., Kuzdak K., Cywiński J., Żylińska K., Śmia-

łowska A., Płużańska A.: Efects of melatonin administra-

tion in advanced breast cancer patients – preliminary re-

port. Neuroendocrinol. Lett . 1998, 19 , 15-19.

4. Reiter R.J., Tan D.X., Osuna C., Gitto E.: Actions of mela-

tonin in the reduction of oxidative stress . J. Biomed. Sci .

2000, 7 , 444-458.

5. Carrillo-Vico A., Lardone P.J., Fernandez-Santos J.: Hu-

man lymphocyte-synthesized melatonin is involved in

the regulation of the IL-2/IL-2 receptor system. J. Clin.

Endocrinol. Metab. 2005, 90 , 992-1000.

6. Reiter R.J.: he pineal gland and melatonin in relation to

aging: a summary of the theories and of the data. Exp.

Gerontol . 1995, 30 , 199-212.

7. Cavallo A.: he pineal gland in human beings: relevance

to pediatrics. J. Pediatr., 1993, 123 , 843-851.

8. Dubocovich M.L., Masana M.I., Bencloucif S.: Molecular

pharmacology and function of melatonin receptor subty-

pes. Adv. Exp. Med. Biol. 1999, 460 , 181-190.

9. Carlberg C., Wiesenberg I., Schräder M.: Nuclear signa-

ling of melatonin. Front. Horm. Res. 1997, 23 , 25-35.

10. Beyer C.E., Steketee J.D., Saphier D.: Antioxidant proper-

ties of melatonin – an emerging mystery. Biochem. Phar-

macol . 1998, 56 , 1265-1272.

11. Popławski P.T., Derlacz R.A.: Jak działa melatonina? Post.

Bioch . 2003, 49 , 9-17.

12. Kennaway D.J., Stamp G.E., Goble F.C.: Development of

melatonin production in infants and the impact of pre-

maturity. J. Clin. Endocrinol. Metab, 1992, 75 , 367-369.

13. Waldhauser F., Kovacs J., Reiter E.: Age-related changes in

melatonin levels in humans and its potential consequen-

ces for sleep disorders. Exp. Gerontol . 1998, 33 , 759-772.

14. Madany J.: Badania nad zaćmą psów ze szczególnym

uwzględnieniem stanu antyoksydacyjnego. Rozprawy na-

ukowe Akademii Rolniczej w Lublinie, 2004.

15. Brzeziński A.: Melatonin in humans. New Engl. J. Med,

1997, 336 , 186-195.

16. Tzischinsky O., Lavie P.: Melatonin possesses time-de-

pendent hypnotic efects. Sleep 1994, 17 , 638-645.

17. Danilenko K., Putilov A.: Melatonin treatment of winter

depression following total sleep deprivation: waking EEG

and mood correlates. Neuropsychopharmacol. 2005, 30 ,

1345-1352.

18. Suhner A., Schlagenhauf P., Johnson R., Tschopp A., Stef-

fen R.: Comparative study to determine the optima me-

latonin dosage form for the alleviation of jet lag. Chro-

nobiol. Int. 1998, 15 , 655-666.

19. Birau N., Petterseen U., Meyer C., Gottschalk J.: Hypoten-

sive efect of melatonin in essentials hypertension. IRCS

Med. Sci. 1981, 9 , 906-908.

20. Brusco L.I., Marquez M., Cardinali D.P.: Melatonin treat-

ment stabilizes chronobiologic and cognitive symptoms

in Alzheimer ’ s disease. Neuroendocrinol. Lett. 1998, 19 ,

111-115.

21. Vijayalaximi T., Russel R., Herman T.: Melatonin: From

basic research to cancer treatment clinics. J. Clin. Oncol .

2002, 20 , 2575-2601.

22. Mills E. Wu P., Seely D., Guyatt G.: Melatonin in the treat-

ment of cancer: A systematic review of randomized control-

led trials and meta-analysis. J. Pineal Res. 2005, 39 , 360-366.

Praca inansowana za środków na naukę

w latach 2009–2012 jako projekt badaw-

czy (projekt nr N N308 386137).

Dr Rafał Zań, Zakład Farmakologii, Wydział Medycyny We-

terynaryjnej, ul. Akademicka 12, 20-033 Lublin

228

Życie Weterynaryjne • 2011 • 86(3)

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: