Serwis Informacyjny NARKOMANIA nr 1 (32) 2006.pdf

Serwis Informacyjny

NARKOMANIA

ISSN 1233–9318

Nr 1 (32) 2006

Raport Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCCDA)

Sprawozdanie roczne Europejskiego Cen-

trum Monitorowania Narkotyków i Nar-

komanii (EMCDDA) na temat problemu

narkotykowego w Europie obejmuje dane

pochodzące z 25 państw członkowskich

Unii Europejskiej, Norwegii oraz trzech

państw kandydujących do UE (Bułga-

rii, Rumunii i Turcji). Przedstawiono w

nim dane statystyczne odnoszące się do

roku 2003 (lub ostatniego roku, z które-

go dostępne są dane). Dokument zawie-

ra cztery rozdziały dotyczące poszczegól-

nych narkotyków oraz rozdziały poświę-

cone polityce i przepisom prawa antynar-

kotykowego, używaniu narkotyków przez

młodzież szkolną, przestępczości narko-

tykowej oraz zagadnieniom związanym

z więziennictwem. Sprawozdanie, dostęp-

ne w 22 językach, opublikowano 25 li-

stopada 2005 roku w wersji drukowanej

i elektronicznej.

W Polsce roczny raport 2005 Agencji UE

ds. Narkotyków ogłoszono 28 listopada

2005 roku w Ministerstwie Zdrowia pod-

czas konferencji prasowej zorganizowanej

przez Centrum Informacji o Narkotykach

i Narkomanii Krajowego Biura ds. Prze-

ciwdziałania Narkomanii.

Sprawozdanie roczne Europejskiego Cen-

trum Monitorowania Narkotyków i Nar-

państw kandydujących do UE (Bułga-

roku 2003 (lub ostatniego roku, z które-

go dostępne są dane). Dokument zawie-

ra cztery rozdziały dotyczące poszczegól-

nych narkotyków oraz rozdziały poświę-

cone polityce i przepisom prawa antynar-

młodzież szkolną, przestępczości narko-

z więziennictwem. Sprawozdanie, dostęp-

ne w 22 językach, opublikowano 25 li-

2005 roku w Ministerstwie Zdrowia pod-

i Narkomanii Krajowego Biura ds. Prze-

STAN PROBLEMU NARKOTYKOWEGO W EUROPIE str. 37

Drodzy Czytelnicy!

Przedstawiamy Wam Ser-

wis Informacyjny w no-

wej szacie grai cznej oraz

z innym układem arty-

kułów. Mamy nadzie-

ję, że zmiany przypad-

ną Państwu do gustu

i zwiększą wygodę korzy-

stania z pisma. Chcieliby-

śmy, aby Serwis był prze-

wodnikiem po wszyst-

kich najważniejszych wydarzeniach związanych z pro-

i laktyką i leczeniem narkomanii, żeby przybliżał dzia-

łania Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narko-

manii oraz zapewniał dostęp do najświeższych i kom-

petentnych informacji. Misją zespołu redakcyjnego

jest także przedstawienie tego, co dzieje się w związku

z problemem narkomanii w instytucjach centralnych,

w Unii Europejskiej, na świecie, ale przede wszyst-

kim w samorządach i organizacjach pozarządo-

wych. Problem narkomanii przekracza bowiem granice

i kompetencje poszczególnych organizacji, instytucji oraz

państw. Nasze Biuro formalnie podlega Ministrowi Zdro-

wia, ale nieustannie wchodzimy na inne terytoria ży-

cia społecznego – polityki społecznej, ekonomii, polity-

ki zagranicznej, aparatu sprawiedliwości, a nawet rolnic-

twa (problemy związane z uprawami niektórych roślin).

Mamy ścisłe kontakty nie tylko z poszczególnymi resor-

tami i organizacjami w Polsce, ale także z instytucjami

zagranicznymi w ramach szeroko zakrojonej współpracy

międzynarodowej.

Za nami bardzo pracowity rok. Najbardziej ważkim dla

nas tematem w 2005 roku były prace nad uchwaleniem

nowej Ustawy o Przeciwdziałaniu Narkomanii. Biuro

brało bardzo aktywny udział w przygotowywaniu zało-

żeń do nowego aktu prawnego. Na mocy Ustawy udało się

powołać Radę ds Przeciwdziałania Narkomanii w nowym

kształcie i składzie, dającym nadzieję na większą skutecz-

ność działania - Rada skupi teraz podsekretarzy stanu z

kilku kluczowych dla nas ministerstw. Ustawa zagwaran-

tuje także większą dostępność lecznictwa substytucyjne-

go poprzez uproszczenie procedur zatwierdzania progra-

mów substytucyjnych i rozszerzenia prawa do prowadze-

nia powyższych programów o niepubliczne zakłady opie-

ki zdrowotnej.

Skoncentrowaliśmy naszą uwagę również na regulacjach

prawnych dotyczących problemu osób okazjonalnie uży-

wających narkotyki, które dotychczas prawo traktowa-

ło wyłącznie jako przestępców. Udało nam się doprowa-

dzić do zmiany prawa, zgodnie z którą powstał zapis o al-

ternatywnych do karania sposobach postępowania (tera-

pia, edukacja) wobec osób szkodliwie używających nar-

kotyki. A osób tych jest coraz więcej i to coraz młodszych.

Warto zatem, żeby problem narkotykowy diagnozować

jak najwcześniej – nie wtedy, kiedy pacjent dotrze do po-

radni uzależnień, ale już w szkole czy podczas wizyty u le-

karza domowego. Nieocenioną pomocą w diagnozie pro-

blemowego używania narkotyków mogą być testy przesie-

wowe, o których skuteczności i wykorzystaniu przez róż-

ne służby w tym numerze Serwisu pisze Katarzyna Oku-

licz-Kazaryn.

Chcielibyśmy także pochwalić się wynikami kampanii Bli-

żej siebie – dalej od narkotyków. W ciągu całego minio-

nego roku media poświęcały kampanii dużo uwagi, zosta-

ła ona też wysoko oceniona pod względem merytorycz-

nym. Przedsięwzięcie to będziemy kontynuować w tym

roku, rozszerzając grupę docelową o rodziców młodszych

dzieci oraz zwiększając zasięg kampanii. O tym, jak ważne

i jednocześnie trudne jest w dzisiejszych czasach budowanie

więzi rodzinnych, opowiada w dziale Gość Serwisu dr Mario-

la Bieńko z Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uni-

wersytetu Warszawskiego.

Znacząca część działań Biura to współpraca międzynaro-

dowa z instytucjami zajmującymi się problemem narko-

manii w Unii Europejskiej i na całym świecie. Od stycz-

nia 2006 roku Polska jest członkiem Komisji ds. Narko-

tyków ONZ. Pełnimy też funkcję wiceprzewodniczące-

go Grupy Pompidou Rady Europy, aktywnie działamy

w Grupie Horyzontalnej ds. Narkotyków Unii Europej-

skiej oraz w Europejskim Centrum Monitorowania Nar-

kotyków i Narkomanii w Lizbonie. Zaangażowaliśmy się

w wiele projektów, których swoistym ukoronowaniem bę-

dzie konferencja Rosja – Unia Europejska na temat nar-

kotyków, organizowana w listopadzie tego roku w Polsce.

Jednym z aspektów współpracy międzynarodowej krajów

Unii Europejskiej jest szeroko rozumiane gromadzenie da-

nych na temat „sytuacji narkotykowej” w państwach Unii.

Z tych danych co roku powstaje raport Europejskiego Cen-

trum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCD-

DA), z którego skrótem możecie Państwo zapoznać się

w niniejszym wydaniu Serwisu.

Oczywiście, nie moglibyśmy osiągnąć żadnych znaczących

sukcesów na arenie międzynarodowej, gdyby nie współ-

praca z krajowymi instytucjami pozarządowymi i sa-

morządami lokalnymi. W każdym województwie dzia-

ła współpracujący z Biurem powołany przez nas ekspert,

który na miejscu śledzi sytuację na podległym sobie te-

renie i dostarcza nam wiedzy na temat lokalnej sytuacji

narkotykowej. Z dumą przedstawiamy dziś regionalnych

współpracowników Biura.

Liczymy na to, że ten numer naszego wydawnictwa

okaże się dla naszych Czytelników ciekawą lekturą

i źródłem przydatnych informacji. Życzymy Pań-

stwu dużo siły i satysfakcji z pracy oraz słonecz-

nej wiosny – to w końcu znakomity sprzymierzeniec

w naszych codziennych wyzwaniach!

P J

Spis treści

Gość Serwisu

Rozmowa z dr Mariolą Bieńko, socjologiem z Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych

Uniwersytetu Warszawskiego

Dokąd zmierzasz, rodzino? .................................................................................... str. 2

Profilaktyka

Sukces kampanii „Bliżej siebie – dalej od narkotyków”

T OMASZ Z AKRZEWSKI , K RAJOWE B IURO DS . P RZECIWDZIAŁANIA N ARKOMANII .............................. str. 5

Testy przesiewowe w polskiej praktyce

K ATARZYNA O KULICZ –K OZARYN , I NSTYTUT P SYCHIATRII I N EUROLOGII W W ARSZAWIE ................... str. 10

Skuteczne metody diagnostyczne

A NNA C IUPA , P OLSKIE T OWARZYSTWO P SYCHOLOGICZNE ,

O ŚRODEK B ADAŃ I U SŁUG P SYCHOLOGICZNYCH ..................................................................... str. 15

Leczenie, rehabilitacja, ograniczanie szkód

Narkomania w Polsce w 2004 roku - dane lecznictwa stacjonarnego

J ANUSZ S IEROSŁAWSKI , I NSTYTUT P SYCHIATRII I N EUROLOGII W W ARSZAWIE ................................ str. 18

Ograniczanie podaży

Szybka informacja, skuteczne działanie

D AWID C HOJECKI , M ICHAŁ K IDAWA , K RAJOWE B IURO DS . P RZECIWDZIAŁANIA N ARKOMANII ............ str. 22

Narkotyk z laboratorium

W ALDEMAR K RAWCZYK , C ENTRALNE L ABORATORIUM K RYMINALISTYCZNE K OMENDY G ŁÓWNEJ P OLICJI ,

D ANIEL D UDEK , C ENTRALNE B IURO Ś LEDCZE K OMENDY G ŁÓWNEJ P OLICJI ................................ str. 26

Narkotyki pod kontrolą – USA

W ALDEMAR K RAWCZYK , C ENTRALNE L ABORATORIUM K RYMINALISTYCZNE K OMENDY G ŁÓWNEJ P OLICJI

D ANIEL D UDEK , C ENTRALNE B IURO Ś LEDCZE K OMENDY G ŁÓWNEJ P OLICJ i ................................ str. 33

Współpraca międzynarodowa

Stan problemu narkotykowego w Europie

D ANUTA M USZYŃSKA , K RAJOWE B IURO DS . P RZECIWDZIAŁANIA N ARKOMANI i .............................. str. 37

Kalendarium– współpraca międzynarodowa ........................................................ str. 42

Unia Europejska z Rosją przeciwko narkotykom

K LAUDIA P ALCZAK , K RAJOWE B IURO DS . P RZECIWDZIAŁANIA N ARKOMANII .................................. str. 43

Programy szkoleniowe w dziedzinie rozwiązywania problemów narkotykowych

zlecone przez Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii

w 2006 roku. ........................................................................................................... str. 44

O atroii więzi i problemach współczesnej rodziny rozmawiamy z dr Mariolą Bieńko, socjologiem

z Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego

DOKĄD ZMIERZASZ, RODZINO?

– Czy atroia więzi rodzinnych to, Pani

zdaniem, znak naszych czasów?

M B – Nie do końca, bo funkcjono-

wanie rodziny zawsze było zależne od systemu spo-

łeczno – ekonomicznego. W socjologii używa się po-

jęć rodzina przedindustrialna oraz industrialna, te-

raz zaś dominuje model rodziny postmodernistycz-

nej. Ponieważ człowiek to istota społeczna, zaburze-

nia więzi są przypisane relacjom międzyludzkim. By-

cie w związkach oznacza dynamiczne, zmieniające się

relacje. To kwestie uniwersalne, niezależne od epoki.

W ciężkich i trudnych czasach, w czasie kryzysów ze-

wnętrznych, rodzina konsolidowała się, a w czasach

bezpiecznych więzi stawały się luźniejsze. Na przy-

kład, w latach osiemdziesiątych ludzie uciekali w swo-

je prywatne, małe ojczyzny, bo czuli niebezpieczeń-

stwo ze strony wrogiego systemu.

Natomiast od okresu industrialnego rodzina stała się

zamknięta i nuklearna. Kiedyś bardziej otwierała się

na środowisko, miała wsparcie w sąsiedztwie, ludzie

mieszkali przede wszystkim w mniejszych wspólno-

tach i siłą rzeczy więzi były bardziej jakościowo za-

dowalające.

A dzisiaj? Czy możemy się pokusić o naszkicowanie

portretu rodziny postmodernistycznej?

Przede wszystkim obserwujemy dużą atomizację i in-

dywidualizację rodziny – to typowe dla okresu post-

modernizmu. Rodzina z pewnością jest mniejsza, her-

metyczna i zamknięta na otoczenie. Mamy mniej dzie-

ci, ponieważ rodzicielstwo zazwyczaj jest planowane.

Dzisiaj mówi się, że rodzina to kapitał społeczny. In-

nymi słowy, inwestujemy w rodzinę w sensie emocjo-

nalnym i materialnym. Takim samym kapitałem sta-

ło się dziecko. Koncentrujemy się na dzieciach, chce-

my je wychować w ściśle określony sposób. Rodzice

chcą bardzo, żeby dzieci miały szczęśliwe życie, ale

już mniej mówi się o tym, żeby były prawymi ludź-

mi. Zmiany gospodarcze, konieczność utrzymania się

na rynku pracy, wszystkie uwarunkowania procesu

transformacji sprawiły, że rodzina się nie skonsolido-

wała, ale zatomizowała. Chcieliśmy, aby więzi w rodzi-

nie były lekkie i niekrępujące, a tymczasem mamy do

czynienia z nieznośną wręcz lekkością tych relacji, co

w konsekwencji sprawia, że są one dla nas mniej sa-

tysfakcjonujące. Skróciliśmy bardzo dystans izyczny,

ale oddaliliśmy się psychologicznie od siebie. To „bli-

skość na odległość”. Tymczasem lęk egzystencjalny ro-

dzi się ze świadomości, że nie możemy dotrzeć do od-

miennego świata bliskiego nam człowieka. Kontakty

z członkami rodziny to tarcza chroniąca przed fru-

stracją, depresją i negatywnymi emocjami. Rodzina

tworzy niewidoczną „siatkę bezpieczeństwa”.

Ekonomika związku nie sprzyja więziom. Młodzi lu-

dzie często pytają: Czy warto w ten związek zainwe-

stować czas i uczucia? Ale to nie znaczy, że człowiek

stał się bardziej wyrachowany. Takie podejście narzu-

ca nasze tempo życia, mamy coraz mniej czasu dla sie-

bie. I z tym brakiem czasu jest największy problem

– bo jak tu budować więzi z dzieckiem, kiedy wraca się

późnym wieczorem z pracy, odbiera się je z rąk opie-

kunki i kładzie spać? Wychowanie jest bardzo intym-

nym związkiem, który powstaje poprzez wspólne do-

świadczenia, wymianę potrzeb, uczuć, granic.

I to są właśnie te czynniki, które sprzyjają zaburze-

niom w rodzinie?

Oczywiście niczego nowego w kwestii zaburzeń wię-

zi rodzinnych nie wymyśliliśmy. I zaburzenia były za-

wsze, i destrukcja nimi spowodowana, jak choćby

uzależnienia. Kiedyś mówiło się o tym mniej, ale sam

problem istniał. To przeważnie konieczność kompen-

sacji deicytów wyniesionych z przestrzeni relacji ro-

dzinnych.

S ERWIS I NFORMACYJNY NARKOMANIA NR 1 (32) 2006

Nasza kultura nie sprzyja myśleniu o odraczaniu efek-

tów. W społeczeństwie dominuje pogoń za osiągnię-

ciem szczęścia w szybki i łatwy sposób. Dzieci trak-

tują coraz częściej świat jak układankę LEGO, gdzie

w pudełku z napisem ŻYCIE można wybierać i do-

pasowywać pojedyncze elementy w zależności od

upodobań. Nie omija ona także i młodych ludzi. Stąd

dzieci, mając bogatą ofertę narkotyków, sięgają po

nie, szczególnie jeżeli nie mają żadnego psychiczne-

go oparcia w dorosłych. Choć oczywiście najwięk-

szy wpływ na to, że dziecko sięga po

narkotyki ma rodzina (przez socjo-

logów zwana agendą socjalizacyjną)

– wszystko, co się wokół niej dzieje,

zwłaszcza w młodszym wieku dziec-

ka, ma znaczenie drugorzędne.

Myślę, że recepta na większość ro-

dzinnych bolączek jest dość banalna.

To miłość, troska, odpowiedzialność

rodziców, konsekwencja – wszyst-

kie umiejętności oparte na uczuciach

i emocjach. Rodzina jako archetyp to

miłość, więzi i czas. Kiedyś, choćby

w poprzednim pokoleniu, w życie

wprowadzał dziecko rodzic. Dzisiaj

w życie coraz częściej wprowadza-

ją media i grupa rówieśnicza. Rodzi-

ce mają dla dzieci coraz mniej cza-

su. Badania socjologiczne dowodzą,

że rodzice spędzają o 40% mniej cza-

su z dziećmi niż rodzice w latach 50.,

zwłaszcza ojcowie są nieosiągalni we

współczesnej rodzinie. Rodzice mają

dziś mniejszą kontrolę nad dzieckiem,

a ponoszą i czują większą odpowiedzialność. W lawi-

nie zmian rodzice działają bez gotowego scenariusza.

Mówi się, że nieważna jest ilość, ale jakość spędzane-

go z dzieckiem czasu. Ilość może przejść w jakość, ale

dziecko trzeba poznać i zrozumieć, a do tego zawsze

potrzeba czasu.

Etap dzieciństwa w życiu człowieka to naładowanie

akumulatorów na całe życie – przede wszystkim po-

przez miłość.

Co można w takim razie zaproponować rodzinie?

Czy kampania „Bliżej siebie dalej od narkotyków”

może pomóc rodzicom w uchronieniu dzieci od uza-

leżnienia?

W kampanii zawarto bardzo fundamentalne prawdy

i wskazówki. Można to nazwać powrotem do podstaw,

ale one są najtrudniejsze. Przecież wydawałoby się, że

nic prostszego niż być szczęśliwym w rodzinie, a oka-

zuje się to jednym z najtrudniejszych wyzwań w życiu

człowieka. A otwarta komunikacja, szczera rozmowa

jest dla nas szczególnie trudna, bo w ostatnich latach

przestaliśmy komunikować się w rodzinie na pozio-

mie emocjonalnym, a poprzestajemy

na dzieleniu się informacjami. Kla-

syczne pytanie rodziców do dziec-

ka – „Co dzisiaj w szkole?” ujawnia

tkwiącą w nas powierzchowność i fa-

sadowość.

Nie powiedziałabym, że rodzina

w Polsce przeżywa kryzys – raczej

zmienia się i ewoluuje. Atroia wię-

zi w różnych populacjach na świe-

cie jest dużo bardziej zaawansowana

niż w Polsce. U nas socjologowie nie

obserwują takiej dewaluacji warto-

ści rodziny, jak na przykład w Euro-

pie Zachodniej. Młodzi Polacy wciąż

rodzinę stawiają w czołówce swoich

życiowych priorytetów. Pytanie – jak

zadbać o to, żeby tę wartość chronić?

Tutaj właśnie ma znaczenie częstsza

i głębsza komunikacja. Dziś często

załatwiamy nawet najważniejsze ży-

ciowe sprawy przez internet czy ko-

mórkę. Szczególnie młodzież prefe-

ruje przestrzeń wirtualną, gdzie nie

trzeba negocjować, iść na kompromis, dogadywać się

z drugim człowiekiem. A więc powrót do rozmowy,

w której wypowiadamy, co czujemy, okazujemy sobie

uczucia, jest niezwykle ważny. Rodzina w rozmowie

to ciągłe szukanie równowagi.

Czy sądzi Pani, że kampanie w stylu „Bliżej siebie da-

lej od narkotyków” powinny zwracać uwagę nie tylko

na relacje pomiędzy rodzicami a dziećmi, ale także na

relacje rodziców między sobą?

Psychologowie mówią, że najlepsze, co mogą zrobić

rodzice dla dziecka, to kochać się w małżeństwie. Jak

S ERWIS I NFORMACYJNY NARKOMANIA NR 1 (32) 2006

Dzisiaj mówi się, że

rodzina to kapitał

społeczny. Takim

samym kapitałem

stało się dziecko.

Koncentrujemy się

na dzieciach, chcemy

je wychować w ściśle

określony sposób.

Rodzice chcą bardzo,

żeby dzieci miały

szczęśliwe życie, ale

już mniej mówi się

o tym, żeby były

prawymi ludźmi.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: