Franciszek Florentczyk, Bartolomeo Berrecci – zamek na Wawelu (krużganki, renesansowe wnętrza)
Po koronacji Zygmunta Starego pracami kierował Franciszek Florentczyk, włoski rzeźbiarz i architekt, który już w latach 1502 - 1505 zaprojektował przyścienną, arkadową niszę nagrobną Jana I Olbrachta w katedrze wawelskiej, w której zastosował łuk triumfalny zamiast popularnego w gotyku baldachimu. Po śmierci Florentczyka (1516 r.) budową zamku kierowali: Bartolomeo Berrecci i Benedykt z Sandomierza. Ok. 1516 r. ukończono budowę skrzydła północnego a w 1536 r. wewnętrzny dziedziniec. W trzech skrzydłach zamku rozmieszczono sale i komnaty poprzedzone od strony dziedzińca trójpoziomowym krużgankiem, czwarte skrzydło, zamykające dziedziniec od południa, nie posiada części mieszkalnej. Jest to ściana kurtynowa z traktem komunikacyjnym. W dwóch dolnych poziomach zamku mieszczą się pomieszczenia gospodarcze (parter) i komnaty mieszkalne zaprojektowane w układzie amfiladowym. Poprzedzające je krużganki wzorowane są na budowlach wczesno florenckich z arkadami opartymi na głowicach kolumn. Na trzecim poziomie mieszczą się pomieszczenia reprezentacyjne. Znaczną wysokość pomieszczeń odzwierciedla poziom krużganków o bardzo smukłych kolumnach. W połowie ich wysokości architekt umieścił przewiązki poprawiające ich proporcje a konstrukcję dachu podparł dzbanuszkami, które z jednej strony pełnią funkcję dekoracyjną i pozwalają na lepsze oświetlenie kapiteli kolumn ocienianych okapem a z drugiej poprawiają statykę przekazując obciążenie dachu na centralną powierzchnię głowicy. Dekoracyjność dziedzińca podkreślała barwna polichromia i fryz obiegający ściany krużganków. Pomieszczenia mieszkalne i reprezentacyjne przykryto drewnianymi stropami o profilowanych belkach lub kasetonach. Poniżej malowane pasy z dekoracją figuralną. Obramowania drzwi i okien łączą motywy zdobnictwa późnogotyckiego i renesansowego oraz wzory florenckie.Zamek Królewski na Wawelu nie jest odosobnionym przykładem przebudowy gotyckiej siedziby w okresie renesansu. Działalność włoskich architektów i rzeźbiarzy renesansowych wiąże się z postacią Zygmunta I Starego, który jeszcze jako książę zapoznał się z nowym prądem na dworze węgierskim. Sprowadził on następnie (1501) z Węgier do Polski Franciszka Florentczyka (zm.1516), który wykonał najpierw architektoniczną oprawę nagrobka Jana Olbrachta, a następnie rozpoczął przebudowę zamku wawelskiego. Rozbudowa Wawelu na reprezentacyjną rezydencję monarszą, mieszczącą również najwyższe urzędy państwowe, polegała na dostawianiu kolejnych budynków zorganizowanych wokół czworobocznego dziedzińca. Projekt obejmował też budowę tradycyjnie włoskich krużganków. Jednakże do swojej śmierci Florentczyk zdołał jedynie zrealizować kamieniarkę tzw. Domu Królowej i połączyć go pałacem północnym z gotycką Kurzą Stopą. Obramienia okienne i wykusz Domu Królowej, wykonane w latach 1502-07, są pierwszymi w Polsce czysto renesansowymi detalami architektonicznymi. Po śmierci Franciszka prace kontynuował Benedykt z Sandomierza i wreszcie Bartolomeo Berrecci (ok.1480-1537) z Florencji. Ten ostatni, nadworny architekt królewski, nadał ostateczny kształt zamkowi wawelskiemu. Powstał w ten sposób najpiękniejszy renesansowy dziedziniec w Europie Środkowej. Trzypiętrowe, w dolnej części arkadowe, krużganki będąc głównym traktem komunikacyjnym spełniały też rolę reprezentacyjną.
kkuchtaa