MISTRZ I MALGORZATA.pdf

Autor: Michaił Bułhakow

Tytuł: Mistrz i Małgorzata

Forma: powieść

Data powstania: 1928-40, pierwsze wydanie: 1966 r.

Mistrz i Małgorzata to dzieło życia Bułhakowa. Pisał je przez 12 lat (1928-1940), tworząc osiem różnych wersji

utworu. Zapisał w nim los udręczonego pisarza i umierającego człowieka. Pełne “zaistnienie” Bułhakowa w odbiorze

czytelniczym miało miejsce dopiero w 26 lat od chwili jego śmierci w 1966 roku. Powieść ta to “dzieło zemsty”

autora za zniewolenie okresu stalinowskiego, jego rozrachunek ze współczesnością, testament. Powieść jest

podzielona na dwie części, opowiada trzy splatające się ze sobą historie.

STRESZCZENIE

W powieści zawarty jest satyryczno – groteskowy obraz rzeczywistości radzieckiej lat trzydziestych, wynaturzenia

systemu totalitarnego, który całkowicie podporządkował sobie człowieka. Zasady kierujące ludzkimi czynami to:

strach, konformizm, tchórzostwo i donosicielstwo. Uwaga autora skupiona jest na mechanizmach rządzących strefą

kultury, czego przykładami mogą być: dramatyczna historia życia i powieści Mistrza zniszczona za sprawą

“wiernych partii” krytyków literackich, Dom Gribojedowa, zarząd Masolitu, wszechobecna i paraliżująca obecność

Pewnej Instytucji Śledczej (NKWD), klinika psychiatryczna dr Strawińskiego i obóz na Sołówce dla

“niewygodnych” i “nieposłusznych”. W groteskową rzeczywistość Moskwy autor wprowadza Szatana i całą świtę

jego złośliwych diabłów. Grupa diabelska składa się z Wolanda – diabła, mistrza sztuk magicznych, posiadającego

największą moc, Korowiowa , który reprezentuje typ sprytnego żartownisia i staje się ironicznym komentatorem

zdarzeń, Behemota – czarnego kota mówiącego ludzkim językiem i będącego nieodłącznym towarzyszem

Korowiowa, Helli - pięknej kobiety, symbolu cielesności, Asasella - wysłannika Wolanda. Przybywają by spełnić

swoistą misję - urządzić wielki bal Szatana. Ich przybycie rozpoczyna łańcuch tajemniczych, dramatycznych i

komicznych wydarzeń. Wszystko zaczyna się na Patriarszych Prudach, gdzie pierwszymi ofiarami diabła stają się

Berlioz (redaktor miesięcznika literackiego), który ginie pod kołami tramwaju, oraz Iwan “Bezdomny” (młody poeta,

który później usiłuje schwytać Wolanda i trafia do szpitala psychiatrycznego). Ludzie szatana wywołują szereg afer i

skandali, w różny sposób oddziałują na ludzkie losy. Co ciekawe, szkodzą ludziom złym i zepsutym, natomiast sporo

dobrego czynią dla tytułowych bohaterów powieści. Bułhakow przedstawia szatana o dwoistej naturze. Może on być

wysłannikiem Boga, badającym ludzkie dusze i sprawdzającym siłę cnoty i wiary, boskim misjonarzem lub

buntownikiem, strąconym z nieba upadłym aniołem. Kolejne ofiary Wolanda to kierownictwo Varietes, członkowie

Komisji Nadzoru Widowisk i Rozrywek Lżejszego Gatunku oraz prezes spółdzielni mieszkaniowej, u którego diabeł

wynajął mieszkanie.

W szpitalu psychiatrycznym Iwan spotyka Mistrza, zakochanego w Małgorzacie autora powieści o Poncjuszu Piłacie,

której nikt nie chce wydać. Mistrz znienawidził swoje dzieło i spalił je. W szpitalu umieszczono go po tym, jak ktoś,

chcąc zająć jego mieszkanie, doniósł na niego. W tym czasie Małgorzata spotyka Asasella, który daje jej magiczny

krem (odmładzający i umożliwiający latanie). Już jako wiedźma dokonuje w trakcie lotu zemsty niszcząc dom

krytyków Mistrza. Małgorzata zostaje królową balu Szatana i dostaje w nagrodę prawo do jednego życzenia -

uwalnia Friedę od jej cierpienia (kobieta udusiła swoje dziecko). Woland wspaniałomyślnie zwraca jej Mistrza i ich

dawne mieszkanie. Woland ze swoją świtą opuszczają Moskwę, a Mistrz i Małgorzata wypijają truciznę, by dołączyć

do niego i opuścić ziemię. Docierają do miejsca uwięzienia Piłata, Mistrz go uwalnia. Prowadzone w Moskwie

śledztwo wyjaśnia, że sprawcami wszystkich wypadków była szajka “hipnotyzerów i brzuchomówców”.

W ówczesnym Związku Radzieckim szalała cenzura. Bezpośrednio dotknęła Mistrza, który w ateistycznym kraju

odważył się napisać książkę o Chrystusie. Pisarzami nie byli bynajmniej ci, którzy mieli talent. Pisarzem był każdy,

kto miał legitymację Massolitu (związku zawodowego literatów). Najmilej widziani byli ci, którzy w swoich

utworach negowali istnienie Boga. Powieść, którą napisał Mistrz dotyczy ważnego epizodu z życia Piłata wydającego

wyrok na niewinnego Jeszuę Ha – Nocri. Jest on nawiązaniem do ewangelicznej historii Jezusa i Piłata, ale się od niej

znacznie różni. W tym wątku podejmuje autor istotną problematykę egzystencjalną. Bułhakow zastosował chwyt

utworu w utworze. Historia Piłata (podobnie zresztą jak losy Mistrza) w sposób paraboliczny, metaforyczny ilustruje

los człowieka uwikłanego w dramat wyboru między złem a dobrem. Piłat uczynił zło, a mimo to dostąpi łaski

odkupienia, ponieważ miał świadomość grzechu i doznał oczyszczenia moralnego poprzez cierpienie. “Męka

sumienia” Piłata sprawiła, że wina została mu wybaczona. Podobnie jak Mistrz, który początkowo sprzeniewierzył

się sztuce i misji pisarza, ale w końcu dostanie swój spalony uprzednio rękopis i zasłuży na zbawienny spokój.

W tradycyjny sposób pojmowany Szatan jest uosobieniem zła. U Bułhakowa Woland i jego diabelska świta zostają

wprowadzeni w świat ludzki po to, aby zdemaskować zło i wymierzyć sprawiedliwą karę. Paradoksalnie stają się

rzecznikami i obrońcami wartości pozytywnych: prawdy, piękna, sprawiedliwości, dobra. Przykłady pozytywnych

1 z 2

diabelskich ingerencji to np. przywrócenie przez Wolanda do istnienia spalonego rękopisu Mistrza, ukaranie

perfidnego donosiciela – barona Meigla, spalenie domu Gribojedowa. Wprowadzenie “wątku diabelskiego” do

powieści jest pretekstem do filozoficznych rozważań na temat dobra i zła. Tradycyjne pojęcie zła traci w powieści

swój sens, staje się swoistą odmianą dobra. Zło jest środkiem, przy pomocy którego manifestuje się dobro. Zło nie

tkwi w naturze człowieka, tylko w systemie, który sobie tego człowieka podporządkował.

Ludzie przedstawieni w powieści stanowią przekrój społeczeństwa moskiewskiego. Są tu zarówno zdemoralizowani

pisarze z Massolitu, tajna milicja, jak i ogłupiali przeciętni moskwiczanie, myślący jedyni o najprostszych,

przyziemnych potrzebach. Takich właśnie ludzi poznajemy w Variete, gdzie podczas spektaklu demaskuje ich i

ośmiesza Korowiow. Społeczeństwo ówczesnego Związku Radzieckiego było zdemoralizowane przez panujący

system totalitarny. Naiwność, głupota, chęć zysku za wszelką cenę, marzenia o wygodniejszym życiu, ładniejszych

strojach, drogich perfumach, wszystko to powodowało utratę zdolności krytycznej oceny sytuacji. Ludzie biorący

udział w spektaklu Wolanda, mimo że nie wierzyli w istnienie diabła ani czarnej magii, nie zastanawiali się, czy

prawdziwe są pieniądze i stroje, które dostają. Chciwość pozbawiła ich moralnych dylematów.

Narrator w sposób niemal naukowy przedstawia wydarzenia z przeszłości, pozwala sobie na komentarze, potrafi też

przyjąć perspektywę swoich bohaterów, rozmawiać z czytelnikiem i mówić o sobie. Powieść jest grą konwencji

literackich i stylistycznych, zawiera elementy komiczne, dramatyczne, groteskowe, patetyczne i liryczne, łączy

realizm z fantastyką.

Cytaty:

1. “Wszystko będzie jak należy; na tym trzyma się świat”

2. “Rękopisy nie płoną”

2 z 2

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: