wykłady.pdf

Notatki Beaty Ambrozik

Studentki Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi .

patomorfologia

prelekcje .

Łódź 2004

patomorfologia

prelekcje

DIAGNOSTYKA ZAPALEŃ WĄTROBY

Przyczyny przewlekłego zapalenia wątroby (mówimy o nim gdy trwa pow. 6 miesięcy):

HBV, z lub bez infekcji HDV,

HCV,

autoimmunologiczne zapalenie wątroby,

zapalenia polekowe, toksyczne,

idiopatyczne zapalenie wątroby,

choroba Wilsona,

niedobór alfa1 – antytrypsyny,

pierwotna marskość Ŝółciowa,

pierwotne stwardniające zapalenie dróg Ŝółciowych.

Etiologia zapaleń wątroby:

1. Grzyby: Aspergillus flavus, Candida, Cryptococcus neoformans i inne.

2. Pierwotniaki: Plasmodium, Leishmania, Entamoeba histolytica, Toxoplasma gondii.

3. PasoŜyty: Schistosoma, Fasciola, Echinococcus, Toxocara, Ascaris lumbricoides.

4. Wirusy: opryszczki, cytomegalii, róŜyczki, Epstein – Barr, wirusy hepatotropowe.

5. Riketsje i chlamydie – gorączka Q.

6. Bakterie: Escherichia coli (zapalenie ropne), Salmonella typhi, Brucella melitensis,

Listeria monocytogenes, Actinomyces israeli, Borrelia reccurentis, Mycobacterium

tuberculosis / leprae.

Cechy zakaŜenia wirusami hepatotropowymi:

cechy biochemiczne uszkodzenia miąŜszu wątroby,

objawy kliniczne choroby wątroby,

stwierdzenie obecności RNA / DNA, antygenów i / lub przeciwciał przeciw antygenom

wirusów we krwi.

Metody biopsji (zawsze jest to biopsja gruboigłowa):

przezskórna (ślepa),

chirurgiczna,

przezskórna pod kontrolą USG,

przeznaczyniowa.

Wskazania do biopsji:

pacjenci spełniający kryteria do leczenia IFN,

przypadki trudne diagnostycznie,

przypadki trudne orzeczniczo,

diagnostyka zakaŜeń HBV, HCV u chorych z innymi schorzeniami wątroby lub nerek.

Diagnostyka współistniejących zakaŜeń B i C:

niewydolność nerek (dializy),

choroby cholestatyczne przewlekłe,

choroby dzieci i młodzieŜy,

nadmiernie spoŜywający alkohol,

toksyczne (polekowe) uszkodzenie wątroby.

Biopsja pozwala na ocenę morfologiczną stanu uszkodzonej wątroby in situ, na prognozowanie

przebiegu choroby np. przejścia zapalenia ostrego w przewlekłe lub przewlekłego w marskość.

HBV – obecnie choruje ok. 1,5% populacji; 90% dzieci w wieku niemowlęcym staje się

nosicielami wirusa; 90% chorych eliminuje ten wirus nie odczuwając zakaŜenia.

HCV – obecnie choruje ok. 3% światowej populacji; w 70 – 80% zapalenie przechodzi w

postać przewlekłą; jedynie 20 – 30% zaraŜonych radzi sobie z eliminacją wirusa.

HDV – ok. 0,7% przewlekłych zapaleń wątroby; zakaŜenie tym wirusem powoduje

zahamowanie zapalenia wywołanego przez HBV; jeśli infekcja HBV i HDV nastąpiła

www.beataambrozik.prv.pl

patomorfologia

prelekcje

jednocześnie do dochodzi do eliminacji wirusa i wyzdrowienia, jeśli jednak dochodzi do

nadkaŜenia HDV przy istniejącym wcześniej HBV to zapalenie przechodzi w stan przewlekły co

dynamicznie moŜe prowadzić do marskości.

Ocena uszkodzenia komórek wątroby przez wirusy:

martwica rozproszona,

martwica „kęsowa”,

martwica mostkująca,

martwica masywna.

Ocena reakcji immunologicznej ustroju:

1. Ocena nacieku zapalnego i jego aktywności:

w obrębie przestrzeni wrotno – Ŝółciowych,

interface hepatitis,

lobular hepatitis.

2. Stopniowanie aktywności zapalnej:

skala HAI w róŜnych modyfikacjach.

3. Ocena naprawy tkanek (rozwoju włóknienia).

Diagnostyka róŜnicowa zakaŜeń wirusami hepatotropowymi w materiale biopsyjnym:

HbsAg – orceina, immunohistochemia,

Delta – immunohistochemia,

HCV – hybrydyzacja in situ, PCR.

www.beataambrozik.prv.pl

patomorfologia

prelekcje

NOWOTWORY ZŁOŚLIWE I NIEZŁOŚLIWE GONAD

RAK JAJNIKA

Czynniki ryzyka:

kobiety, które nie urodziły dzieci (nie miały ciąŜy donoszonej) – urodzenie 2 dzieci

powoduje, Ŝe ryzyko spada o 50%,

długi okres rozrodczy (wczesna pierwsza miesiączka, późna ostatnia),

cykle bezowulacyjne,

napromienianie jamy brzusznej (zwłaszcza miednicy mniejszej),

spoŜywanie duŜych ilości tłuszczów zwierzęcych.

ZaŜywanie doustnych środków antykoncepcyjnych ma działanie protekcyjne – w przypadku

stosowania ich przez ponad 5 lat ryzyko spada o 50%.

Występowanie rodzinne raka jajnika:

za dziedziczne występowanie raka jajnika odpowiada gen autosomalny dominujący,

za dziedziczne występowanie raka jajnika i raka sutka odpowiada mutacja w genie

BCRA1 (ramię długie chromosomu 17) – w przypadku zaistnienia mutacji tego genu

ryzyko wynosi 65%; odpowiada za nie takŜe mutacja BCRA2 (chromosom 13 – ramię

długie),

zespół Lynch2 – występuje niepolipowaty rak okręŜnicy z innym nowotworem

(jajnika).

Rak uwarunkowany genetycznie to najczęściej rak surowiczy, występuje wcześniej niŜ inne

raki. Kobiety z podejrzeniem o wystąpienie takiego raka powinny wcześnie zaŜywać doustne

środki antykoncepcyjne, wcześnie urodzić dzieci bo powinno się szybko usunąć narządy rodne.

Markerem dziedzicznego raka jajnika jest CA125.

NIEZŁOŚLIWE NOWOTWORY JAJNIKA – są to gruczolakotorbielaki:

surowicze – pokryte nabłonkiem z rzęskami (typu jajowodowego), z jądrem w

centralnej części komórki,

śluzowe – nabłonek z duŜą ilością kwasochłonnej cytoplazmy i z jądrem u podstawy.

Istnieje grupa nowotworów pośrednich pomiędzy łagodnymi i złośliwymi. Są to

gruczolakotorbielaki o granicznym stopniu złośliwości (cystadenoma proliferans).

Obraz morfologiczny: nabłonek rozrasta się, powstają obszary wielowarstwowe nabłonka,

komórki z cechami atypii są ułoŜone bezładnie. Nie naciekają podścieliska. Najczęściej są to

guzy surowicze, obustronne (jeśli pojawił się tylko w jednym jajniku to jest duŜe ryzyko, Ŝe

pojawi się w drugim). Postępowaniem w przypadku guza surowiczego jest wycięcie obu

jajników. Rzadziej są to guzy śluzowe, w takim przypadku jeśli guz pojawił się w jednym

jajniku to nie ma potrzeby usuwać drugiego.

NOWOTWORY JĄDER

dotyczą męŜczyzn w wieku 20 – 40 lat,

stanowią ok. 2% nowotworów złośliwych,

są najczęściej złośliwe,

dobrze reagują na leczenie.

Czynniki ryzyka:

wnętrostwo (ryzyko wzrasta 35x),

u rasy białej występują 6 – 10x częściej, u rasy czarnej – rzadko, u rasy Ŝółtej –

sporadycznie,

dysgenezja gonad (zespół Klinefeltera, zespół feminizujących jąder).

Uraz nie ma znaczenia dla rozwoju nowotworu jądra.

Ok. 40% guzów jądra to guzy czyste, pozostałe 60% to guzy mieszane.

www.beataambrozik.prv.pl

patomorfologia

prelekcje

Charakterystyka poszczególnych nowotworów:

1. Rak jajnika:

surowiczy – najczęściej obustronny,

endometrioidalny,

śluzowy – nie reaguje na chemioterapię, rokuje bardzo źle,

jasnokomórkowy – przewaŜnie jednostronny, jasność komórek wynika z obecności

glikogenu, rokuje jak rak śluzowy,

guz Brennera – rozrasta się tkanka łączna włóknista i nabłonek (ten nie przejawia

atypii); komórki nabłonka przypominają ziarna kawy; w 95% jest niezłośliwy; jeśli w

nabłonku pojawią się cechy atypii to mówimy, Ŝe jest to rak w guzie Brennera.

2. Ziarniszczak:

rozwija się w jajniku i w jądrze,

przewaŜnie jednostronny,

jest to nowotwór złośliwy,

rokuje lepiej niŜ raki,

wydziela estrogeny (moŜe spowodować rozrost endometrium i zmiany dysplastyczne

w sutku),

metodą leczenia jest usunięcie całego narządu rodnego.

3. Otoczkowiak:

jest nowotworem łagodnym (moŜna usunąć tylko guz) jajnika (nie występuje w

jądrach),

róŜnicowanie z ziarniszczakiem: w komórkach występują ziarna tłuszczu,

zespół Meigsa – pojawienie się płynu w jamie opłucnej lub otrzewnej – moŜe

świadczyć o obecności przerzutów; najczęściej zanika po wycięciu guza,

moŜe powodować rozrost endometrium bo wydziela estrogeny.

4. Leydigoma:

jest z reguły nowotworem łagodnym,

wydziela androgeny,

cecha patognomoniczna dla tego nowotworu to krystaloidy Reinkego w cytoplazmie

lub poza cytoplazmą (w 45%).

5. Sertolioma:

jest nowotworem zazwyczaj łagodnym,

tworzy struktury pseudogruczołowe (bez światła).

6. Nowotwory zarodkowe:

rozrodczak – nowotwór jajnika, odpowiednik nasieniaka w jądrze,

potworniak – u kobiet jest zazwyczaj w postaci dojrzałej – łagodny, u męŜczyzn w

postaci niedojrzałej – złośliwy; do potworniaków zaliczany jest takŜe rakowiak gonad,

teratocarcinoma – potworniak + rak zarodkowy,

seminoma – jest najlepiej rokującym nowotworem złośliwym jądra, dobrze reaguje na

radioterapię (zawsze konieczne jest leczenie operacyjne); szczyt występowania – 40

41 rok Ŝycia; występuje naciek z komórek limfocytranych, mogą tworzyć się teŜ

ziarniniaki nieserowaciejące,

nasieniak spermatocytowy – jest to najbardziej charakterystyczny dla starszych

męŜczyzn nowotwór pierwotny jądra (występuje powyŜej 50 roku Ŝycia), nie daje

przerzutów,

rak zarodkowy – nie jest nowotworem złośliwym, ale nie reaguje na radioterapię, do

leczenia stosuje się chemioterapię,

kosmówczak – jeśli wystąpi w jajniku lub jądrze to rokuje bardzo źle, nie reaguje na

leczenie (w odróŜnieniu od tych, które występują w macicy), szybko wrasta w

naczynia, szybko daje przerzuty, wydziela gonadotropinę,

Yolk sac tumor – moŜe występować w jajniku i w jądrze.

www.beataambrozik.prv.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: