Szarota_Tomasz_-_Noc_Krysztalowa_nad_Sekwana.pdf
(
206 KB
)
Pobierz
Microsoft Word - SJ05SZAR.DOC
Studia Judaica 3: 2000 nr 1(5) s. 63-75
Tomasz Szarota
Warszawa
„
NOC KRYSZTA£OWA
”
NAD SEKWAN¥
ZNISZCZENIE PARYSKICH SYNAGOG 2/3 X 1941 ROKU
*
W sobotŒ, 4 X 1941 r., na pierwszej stronie dziennik
ó
w paryskich
ukaza‡ siŒ kr
ó
ciutki komunikat:
„
Ostatniej nocy, w r
ó
¿nych dzielnicach
Pary¿a, dokonane zosta‡y zamachy skierowane przeciwko synagogom. Za-
rejestrowano trochŒ szk
ó
d materialnych
”
.
1
W rzeczywisto
œ
ci wydarzenia,
o jakich tu mowa, rozegra‡y siŒ w nocy z czwartku na pi„tek, a straty
materialne, o czym
œ
wiadcz„ cho
æ
by zachowane fotografie, by‡y bardzo
powa¿ne.
2
Ju¿ w pi„tek, 3 X 1941 r., wojskowy zarz„dca okupowanej
Francji (Milit
ä
rbefehlshaber) gen. Otto von St
ü
lpnagel otrzyma‡ w tej
sprawie informacjŒ od SS-Obersturmbannf
ü
hrera dr. Helmuta Knochena,
kieruj„cego parysk„ plac
ó
wk„ Policji i S‡u¿by Bezpieczeæstwa.
3
Tekst
tego dokumentu warto przytoczy
æ
w ca‡o
œ
ci:
W nocy z 2/3.10.1941 na siedem paryskich synagog zosta‡y dokonane za-
machy przy u¿yciu materia‡
ó
w wybuchowych. PrzekazujŒ nastŒpuj„ce in-
formacje o poszczeg
ó
lnych wypadkach, w porz„dku czasowym:
1. O godz. 2.05 nast„pi‡a eksplozja w pobli¿u synagogi przy 12, Av.
Montespan. Szkody materialne w samym budynku, jak te¿ w budynkach
s„siednich, w promieniu 50 m.
2. O godz. 2.45 eksplozja przed synagog„ 21 bis, rue des Tournelles.
*
Fragment ksi„¿ki U progu Zag‡ady. Zaj
œ
cia anty¿ydowskie i pogromy w okupowa-
nej Europie, kt
ó
ra uka¿e siŒ w Wydawnictwie Sic!
1
Cyt. Za
„
Le Matin
”
1941, nr 20987 z 4 X (Attentats
à
Paris contre les synagogues);
por.
„
L
’
Oeuvre
”
1941, nr 9456 z tej¿e daty;
„
Paris-soir
”
1941, nr 447, z tej¿e daty
–
wszŒdzie ten sam tekst.
2
ZdjŒcia zamie
œ
ci‡ S. K l a r s f e l d w ksi„¿ce 1941. Les Juifs en France. PrØludes
à
la Solution finale, Paris 1991, s. 78-79.
3
Jego oficjalny tytu‡ brzmia‡: Der Beauftragte des Chefs der Sicherheitspolizei und
des SD f
ü
r Belgien und Frankreich. Diensstelle Paris. Ur. w 1910 r., mia‡ doktorat z an-
glistyki. Po wojnie, w 1954 r. skazany we Francji na karŒ
œ
mierci, w 1962 r. zosta‡ wy-
puszczony z wiŒzienia. Mieszka(‡) w Niemczech; jeszcze w 1990 r. udzieli‡ informacji
historykowi Berndowi Kastenowi.
64
TOMASZ SZAROTA
3. O godz. 3.00 na rue PavØe znaleziony zosta‡ podejrzany pojemnik, kt
ó
ry
zasta‡ postawiony przed synagog„. Badanie laboratoryjne w toku.
4. O godz. 3.05 eksplozja przed synagog„ 24, rue Copernic; szkody na par-
terze, jak te¿ w s„siednich budynkach, w promieniu 80 m.
5. O godz. 3.30 eksplozja przed synagog„ 15, rue Ste. Issure [winno by
æ
:
Isaure
–
T.S.]; szkody w budynku, jak te¿ w domach s„siednich, w pro-
mieniu 50 m.
6. O godz. 3.40 eksplozja przed synagog„ 15, rue Notre-Dame-de-Naza-
reth; wielkie szkody przy bramie wej
œ
ciowej do synagogi, liczne szyby
w s„siednich budynkach s„ zdruzgotane.
7. O godz. 4.15 eksplozja przed najwiŒksz„ parysk„ synagog„ (konsorcjum
izraelickie), 44 rue de la Victoire; powa¿ne szkody w synagodze, jak te¿
s„siednich budynkach, kt
ó
rych szyby okienne uleg‡y zniszczeniu. Dwaj
niemieccy ¿o‡nierze, kt
ó
rzy znajdowali siŒ w pobliskim gara¿u, zostali
lekko ranni.
Zamachy te, bez w„tpienia, nie s„ zwi„zane z zamachami dot„d dokonywa-
nymi. Raczej powinno siŒ by
æ
pewnym, ¿e sprawcami s„ radykalni fran-
cuscy wrogowie
¯
yd
ó
w, ci sami, kt
ó
rzy, tak jak onegdaj przy wysadzaniu
synagogi w Marsylii, tak teraz podobnie chc„ dzia‡a
æ
w Pary¿u.
WiŒc chodzi tu o sprawŒ czysto francusk„ (um eine rein franz
ö
siche An-
gelegenheit), kt
ó
rej zbadanie nale¿y do obowi„zk
ó
w francuskiej policji.
BŒdŒ donosi‡ o wynikach dalszych dochodzeæ.
4
Wniosek wyci„gniŒty przez Knochena by‡ jednoznaczny
–
zamach
dokonany zosta‡ przez Francuz
ó
w, a Niemcy nie mieli z tym nic wsp
ó
l-
nego. Nale¿y przypominie
æ
, ¿e prawie identycznie oceni‡ on zaj
œ
cie na
Polach Elizejskich w sierpniu 1940 r.
5
Wtedy, jak przypuszczam
–
cho
æ
wcale nie mam co do tego pewno
œ
ci
–
on sam rzeczywi
œ
cie o przygoto-
waniu ca‡ej akcji chyba nie wiedzia‡, teraz po prostu k‡ama‡ i
œ
wiadomie
wprowadza‡ swego zwierzchnika w b‡„d. Zbieg okoliczno
œ
ci sprawi‡, ¿e
gen. St
ü
lpnagel dow
ó
d nieuczciwo
œ
ci i nielojalno
œ
ci Knochena otrzyma‡
4
T‡umaczenie na podstawie mikrofilmu bŒd„cego w posiadaniu Institut d
’
Histoire du
Temps PrØsent w podparyskim Cachan (dalej = IHTP) (sygn. A 106, klatka 5424-5425,
k. 263-264) dokumentu przechowywanego w tzw. zbiorach aleksandryjskich w Stanach
Zjednoczonych. Dokument w jŒzyku niemieckim opublikowa‡ L. P o l i a k o v: A Conflict
between the German Army and Secret Police over Bombing of Pariser Synagogues,
„
Jew-
ish Social Studies
”
16: 1954, s. 253-266, tu s. 259.
5
W dniu 20 VIII 1940 r. grupy paryskich antysemit
ó
w przeprowadzi‡y akcjŒ rozbija-
nia szyb wystawowych w sklepach ¿ydowskich na Polach Elizejskich. Nazajutrz Knochen
pisa‡ w raporcie, ¿e chodzi‡o w tym wypadku o
„
rein franz
ö
siche Aktion der antij
ü
dischen
Bewegung
”
(co nie odpowiada‡o prawdzie, gdy¿ powi„zania organizator
ó
w zaj
Ͼ
m.in.
z ambasadorem Otto Abetzem by‡y ewidentne), Paris, Archives Nationales, zesp
ó
‡ AJ40,
pud‡o 550, teczka (dossier) 3, k. 19.
„
NOC KRYSZTA£OWA
”
NAD SEKWAN¥
65
ju¿ tego samego dnia, w kt
ó
rym zapozna‡ siŒ z jego raportem, lub ran-
kiem dnia nastŒpnego. Sta‡o siŒ to dziŒki dwom raportom, jakie przeka-
zali paryskiej Abwehrze dwaj agenci, wobec kt
ó
rych wygada‡ siŒ pod-
w‡adny Knochena, SS-Obersturmf
ü
hrer Sommer. Abwehra natychmiast
przekaza‡a sensacyjny meldunek gen. St
ü
lpnagelowi, ten za
œ
nakaza‡
œ
ledztwo, poleci‡ aresztowa
æ
Sommera i za¿„da‡ odwo‡ania Knochena.
Dosz‡o do otwartego konfliktu w‡adz wojskowych z policyjnymi, i to na
najwy¿szym szczeblu.
Na podstawie zachowanych raport
ó
w owych dw
ó
ch agent
ó
w, a wiŒc
kapitana korwety Meurera i niejakiego Egona Steinfelda-Claytona, zeznaæ
Sommera oraz pism wysy‡anych przez gen. St
ü
lpnagela do OKH mo¿na
bardzo dok‡adnie zapozna
æ
siŒ z kulisami oraz przebiegiem akcji, wyko-
nanej w Pary¿u podczas nocy z 2 na 3 X 1941 r.
6
Zwi„zek po
œ
redni ma ona z wydarzeniem o kilka miesiŒcy wcze
œ
-
niejszym, a mianowicie z zamachem Paula Collette
’
a na Pierre
’
a Lavala
i Marcela DØata (tego, kt
ó
ry nie chcia‡
„
umiera
æ
za Gdaæsk
”
), dokonanym
podczas uroczysto
œ
ci zaprzysiŒ¿enia Legionu Ochotnik
ó
w Francuskich
do Walki z Bolszewizmem (LVF), w Wersalu 27 VIII 1941 r. EugŁne
Deloncle, przed wojn„ tw
ó
rca terrorystycznej organizacji La Cagoule, te-
raz organizacji Mouvement Social Revolutionnaire i wraz z Deatem je-
den z przyw
ó
dc
ó
w kolaboranckiego Rassemblement National Populaire,
a zarazem jeden z inicjator
ó
w powo‡ania LVF, by‡
œ
wiadkiem zamachu.
Zar
ó
wno Laval, jak i DØat, lekko ranni, byli przekonani, ¿e organizatorem
zamachu by‡ w‡a
œ
nie Deloncle. Faktem jest, ¿e wsp
ó
‡pracownica Delon-
cle
’
a Tania Masse, kt
ó
ra pono
æ
ostrzega‡a DØata, ¿e Delocle przygoto-
wuje jego odsuniŒcie z kierownictwa RPF, a by
æ
mo¿e wiedzia‡a te¿ co
œ
o powi„zaniach Deloncle
’
a z zamachowcem, zosta‡a zamordowana, a jej
cia‡o wy‡owiono w pa
Ÿ
dzierniku 1941 r. z Sekwany.
7
Niezbitych dowod
ó
w
udzia‡u Deloncle
’
a w zamachu wersalskim nigdy nie znaleziono. Nato-
miast wiadomo, ¿e tu¿ po zamachu zg‡osi‡ siŒ on do paryskiej plac
ó
wki
Sipo i SD, zapewne osobi
œ
cie do Knochena, i zaproponowa‡ zorganizo-
wanie przez siebie jakiej
œ
anty¿ydowskiej akcji represyjnej, maj„cej by
æ
jakby rewan¿em za dokonany w Wersalu
–
oczywi
œ
cie przez
¯
yd
ó
w
–
zamach, prosz„c jednocze
œ
nie Niemc
ó
w o pomoc techniczn„ w przepro-
wadzeniu tego przedsiŒwziŒcia. Knochen, prawdopodobnie z pominiŒciem
6
WiŒkszo
Ͼ
z tych dokument
ó
w opublikowa‡ LØon Poliakov w aneksach do swego
artyku‡u (por. przyp. 4), ich komplet przechowywany jest w Stanach Zjednoczonych, a je-
go mikrofilm w IHTP w Cachan.
7
Por. Ph. B o u r d r e l: La Cagoule. 30 ans de complots, Paris 1970, s. 260-265.
66
TOMASZ SZAROTA
swego bezpo
œ
redniego zwierzchnika SS-Brigadef
ü
hrera Thomasa, zwr
ó
-
ci‡ siŒ w tej sprawie do szefa Sipo i SD, czyli Reinharda Heydricha. Po
pewnej zw‡oce Heydrich wyrazi‡ zgodŒ na przeprowadzenie akcji. Z ra-
mienia Knochena nadzorowa‡ j„ w‡a
œ
nie
ó
w Sommer, a Deloncle wy-
znaczy‡ czterech wykonawc
ó
w
–
byli nimi Gaudiot, Tremblay, Pedigrod
i Lehideux. Termin akcji wyznaczono na noc 2/3 X 1941 r. Materia‡y
wybuchowe zosta‡y sprowadzone z Berlina. Zamachowcom oddali Niemcy
do dyspozycji samoch
ó
d ciŒ¿arowy.
Dla ewentualnego zapewnienia sobie alibi SS-Obersturmf
ü
hrer Som-
mer na sztab akcji wyznaczy‡ lokal kabaretu
„
Chantilly
”
przy rue Fon-
taine. Zamierza‡ spŒdzi
æ
tam upojn„ noc w weso‡ym towarzystwie kole-
g
ó
w oficer
ó
w i jednocze
œ
nie kierowa
æ
stamt„d dzia‡aniami zamachowc
ó
w
oraz przyjmowa
æ
meldunki o przebiegu zleconego jemu i im zadania.
Pech chcia‡
–
a mo¿e wcale nie by‡ to przypadek?
–
¿e do weso‡ej kom-
panii do‡„czy‡ przebywaj„cy czasowo w Pary¿u agent plac
ó
wki Abwehry
z Brestu, wspomniany kapitan fregaty Meurer, oraz
–
chyba r
ó
wnie¿ agent,
ale raczej pozostaj„cy na us‡ugach policji
–
Egon Steinfeld-Clayton.
8
Byli
oni nie tylko
œ
wiadkami, jak jacy
œ
ludzie noc„, wchodz„c i wychodz„c
z lokalu, porozumiewali siŒ z Sommerem, ale tak¿e nazajutrz rano po-
nownie siŒ z nim spotkali w mieszkaniu prywatnym i us‡yszeli z jego
ust, gdy rozmowa zesz‡a na temat zamach
ó
w bombowych na synagogi,
zupe‡nie rewelacyjne o
œ
wiadczenie:
„
Tym razem wszystko posz‡o wy-
œ
mienicie
”
oraz dodane z u
œ
miechem
„
Na ostatni„ noc mieli
œ
my wspa-
nia‡e alibi
”
. Jednocze
œ
nie Sommer poinformowa‡ ich o sprowadzeniu
z Berlina materia‡
ó
w wybuchowych, kt
ó
re tym razem nadesz‡y du¿o szyb-
ciej ni¿ podobne przesy‡ki wcze
œ
niejsze.
9
Meurer z‡o¿y‡ natychmiast ra-
port w paryskiej Abwehrze, Steinfeld-Clayton uczyni‡ to samo, cho
æ
Meu-
rer prosi‡ go, by rzecz zachowa‡ w tajemnicy. Tre
Ͼ
obu niezale¿nych
raport
ó
w jest zgodna.
8
Prawdopodobnie obaj znale
Ÿ
li siŒ w towarzystwie Sommera zupe‡nie przypadkowo.
Nie jest jednak wykluczone, ¿e Deloncle ju¿ w
ó
wczas mia‡ jakie
œ
powi„zania z Abwehr„
i zawiadomi‡ wywiad wojskowy o przygotowywanej przez konkurencjŒ, czyli SD, akcji.
By
æ
mo¿e Abwehra wykorzysta‡a tu szansŒ, by skompromitowa
æ
SD w oczach gen. St
ü
l-
pnagela. Nadmieni
æ
pragnŒ, ¿e w 1943 r. Deloncle wyjecha‡ do Hiszpanii na zlecenie Ab-
wehry, za
œ
w styczniu 1944 r. zastrzelony zosta‡ we w‡asnym mieszkaniu przez agent
ó
w
Gestapo.
9
Mo¿na z tego wyci„gn„
æ
wniosek, ¿e dzia‡aj„ca w Pary¿u niemiecka S‡u¿ba Bez-
pieczeæstwa ju¿ wcze
œ
niej uczestniczy‡a w organizowaniu zamach
ó
w bombowych, kt
ó
re
potem przypisywano francuskiemu ruchowi oporu i kt
ó
re mia‡y usprawiedliwi
æ
represje
wobec ludno
œ
ci.
„
NOC KRYSZTA£OWA
”
NAD SEKWAN¥
67
Gen. Otto von St
ü
lpnagel, zapoznawszy siŒ z nimi, kaza‡ aresztowa
æ
Sommera; odpowiedni rozkaz podpisa‡ 4 X 1941 r. komendant wojskowy
Pary¿a gen. Schaumburg, wysuwaj„c zarzut
„
stworzenia zagro¿enia dla
mienia, zdrowia i ¿ycia
”
.
10
Sprawa skierowana zosta‡a do Trybuna‡u
Wojskowego w Pary¿u, gdzie w nocy z 4/5 X 1941 r. dosz‡o do prze-
s‡uchania Sommera. Z zachowanego protoko‡u wynika, ¿e dochodzenie
prowadzi‡ SS-Sturmbannf
ü
hrer Kurt Lischka, by‡ obecny jeszcze jeden
esesman oraz przedstawiciele Policji Polowej i komendantury. Sommer
w gruncie rzeczy potwierdzi‡ to, co znalaz‡o siŒ w raportach obu agent
ó
w,
przy czym powiedzia‡ o antecedensach ca‡ej sprawy, a wiŒc kontaktach
z Delonclem. Stara‡ siŒ jednak przebieg rozmowy na temat zamach
ó
w
przedstawi
æ
w innym
œ
wietle. Kto
œ
inny mia‡ powiedzie
æ
, ¿e zamachowcy
„
znale
Ÿ
li sobie piŒkne alibi
”
, a on, Sommer, tylko dorzuci‡, ¿e
„
przynaj-
mniej wszystko dobrze siŒ uda‡o, a efekt by‡ wspania‡y
”
. Rzecz znamien-
na, ¿e w protokole podpisanym przez LischkŒ w og
ó
le nie pada nazwisko
jego zwierzchnika
–
dr Knochena.
11
Dopiero w protokole zeznania Som-
mera, sporz„dzonym przez dr. Eggersa, owego przedstawiciela komen-
dantury i cz‡onka kompletu sŒdziowskiego, znalaz‡ siŒ nastŒpuj„cy ustŒp:
„
Rozkaz udzielenia niemoralnego poparcia zamachom bombowym zosta‡
mu przekazany przez kierownika jego plac
ó
wki s‡u¿bowej, dr. Knochena.
Nie wie on, czy dr Knochen dzia‡a‡ tu na otrzymane odg
ó
rne zlecenie
”
.
12
Po otrzymaniu tego meldunku dla gen. St
ü
lpnagela sta‡o siŒ jasne,
¿e wszystko dzia‡o siŒ poza nim i o niczym nie zosta‡ wcze
œ
niej powia-
domiony. Zirytowa‡ siŒ tym bardziej, ¿e w dniu poprzedzaj„cym zama-
chy odby‡ d‡ug„ konferencjŒ z Knochenem na temat zwalczania ruchu
oporu, ten mia‡ wiŒc okazjŒ powiedzie
æ
mu o przygotowywanej na zbli-
¿aj„c„ siŒ noc akcji. Ma‡o tego, 4 X 1941 r. Knochen o
œ
mieli‡ siŒ przeka-
za
æ
genera‡owi kolejny raport, tym razem dotycz„cy reperkusji zamach
ó
w
i opinii co do mo¿liwych sprawc
ó
w, zn
ó
w ani s‡owem nie wspominaj„c
o roli swej plac
ó
wki. Tego samego dnia, zapewne dowiedziawszy siŒ
o aresztowaniu Sommera, Knochen wyjecha‡ do Berlina, by
æ
mo¿e we-
zwany tam przez Heydricha.
W poniedzia‡ek, 6 X 1941 r., gen. von St
ü
lpnagel wys‡a‡ do OKH na
rŒce G‡
ó
wnego Kwatermistrza gen. Eduarda Wagnera obszerne pismo
zawieraj„ce przebieg wydarzeæ i wyja
œ
niaj„ce negatywne konsekwencje
podjŒtych na w‡asn„ rŒkŒ dzia‡aæ S‡u¿by i Policji Bezpieczeæstwa. Jego
10
IHTP, mikrofilm A 106, klatka 5434, k. 276.
11
L. P o l i a k o v, jw., s. 261-262.
12
IHTP, mikrofilm A 106, klatka 5422-5423, k. 262-263.
Plik z chomika:
leopardg
Inne pliki z tego folderu:
Inkwizycja Chrześcijańskie dziedzictwo Europy #3.pdf
(115 KB)
Inkwizycja Chrześcijańskie dziedzictwo Europy #2.pdf
(127 KB)
Inkwizycja Chrześcijańskie dziedzictwo Europy #1.pdf
(128 KB)
Ryszard Lwie Serce-Regine Pernoud.pdf
(717 KB)
Dzieje Anglii-1485-1939- Jerzy Z. Kędzierski.txt
(2205 KB)
Inne foldery tego chomika:
- ███ FREEE FILMY ███
Kod Nieśmiertelności - Source Code 2011
-- (NOWOŚĆ) NDrive v10.1.15 + najnowsza mapa PL 3D v2010.12 NT
♣♣♣ ABC Chomika
♣♣♣ ABC Chomika(1)
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin