Inteligencja – zdolność człowieka do radzenia sobie w nowych sytuacjach w oparciu o nabytą wiedzę, zdolności, umiejętności...

Socjologia - nauka o zjawiskach i procesach społecznych (nauka o społeczeństwie), badająca zachowania ludzi/ interakcje/ stosunki społeczne i organizację społeczeństwa.

Socjologia powstała w II połowie XIX wieku, za jej ojca uważa się A. Comte’a (1798-1857)

w 1838 w III tomie ‘Zasady socjologii” Comte uznał socjologię za naukę.

W tamtym czasie w Europie występowały ogromne zmiany ekonomiczne, przemysłowe, społeczne; w 1798 rewolucja francuska- monarchia absolutna została zastąpiona bardziej liberalnym systemem, do głosu dochodzi burżuazja i mieszczaństwo, nastąpił rozwój idei intelektualnej.- społeczeństwo stało się przedmiotem badań socjologicznych.

Społeczeństwo jako autonomiczny podmiot badań:

¨         IV-V w. p.n.e. Grecja – oddzielono od świata natury społeczeństwo (Platon uważał, że powinny być takie warstwy jak: -niewolnicy; -wojownicy; -kapłani;

¨         XVI-XVII w. – myśliciele doszli do wniosku, że istnieje porządek polityczny i społeczny, istnieje różnica między nimi, są to dwie różne kategorie zjawisk. T. Hobbes – teoria umowy społecznej. Filozofowie nauczali wybitnych przedstawicieli świata polityki, np. wyżej wymieniony T. Hobbes był nauczycielem Cromwel’a- przedstawiciela merkantylizmu;

A. Comte uważał, że należy:

¨         Badać społeczeństwa w sposób naukowy – badać fakty społeczne jak rzeczy;

¨         Równocześnie badać stosunki i związki między faktami społecznymi i na tej podstawie wyciągać wnioski;

¨         Na podstawie tych wniosków należy formułować prawa ogólne;

Wg A. Comte’a społeczeństwo przechodzi przez trzy fazy:

¨         Teologiczną- zainteresowania ludzi ogniskują się na świecie paranormalnym, Boskim;

¨         Metafizyczną- zastanawianie się nad głównymi ideami np. prawdy, sprawiedliwości, porządku społecznego;

¨         Pozytywistyczną- ludzi pochłania wiedza, analiza świata przyrody i świata społecznego;

1.         Comte uważał, że należy badać życie społeczne tak jak nauki fizyczne, a fakty społeczne jak rzeczy.

PYTANIE 1 Co powoduje, że ludzie funkcjonują jako całość społeczna?

PYTANIE 2 W jaki sposób społeczeństwo się rozwija?

Wg Comte’a odpowiedzią na 1 pytanie jest to, że istnieje zespół uniwersalnych idei, które powodują, że ludzie się integrują. Odpowiedzią na 2 pytanie jest to , że społeczeństwa pojawiają się wraz z rozwojem nauki, przemysłu, przemian ekonomicznych.

H. Spencer (1820-1903) – pozytywista, darwinista, doceniał rolę nauki, jeden z pierwszych, który próbował opisać organizację społeczeństw oraz organizacje i instytucje, które wchodzą w skład społeczeństwa.

1859r. K. Darwin ,,O pochodzeniu gatunków”

H. Spencer starał się  odpowiedzieć na 1 i 2 pytanie:

Społeczności ludzkie istnieją dlatego, że ludzie są od siebie zależni i zaspokajają swoje potrzeby w sposób zbiorowy. Związki instytucji bądź organizacji zaspokajających potrzeby ludzkie składają się na organizację społeczną.

Wzajemne zależności:

¨ Sfera produkcji i reprodukcji;

¨ Sfera wymiany i komunikacji;

¨ Sfera idei i sfera społeczna;

Prawo H. Spencer’a :

Tym co charakterystyczne dla społeczeństw ówczesnych jest daleko idący podział pracy.

Dawniej tak nie było, występował podział wg płci i wieku.

Zmiana / rozwój społeczny występuje poprzez:

¨ Wzrost specjalizacji społecznej;

¨ Proces różnicowania się społecznego / dyferencji społecznej;

¨ Integrację społeczną;

,,Prawo ewolucji społecznej” wg H. Spencer’a

Rozwój społeczeństw następuje w procesie dyferencji społecznej , specjalizacji funkcjonalnej i integracji społeczeństw na nowym poziomie.

Przykład:

Najprostsze społeczeństwa to zbiory rodzin , później występuje integracja- pojawiają się struktury władzy społecznej, zaczęły działać na zasadzie siły przymusu- szczyt monarchie absolutne- hierarchizacja społeczeństwa- siła, rozkaz, władza- społeczeństwa militarne , powstają nowe grupy, które chcą dostępu od władzy- na drodze rewolucji powstają społeczeństwa burżuazyjne, przemysłowe – organizacja społeczeństwa przypomina organizację przedsiębiorstwa; pojawia się władza polityczna, prawodawcza, wykonawcza, rządownicza. Wzrastają zależności między społeczeństwami, społeczeństwa dzielą się na coraz mniejsze, wyspecjalizowane grupy- społeczeństwo jak organizm.

Cechy nauki:

1. Działalność społeczna (dzielimy się wiedzą z innymi, korzystamy z wiedzy innych);

2. Mówi ona w języku ogólnym (uogólnia poszczególne zdania);

3. Formuje prawa, do których możemy się odwoływać;

Cechy socjologii jako nauki:

1. Dążenie do posługiwania się pojęciami ogólnymi (abstrakcyjnymi);

2. Unikanie wartościowania- prawa, pojęcia, twierdzenia, teorie ogólne podlegają sprawdzeniu / falsyfikacji, nie formułujemy sądów ideologicznych, ale naukowe, które podlegają sprawdzeniu

K. Popper wybitny filozof:

Cechą charakterystyczną nauki jest to, że formułuje twierdzenia, które ciągle falsyfikujemy / zaprzeczamy im, aby stworzyć nowe.

Teoria socjologiczna to zespół mniej lub bardziej ogólnych, powiązanych ze sobą twierdzeń odnoszących się do określonego fragmentu bądź aspektu rzeczywistości społecznej. Te teorie są rozwijane i konkurują ze sobą.

Teorie buduje się w sposób następujący: socjologowie odwołują się do teorii ojców socjologii i formują pewne teorie.

Podstawowe metody jakimi posługują się socjologia w budowaniu teorii:

1. Metody ankietowe;

2. Eksperyment;

3. Obserwacja;

4. Odwoływanie się do źródeł zastanych (dane historyczne);

Socjologia- to nauka uogólniająca pewne badania szczegółowe, polega na logicznym uporządkowaniu wiedzy.

Socjologię tak naprawdę uformowali klasycy.

I badanie, które opierało się na socjologii, ale socjologią nie było- było badanie spadku sprzedaży kawy Neski (ciemniejsze opakowanie nie podobało się).

Składniki wiedzy socjologicznej:

1. Fakty;

2. Hipotezy- stwierdzenia jeszcze nie potwierdzone o zależnościach między faktami; wstępne twierdzenia; wstępne twierdzenia sprawdzane w kategoriach prawdy lub fałszu;

3. Teorie- ogólne zespoły twierdzeń na temat jakiegoś aspektu rzeczywistości;

Aby powiązać ze sobą składniki wiedzy możemy użyć między innymi:

1. Badań ankietowych:

¨ Fakty badawcze z rzeczywistego świata;

¨ Badania o odpowiedniej strukturze;

¨ Dobra socjologia- odwołanie się do odpowiednich grup ludzi;

¨ Stosunki społeczne w rodzinie;

¨ Pytania zamknięte;

Socjologia-badanie faktów, przyjmowanie pewnych miar względnych, postawienie hipotez, wyjaśnienie problemu w kategoriach stosunku społecznego.

Próba-badanie przedstawicieli społeczeństwa.

Kwestionariusz wywiadu- badacz formułuje luźne pytania ; interesuje go jak ludzie myślą i jak odbierają różne fakty.

2. Obserwacji:

¨ Obserwacja zewnętrzna / nie uczestnicząca;

¨ Obserwacja wewnętrzna / uczestnicząca; -najbardziej znanym takim badaniem jest badanie WHYTE’A- badał on gangi w dużych miastach amerykańskich w latach 40-tych , przestępcy go tolerowali i zabierali ze sobą  np. na włamy;

3. Eksperymentu:

Np.  eksperyment ASHA: pewna grupa umówiła się, że będzie przekonywała innych o tym, że linia krótsza jest dłuższa od dłuższej w rzeczywistości –często ludzi daje się przekonać do tego, że ,,białe jest czarne”- tzw. zespół myślenia grupowego- w grupach zamiast konsultacji występuje zjawisko przekonania się do zdania innej osoby, mimo, że myśli się inaczej;

4. Źródeł zastanych:

Różnego rodzaju źródła pisane, np. pamiętniki, dane statystyczne, analizy listów...

E. Durkheim (1858-1917) ,,Samobójstwo”

Dlaczego ludzie rozstają się ze swoim życiem?

Społeczeństwa funkcjonują, gdyż istnieją normy wartości, w która ludzie wierzą, których przestrzegają. Społeczeństwa silnie oddziałują na jednostkę. Zdaniem Drukheim’a w samobójstwach uwidacznia się wpływ społeczeństwa. Samobójstwo jest wysoce zindywidualizowaną decyzją. Na podstawie badań danych z Francji Durkheim wysnuł następującą tezę: samobójstwo może wynikać ze sposobu w jaki ludzie są związani społeczeństwem:

¨ Samobójstwa altruistyczne- popełniają jednostki bardzo silnie związane z grupą mogące poświęcać własne życie w imię grupy;

¨ Samobójstwa egoistyczne-relacje między jednostką a grupą są bardzo słabe (życie należy tylko do mnie, nie mam żadnych zobowiązań wobec innych;

¨ Samobójstwa anomiczne -wiążą się z ilością kontroli jaką ma grupa na jednostkę;

Anomia społeczna-to brak norm w społeczeństwie, brak wspólnych wartości spajających owe społeczeństwo; kontrola jednostki przez społeczeństwo jest niewystarczająca, nie efektywna; w takim stanie nie da się zintegrować jednostki ze społeczeństwem co powoduje wzrost samobójstw.

Indywidualne zachowanie ludzi są rządzone przez normy i wartości, jeśli te normy i wartości załamują się lub nastąpi konflikt norm, wtedy jednostka zostaje oderwana od grupy- następuje stan anomi.- powstają głębokie, psychologiczne zakłócenia na indywidualnym poziomie.

Anomia wiąże się również z dynamicznymi zmianami społecznymi.

Organizacja

Podstawy socjologii:

Rewolucja przemysłowa I połowa XVIII w.

Rewolucja Francuska 1789 rok.

Odwołując się do ideałów oświecenia chciała stworzyć społeczeństwo racjonalne, przezwyciężyć feudalizm, tradycję dziedziczenie przywilejów.

Umysł ludzki miał pozwolić na stworzenie nowego typu organizacji społecznej- rewolucja przemysłowa- przemiany gospodarcze, przejście od tradycyjnej gospodarki do gospodarki umaszynowionej.

Obie rewolucje zbiegły się z powstaniem socjologii, były podstawą do zmian w społeczeństwie: przejście od pierwotnej organizacji społecznej (pokrewieństwo, więzy krwi) do organizacji społecznej celowo zorganizowanej (podział funkcji, specjalizacja)

Z tego wyłamuje się kościół- nowa forma życia niezależna od rodziny (początkowo w Anglii później na kontynencie- kościoły, miasta, gminy zaczęły prowadzić politykę niezależną od dworu, nowy typ organizacji społeczeństw- grupa ludzi wyodrębniła się spod jurysdykcji króla i zaczęła prowadzić samodzielną politykę , zaczęli sami rządzić swoim majątkiem, swoimi sprawami. Trzeba było stworzyć nową definicję prawa. W 1243r. prawnik włoski późniejszy papież Innocenty IV stworzył nową formę prawną: persona ficta –osoba fikcyjna, osoba korporacyjna- osoba ta miała takie same uprawnienia jak osoba fizyczna dzisiaj; jest to nowy typ organizacji, organizacji celowo stworzonej dla rozwiązania pewnych problemów. Persona ficta stanowi podstawę rewolucji przemysłowej, która doprowadziła do przekształceń gospodarczych, do przeniesienia produkcji ze wsi do miasta, spadek ludzi pracujących na roli, rozpad tradycyjnych więzów pokrewieństwa.

Organizacja spontaniczna i formalna wg J. Coleman’a:

Organizacja spontaniczna:              (6  stosunków)

Stanowiska formalne stanowią ludzie, muszą się wyodrębnić pewne jednostki, które będą integrowały tych ludzi; sposoby kontroli: normy społeczne, reputacja, siła jednostki (brak ogólnych, wyodrębnionych przepisów), moralność, kapitał społeczny i zaufanie, ludzie się wzajemnie znają i ufają sobie, istnieje możliwość wywierania nacisku przez wspólne zainteresowania, wspólne reguły, morale- sankcje ( ośmieszenie, plotka, stracyzm / wykluczenie); kapitał społeczny-...