2007_06___miasto_sredniowieczne_w_toruniu.pdf

Monety emisji 2007

Narodowy Bank Polski

Monety

Ð Miasto æredniowieczne

w Toruniu Ð

nomina¸ 20 z¸

metal 925/1000 Ag

stempel lustrzany

ærednica 38,61 mm

masa

nomina¸

2 z¸

metal

stop CuAl5Zn5Sn1

stempel

zwyk¸y

ærednica

27,00 mm

28,28 g

masa

8,15 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

56.000 szt.

wielkoæ emisji (nak¸ad)

990.000 szt.

Awers: Na dole wizerunek or¸a ustalony dla god¸a

Rzeczypospolitej Polskiej. Z prawej strony or¸a oznaczenie roku

emisji: 2007, z lewej strony napis: 20/Zü. Powyýej or¸a

stylizowany wizerunek Bramy Mostowej oraz z prawej strony

wizerunek historycznego herbu Torunia. U gry p¸kolem napis:

RZECZPOSPOLITA POLSKA. Pod lew ¸ap or¸a znak mennicy: .

Ð w

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej, po bokach or¸a oznaczenie roku emisji: 20-07, pod

or¸em napis: Zü 2 Zü, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA,

poprzedzony oraz zakoÄczony szeæcioma pere¸kami. Pod lew

¸ap or¸a znak mennicy: .

Rewers: Stylizowany wizerunek panoramy miasta Torunia od

strony Wis¸y. U gry p¸kolem napis: MIASTO åREDNIOWIECZNE,

u do¸u p¸kolem napis: W TORUNIU.

Rewers: Stylizowane wizerunki: z lewej strony Ratusza

Staromiejskiego oraz z prawej strony fragmentu Dworu Artusa

i w g¸«bi koæcio¸a katedralnego p. w. æw. Jana Chrzciciela

i æw. Jana Ewangelisty w Toruniu. U gry p¸kolem napis: MIASTO

åREDNIOWIECZNE W TORUNIU.

Na boku: Oæmiokrotnie powtrzony napis: NBP, co drugi

odwrcony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

Projektant monety: Andrzej Nowakowski

Projektant awersu: Ewa Tyc-KarpiÄska

Projektant rewersu: Andrzej Nowakowski

Informacje o sposobie nabycia monet na stronie:

www.nbp.pl

Monety zosta¸y wyprodukowane w Mennicy Polskiej SA

w Warszawie.

Sk¸ad i druk: Drukarnia NBP

Ð w

Monety emisji 2007

W dniu 21 czerwca 2007 r. Narodowy Bank Polski

wprowadza do obiegu monety ãMiasto æredniowieczne

w ToruniuÓ, o nomina¸ach:

i zniesienia sk¸adu na towary sp¸awiane Wis¸,

znaczenie Torunia spad¸o.

powaýnym uszkodzeniom. W latach 1722Ð1738 ratusz

odbudowano. By¸ on siedzib w¸adz miejskich Torunia

do 1946 r.

Ponowny rozwj miasta nastpi¸ na prze¸omie

XVI i XVII w. i by¸ zwizany z jarmarkami toruÄskimi,

ktre æciga¸y licznych kupcw polskich i zagranicz-

nych. Rwnoczeænie miasto by¸o waýnym oærodkiem

produkcji rzemieælniczej (z¸otnictwo, sukiennictwo,

rzemios¸a us¸ugowe i spoýywcze Ð m. in. wyrb

s¸ynnych piernikw).

¥ 20 z¸ Ð wykonan stemplem lustrzanym w srebrze,

¥ 2 z¸ Ð wykonan stemplem zwyk¸ym w stopie

Nordic Gold.

Najcenniejsz cz«æci ratusza jest wieýa, najstarsza

tego rodzaju budowla w ærodkowej Europie. Pierwotnie

wieýa mia¸a ponad 23 metry; w koÄcu XIV w.

podwyýszono j do dzisiejszej wysokoæci 40 metrw.

Pierwszy zegar zainstalowano na niej w 1417 r., obecny

pochodzi z 1728 r.

W X-XI w. w pobliýu pniejszego miasta Torunia,

na miejscu przeprawy przez Wis¸«, znajdowa¸a si«

osada rzemieælniczo-handlowa. W pierwszej po¸owie

XIII w. teren ten przeszed¸ pod panowanie Krzyýakw

prowadzcych akcj« chrystianizacji Prus. W 1231 r.

Krzyýacy za¸oýyli tutaj warowni«, a wkrtce potem,

w 1233 r. wielki mistrz krzyýacki Herman von Salza

nada¸ Toruniowi i Che¸mnu magdeburskie prawo

miejskie.

ToruÄ podupad¸ w po¸owie XVII w. Dotkliwe straty

przynios¸a okupacja szwedzka w czasie ãpotopuÓ

(1655Ð1658) oraz obl«ýenie miasta przez wojsko

polskie w 1658 r. Podczas wojny p¸nocnej w 1703 r.

ToruÄ zdobywali Szwedzi, wtedy sp¸on¸ ratusz

i niektre kamienice w mieæcie.

Po II wojnie æwiatowej ratusz poddano restauracji

i adaptacji na placwk« muzealn. Obecnie mieæci si«

w nim Muzeum Okr«gowe, w ktrego zbiorach znajduje

si« wiele znakomitych dzie¸ sztuki æredniowiecznej.

Bramy prowadzce do miasta (Mostowa, Klasztorna,

ûeglarska) by¸y wkomponowane w podwjny cig

murw miejskich i wraz z basztami (o oryginalnych

nazwach: Go¸«bnik, Wieýa Wartownicza, Monstrancja,

Koci üeb i ûuraw) stanowi¸y waýny element systemu

obronnego miasta. Dzisiaj s duý atrakcj turystyczn.

Dokonana w 1236 r. translokacja Starego Torunia by¸a

korzystna dla dalszego rozwoju miasta z uwagi

na ¸czce si« tu szlaki komunikacyjne i handlowe

(prowadzce z W«gier i Rusi oraz z po¸udnia Polski

przez Wis¸« na p¸noc do Ba¸tyku i na zachd Europy).

Z czasem ToruÄ sta¸ si« cz¸onkiem zwizku miast

hanzeatyckich, a od 1403 r. otrzyma¸ prawo sk¸adu,

tj. przywilej, na mocy ktrego przewoýony przez

uprzywilejowane miasto towar musia¸ by wystawiony

na sprzedaý miejscowym kupcom.

W latach 1793Ð1920 ToruÄ znalaz¸ si« w zaborze

pruskim (w latach 1807Ð1815 w Ksi«stwie

Warszawskim), zmieniajc charakter i stopniowo

przekszta¸cajc si« w miasto urz«dniczo-garnizonowe

z silnym systemem fortyfikacji. W styczniu 1920 r. ToruÄ

powrci¸ do Polski. Jako stolica wojewdztwa

pomorskiego miasto szybko si« rozwija¸o.

Zarzdzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

z dnia 8 wrzeænia 1994 r. toruÄskie Stare i Nowe

Miasto, b«dce pierwotnym centrum Torunia, uznano

za pomnik historii. W 1997 r. wpisano je na list«

åwiatowego Dziedzictwa UNESCO.

Dzisiaj ToruÄ jest duýym oærodkiem przemys¸owym

i kulturalno-naukowym, liczcym ponad 200 tysi«cy

mieszkaÄcw. W mieæcie zachowa¸o si« wiele

æredniowiecznych zabytkw Ð ratusz staromiejski,

koæcio¸y, fragment zamku krzyýackiego, liczne

gotyckie kamienice i zesp¸ spichlerzy, dom Miko¸aja

Kopernika, Krzywa Wieýa, mury i bramy miejskie oraz

fragmenty fortyfikacji.

Obok toruÄskiego Starego Miasta powsta¸a nowa

osada, ktrej Krzyýacy w 1264 r. nadali miejskie prawo

che¸miÄskie oraz nazw« Nowe Miasto ToruÄ. Rozwija¸o

si« ono g¸wnie jako oærodek rzemieælniczy

i drobnokupiecki. W 1454 r. nastpi¸o scalenie Starego

i Nowego Miasta w jeden organizm miejski.

prof. Stefan. K. KuczyÄski

Instytut Historii PAN

Pocztki ratusza w Toruniu si«gaj lokacji miasta

w II po¸owie XIII w. Z biegiem czasu ratusz okaza¸ si«

zbyt ma¸y na potrzeby rozwijajcego si« miasta.

Przebudow« ratusza przeprowadzono pod koniec

XIV w. Z dawnego ratusza zachowano tylko wieý«, ktr

nadbudowano. Na pocztku XVII w. dokonano

nast«pnej rozbudowy, pozostawiajc bez zmiany

gotyck bry¸« ratusza, podwyýszono jednak budynek

do trzech kondygnacji i dodano naroýne wieýyczki.

W 1703 r. podczas poýaru miasta na skutek

bombardowania przez Szwedw, budynek uleg¸

ToruÄ by¸ jednym z najczynniejszych cz¸onkw Zwizku

Pruskiego i uczestnikiem wojny trzynastoletniej

z Zakonem Krzyýackim (1454Ð1466), w wyniku ktrej,

po odzyskaniu przez Polsk« Pomorza GdaÄskiego

i Ziemi Che¸miÄskiej, miasto zosta¸o przy¸czone

do Polski. Rozwj Torunia w II po¸owie XV w. by¸

g¸wnie zwizany z oýywieniem szlaku wiælanego,

¸czcego Pomorze z Polsk, oraz z licznymi przywilejami

otrzymanymi w 1457 r. (m.in. prawo mennicze).

Na pocztku XVI w., wskutek konkurencji GdaÄska

Wszystkie monety emitowane przez NBP s prawnym

ærodkiem p¸atniczym w Polsce.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: