L. E. Voynich "Szersze�" tytu� orygina�u: "The Gddfiy" prze�o�y�a: Maria KRECZOWSKA tekst wklepa�: dunder@poczta.fm Pa�stwowe Wydawnictwo "Iskry" - Warszawa - 1954. Obwolut� projektowa� Janusz Grabi�ski Redaktor Zofia Jerzy�ska Redaktor techniczny Marek Anios�ewicz Korektor Olga Kaminska Cz�� Pierwsza Rozdzia� I Artur siedzia� w bibliotece seminarium teologicznego w Pizie przegl�daj�c stos opracowanych kaza�. Wiecz�r czerwcowy by� tak gor�cy, �e okna szeroko otwarto, okiennice za� na wp� przymkni�to, by ch�odniej by�o w pokoju. Dyrektor zak�adu, kanonik Montanelli, przerwa� na chwil� pisanie, by rzuci� spojrzenie pe�ne mi�o�ci na g�ow� ch�opca schylon� nad papierami. - Nie mo�esz odszuka�, carino? * To daj pok�j; b�d� musia� ust�p ten napisa� ponownie. Mo�e go nawet zniszczy�em i na pr�no zabieram ci tyle czasu. Montanelli mia� g�os raczej niski, lecz pe�ny i d�wi�czny, o metalicznej czysto�ci, co mowie jego nadawa�o specjalny urok. By� to g�os urodzonego m�wcy, o wszelkich mo�liwych odcieniach. Gdy m�wi� do Artura, s�owa brzmia�y pieszczotliwie. - Nie, ojcze, musz� znale��; jestem pewny, �e tu je w�o�y�e�. Po raz drugi nie potrafisz ju� tak napisa�. Montanelli zn�w si� zabra� do pracy. Senny chrab�szczyk monotonnie brz�cza� za oknem, a d�ugie, melancholijne wo�anie przekupnia owoc�w nios�o si� echem po ulicy: Fragola! fragola! *** - Carino (w�.) - kochamie ** Fragola (w�.) - poziomki - "O uleczeniu tr�dowatego", oto jest! - Artur przebieg� pok�j swym bezszelestnym krokiem, kt�ry zawsze irytowa� jego wsp�mieszka�c�w. Drobny, smuk�y ch�opiec bardziej przypomina� jaki� w�oski portret z wieku XVI ni� ch�opca z �rednich warstw Anglii. Od d�ugiej linii brwi do delikatnie zarysowanych ust i ma�ych r�k i n�g wszystko by�o u niego zbyt misterne, zbyt wyrze�bione. Gdy siedzia� bez ruchu, m�g� uchodzi� za bardzo �adn� dziewczyn� przebran� za ch�opca; ch�d jego i gibko�� ruch�w przypomina�y oswojon� panter� bez pazur�w. - Naprawd� znalaz�e�?! Arturze, co ja bym pocz�� bez ciebie? Pogubi�bym rych�o wszystkie moje notatki. No, nie b�d� ju� pisa�. Chod�my do ogrodu, a pomog� ci troch�. C� to za ust�p, kt�rego nie mo�esz zrozumie�? Wyszli razem do zacisznego, cienistego ogrodu okalaj�cego klasztor. Seminarium mie�ci�o si� w budynkach starego klasztoru dominika�skiego. Przed dwustu laty czworok�tne to podw�rze by�o ca�kiem puste, krzewy rozmarynu i lawendy bramowa�y wysoki parkan. Bia�o odzianych mnich�w, kt�rzy je ongi� piel�gnowali, dawno ju� pokry�a cisza i zapomnienie, lecz balsamiczne zio�a dot�d kwit�y i wydawa�y wo� w uroczy wiecz�r letni, cho� nikt ich ju� nie zrywa�, by z nich sporz�dza� leki. K�pki dzikiej pietruszki i orlika wyrasta�y w�r�d gracowanych �cie�ek, a wodotrysk po�rodku podw�rza zakry�y paprocie i pryszcze�ce. R�e rozros�y si� dziko, ich kolczaste �odygi snu�y si� w poprzek �cie�yn. Po bokach p�on�y ogromne czerwone maki; du�e naparstnice opada�y na zmierzwion� trawe, a stara winna latoro�l, zdzicza�a i bezp�odna, oplot�a swe p�dy ko�o zaniedbanego niespliku, kt�ry li�ciast� g�ow� potrz�sa� zwolna ze smutnym jakim� uporem. Jeden r�g ogrodu zaj�a olbrzymia kwitn�ca magnolia - g�szcz ciemnych li�ci tu i �wdzie upstrzonych �nie�nobia�ym kwieciem. Prosta �awa drewniana oparta by�a o jej pot�ny pie�; na niej usiad� Montanelli. Artur, s�uchacz filozofii na miejscowym uniwersytecie, nie mog�c zrozumie� jakiego� zawi�ego ust�pu zwr�ci� si� do "ojca" o wyja�nienie. Montanelli by� dla� �yw� encyklopedi�, do kt�rej si�ga� w potrzebie, cho� nigdy nie by� uczniem seminarium. - A teraz odejd� - rzek�, gdy niezrozumia�y ust�p zosta� ju� wyja�niony - chyba �e mog� jeszcze by� na co� potrzebny. - Nie b�d� ju� pracowa�, ale chcia�bym ci� jeszcze troch� zatrzyma�, je�eli masz czas. - O, tak! - Opar� si� o pie� drzewa i poprzez ciemne ga��zie patrzy� w spokojne niebo, na kt�rym zapala�y si� zwolna pierwsze blade gwiazdy. Marzycielskie, mistyczne oczy, koloru ciemnob��kitnego, pod czarnymi rz�sami, odziedziczy� po matce. Montanelli odwr�ci� g�ow�, by ich nie widzie�, - Carino, wygl�dasz, jakby� by� ogromnie znu�ony - C� poradz�? - W g�osie Artura brzmia�o lekkie rozdra�nienie, kt�re tamten wyczu� natychmiast. - Nie trzeba by�o wraca� tak pr�dko na uniwersytet; jeste� zupe�nie wyczerpany po tamtych nocach. Powinienem by� stanowczo nalega�, by� wypocz�� nale�ycie przed wyjazdem z Livorno. - Ach, ojcze, na co by si� to przyda�o? Nie mog�em przecie� po �mierci matki pozosta� w tym obrzydliwym domu. Julia by�aby mnie doprowadzi�a do ob��du! Julia, kt�rej nie m�g� znosi�, by�a �on� jego najstarszego przyrodniego brata. - Nie ��da�bym, �eby� pozosta� u swych krewnych - �agodnie odpar� Montanelli. - Wiem dobrze, �e by�oby to dla Ciebie czym� najgorszym. �a�uj� jednak, �e nie przyj��e� zaproszenia swego angielskiego przyjaciela, doktora; miesi�c sp�dzony w jego domu by�by ci� uczyni� zdolniejszym do dalszej pracy. - Nie, ojcze, nie m�g�bym, naprawd�! Warrenowie. s� bardzo dobrzy i serdeczni, ale oni tego nie rozumiej�... martwi� si� z mego powodu... Czytam to na ich twarzach... Zapewne pr�bowaliby mnie pocieszy� i m�wiliby o matce. Gemma nie - to wiem... Ona zawsze wiedzia�a, o czym nie nale�y m�wi�, nawet wtedy, gdy byli�my jeszcze dzie�mi. Ale inni... Zreszt� nie tylko to... - Co wi�c, m�j synu? Artur zerwa� kilka kwiat�w ze zwisaj�cej ga��zi naparstnicy i nerwowo mi�� je w palcach. - Nie mog� znie�� tego miasta - zacz�� po chwilowej pauzie - Na ka�dym kroku sklepy, w kt�rych zwyk�a kupowa� zabawki, gdy by�em dzieckiem, to zn�w wybrze�e, gdzie j� prowadzi�em, zanim rozchorowa�a si� na dobre. Gdzie st�pn�, wsz�dzie to samo. Ka�da kwiaciarka na ulicy ofiarowuje kwiaty... jak gdyby teraz by�y mi potrzebne! Wreszcie ten cmentarz... Nie, musia�em stamt�d uciec! o chorob� przyprawia� mnie sam widok tego miejsca... Urwa� nagle i usiad� rw�c w strz�py dzwoneczki naparstnicy. Zapanowa�o milczenie tak d�ugie i g��bokie, �e nareszcie podni�s� oczy, zdumiony, i� ojciec nic nie odpowiada. Mrok ju� zapada� pod roz�o�ystym drzewem magnolii i wszystkie przedmioty wok� zaciera�y si� z wolna, do�� jednak by�o jasno, by Artur m�g� widzie�, jak �miertelnie blada sta�a si� twarz Montanellego. Zwiesi� g�ow� na piersi, a praw� r�k� kurczowo obejmowa� brzeg �awy. Ch�opak odwr�ci� oczy, zdj�ty trwo�nym zdumieniem. Mia� wra�enie, �e niechc�cy st�pi� na ziemi� �wi�t�. Bo�e! - pomy�la� - jak�e ma�y i samolubny jestem wobec niego! Gdyby m�j smutek by� jego w�asnym, nie m�g�by go g��biej odczuwa�. W tej chwili Montanelli podni�s� g�ow� i rozejrza� si� woko�o. - Nie chc� ci� zmusza�, by� tam wraca�, zw�aszcza teraz - rzek� tonem najbardziej pieszczotliwym - musisz mi jednak przyrzec, �e postarasz si� o zupe�ny wypoczynek podczas wakacji letnich. S�dz�, �e najlepiej b�dzie, gdy je sp�dzisz z dala od Livorno. Nie mog� pozwoli�, by� zapad� na zdrowiu. - A ty, ojcze, gdzie zamierzasz wyruszy� po zamkni�ciu seminarium? - Jak zwykle, rusz� z uczniami w g�ry i tam ich poumieszczam. Ale w po�owie sierpnia, gdy zast�pca dyrektora wr�ci z wakacji, postaram si� wyjecha� w Alpy, by mie� jakie� urozmaicenie. Pojecha�by� ze mn�? Zabra�bym ci� ch�tnie na kilka g�rskich wycieczek, gdzie m�g�by� te� pozna� alpejskie mchy i porosty. Tylko obawiam si�, czy w moim towarzystwie nie by�oby ci za nudno? - Ojcze! - Artur uj�� jego r�ce w spos�b ,demonstracyjnie przesadny", jak zwyk�a m�wi� Julia. - Odda�bym wszystko w �wiecie-, aby m�c wyjecha� z tob�. Tylko... nie jestem pewny... - urwa�. - S�dzisz, �e pan Burton nie pozwoli? - Oczywi�cie, �e mu to b�dzie nieprzyjemne, ale zakaza� mi przecie� nie mo�e. Mam osiemna�cie lat i mog� robi�, co mi si� podoba. Ostatecznie jest tylko przyrodnim moim bratem i nie widz� powodu, dla kt�rego mia�bym mu by� pos�uszny. Zawsze by� niedobry dla mojej matki. - Je�li jednak sprzeciwi si� stanowczo, to s�dz�, �e lepiej by�oby go nie dra�ni�; to mog�oby jeszcze pogorszy� twe stosunki domowe... - Pogorszy� si� ju� nie dadz�! - porywczo zawo�a� Artur. - Zawsze mnie nienawidzili i b�d� nienawidzi�... bez wzgl�du na moje post�powanie. Zreszt�, jak�eby James m�g� si� sprzeciwia� memu wyjazdowi z tob�. mym ojcem- spowiednikiem? - Zwa�, �e jest protestantem. W ka�dym razie lepiej b�dzie napisa� do niego i zaczeka� na odpowied�, jak si� na to zapatruje. Tylko staraj si� pisa� spokojnie, m�j synu, wszak post�powanie twoje musi by� niezale�ne od tego, czy ci� kto� kocha czy nienawidzi. Napomnienie udzielone zosta�o w formie tak �agodnej �e Artur lekko si� tylko zarumieni�. - Tak, wiem o tym - odpowiedzia� wzdychaj�c - ale to tak trudno... - �a�owa�em, �e nie mog�e� przyj�� do mnie we wtorek wiecz�r - rzek� Montanelli przechodz�c na inny temat. - By� tu biskup z Arezzo i ch�tnie by�bym ci� z nim zapozna�. - Przyrzek�em wpierw jednemu z koleg�w, �e przyjd� na zebranie w jego mieszkaniu. Byliby na mnie czekali. - Jakie� to by�o zebranie? Artur zdawa� si� zmieszany tym pytaniem. - To... to nie by�o zebranie zwyczajne - odpar� zacinaj�c si� nerwowo. - Przyby� jeden student z Genui i wyg�osi� mow�... rodzaj wyk�adu. - C� on wyk�ada�? Artur si� zawaha�. - Ojcze, czy nie b�dziesz ��da�, bym ci wymieni� jego nazwisko? Bo przyrzek�em... - Nie b�d� ci w og�le zadawa� �adnych pyta�, a je�li zobowi�za�e� si� do tajemnicy, to musisz j�, oczywi�cie. zachowa�. S�dz� jednak, �e mog�e� ju� nabra� do mnie zaufania. - Rozumie si�, ojcze. M�wi� nam... o naszych obowi�zkach wzgl�dem narodu... i... wzgl�dem nas samych. no i o tym... w jaki spos�b mogliby�my przyj�� z pomoc�... - Z pomoc�, komu? - Ludowi... i... - I? - W�ochom. Zapanowa�o d�ugie milczenie. - Powiedz mi, Arturze - ozwa� si� Montanelli tonem bardzo powa�nym - Od jak dawna my�lisz ju� o tych sprawach? - Od... zesz�ej zimy. - Jeszcze przed �mierci� matk...
ZuzkaPOGRZEBACZ