Nauki prawne to grupa nauk społecznych, których przedmiotem

badawczym jest analiza norm prawnych i szeroko rozwiniętych

instytucji polityczno-prawnych. Nauki prawne ujęte globalnie

nazywa się jurysprudencją. N. p. podejmują zadania

charakterystyczne dla nauk społecznych, teoretycznych i

praktycznych a także empirycznych i formalnych. Obejmują

bardzo szeroki wachlarz problemów.

N. p. można podzielić na  a) n. filozoficzne, b) n. pozytywne o

prawie c) n. historyczne o prawie

Państwo jest organizacja (wielką grupą społeczną),

sformalizowaną, wyposażoną w organy władztwa publicznego

i opartą na sformalizowanym członkowstwie.

Jest ono organizacją społeczeństwa dlatego, że obejmuje

całą ludność zamieszkałą na danym terenie.

Cz. Znamierowski  scharakteryzował w polskiej doktrynie 

z zakresu teorii państwa def państwa, zgodnie z którą

państwo jest organizacją władczą, unormowaną konstytucją

jako statutem organizacyjnym, o dużej liczbie członków

żyjących na określonym terenie.

Tą def ukształtował paradygmat G.Jellinka.

Funkcje prawa – w nauce nie utrwalił się dotychczas

jednolity pogląd na temat typologii funkcji prawa.

Do najważniejszych f.p. należy zaliczyć: a) kontrolna,

b) dystrybutywną, c) regulacyjną. a) f.k. – polega na tym,

że rezultatem dzialania prawa jest poddanie zachowań

ludzkich społecznej kontroli tj. zamknięciu tych zachowań

w granicach prawa. W ten sposób zachowania stają się

przewidywalne i obliczalne. b) f.d. – jest rezultatem tego

że prawo przyczynia się w społeczeństwie do rozdziału

różnego rodzaju dóbr i ciężarów. Jest to zauważalne jeżeli

chodzi o prawo cywilne lub podatkowe. c) f.r. – polega na

tym że rezultatem działania prawa jest rostrzyganie sporów

pomiędzy ludżmi. Sporów które pojawiają się w przypadku

niezgodności interesów i opini jednostek i grup społecznych

Typologia państw czyli charakteryzowanie państw

polega na podaniu cech definicyjnych i typowych

w celu precyzyjnego scharakteryzowania

organizacji państwowej. Aktualnie w doktrynie

polityczno – prawnej do typologicznych cech

państwa zalicza się: - społeczny charakter

organizacji, - władzę publiczną, - terytorium,

- ludność, - przymusowość, - suwerenność,

- zorganizowany aparat państwowy

Termin FORMY PAŃSTWA w literaturze jest 

w literaturze rozumiany jest w znaczeniu wąskim

i szerokim. a) w znaczeniu wąskim forma państwa

jest utożsamiana  z formą rządów. Termin forma

rz. oznacza strukturę, kompetencje oraz wzajemne

stosunki prawne i faktyczne naczelnych organów

państwowych. b) w znaczeniu szerokim forma państwa

jest terminem który obejmuje oprócz formy rządów

także strukturę prawną oraz reżim polityczny.

Termin struktura prawna państwa oznacza podział

terytorialny, relacje międzu organami centralnymi

i terenowymi. Termin reżim polit oznacza całokształt 

zasad, metod i technik, którymi posługują się rządzący

wobec rządzonych.

Reżim polityczny – jest jednym z najważniejszych

Elementów formy państwa, są to metody i techniki,

Którymi posługują się rządzący wobec rządzonych.

Typologia reżimów jest oparta o dwa podstawowe kryteria:

-          Prawnie gwarantowanego i faktycznie istniejącego

w państwie zakresu praw i wolności człowieka

oraz praw obywatelskich

-          faktycznego uczestnictwa obywateli w rządzeniu

oraz swobody działania opozycji politycznej

Powyżej podane kryteria są podstawą do wyróżnienia

3 reżimów politycznych:

-          r. demokratyczny

-          r. autokratyczny

-          r. totalitarny

Funcje państwa – termin funkcje państwa rozumiany

jest w doktrynie w sensie:

a) przedmiotowym, b) systemowym

a)      przedmiotowe rozumienia funkcji państwa

podporządkowuje funkcje z ogółem różnych

działań państwa. Zgodnie z tym wyróznia się:

-          f. zewn. państwa

-          f. wew. państwa

-          f. organizatorską

-          f. oświat – wychowawczą

b)     systemowe rozumienie funkcji państwa

utożsamia funkcję z rezultatem działań państwa,

które są niejako odpowodzię na wyzwania

wychodzące z otocznie. W ramach tego podejścia

wyróżnia się:

-          f. adaptacyjną

-          f. regulacyjną

-          f. innowacyjną

Aparat państwowy jest to zespół organizacyjnie i

funkcjonalnie powiązanych ze sobą organów

państwowych oraz obsługujących je urzędów

państwowych. Poprzez aparat państwowy działa

państwo. Organem państwowym jest osoba lub

grupa osób, których działania na podstawie

obowiązujących norm prawnych są przypisywane

państwu. Urząd to struktura pomocnicza organu

państwowemu.

Trójpodział władz w klasycznej wersji

zakładał oddzielenie władzy ustawodawczej,

wykonawczej i sądowniczej oraz takie ich

organizacyjno-funcjonalne powiązanie,

które miało stwarzać mechanizmy wzajemnej

kontroli i hamowania. Mechanizmy te zakładały

wyraźny rzeczowy podział kompetencji

stwarzających „granice władzy”. Zasada trójpodziału

władzy ulega funkcjonalnym modyfikacją, ale jej

idea stanowi nadal, trwałą podstawę praktyki

funkcjonowania  aparatu państwowego.

Prawo – na dzień dzisiejszy odp na pytanie

„czym jest prawo” dają się przyporządkować

jednemu z trzech gł kier . Kier pozytywistyczny

uznaje, że prawem jest zespół norm ustanowionych

i chronionych przez państwo posługujące się środkami

przymusu. Zwolennicy pozytywizmu prawniczego

(np. .Jellinek) podkreślają że normy prawne mają trzy

podst cechy: - dot tylko zewnętrznego zachowania

ludzi względem siebie, - są ustanawiane przez uznany

wobec ludzi i zew wobec nich autorytet, - przestrzeganie

tego zagwarantowane jest przez przymus (władzs publiczna)

Kier prawnonaturalny zakłada ze prawo pozytywne nie jest

Wyłącznym ani najwyższym wzorem zachowań i ze ludzie

związani są także prawem natury, nie będącym tworem ludzkiego

stanowienia. Kier realistyczny odrzuca obydwie powyższe

koncepcje.

Przepis prawny – jest to wypowiedź, jaką

Zastajemy w tekście aktu normatywnego. Przepis

prawny to wypowiedź stanowiąca całość

gramatyczną , zawarta w tekście aktu normatywnego

i wyodrębniona jako artykół , paragraf, punkt, itp.

Akty normatywne są to dokumenty zawierające normy

które nie są pisane tekstem ciągłym, lecz podzielone

na odcinki. Norma prawna to reguła postępowania

skonstruowana na podstawie przepisów prawa. Najmniejszą

cząstką aktu normatywnego jest przepis prawny.

Budowa normy prawnej – na bud normy pr skład się:

hipoteza, dyspozycja, sankcja. Hipoteza normy jest

określenie adresta i okliczności zastosowania normy.

Wskazanie adresata jest dokonane poprzez powołanie się

na jego cechy rodzajowe lub cechy psychofizyczne adresta.

Natomiast przedniotowy zakres zast normy dot miejsca,

zjawisk i czasu w stosunku do adresata. Dyspozycja normy

wyznacza powinny sposób zach, który jest wymagany od

adresata w okolicznościach wskazanych w hipotezie. Sankcja

określa negatywne nastepstwa jakie spotkają adresata normy

wyznaczonego w hipotezie , który w okolicznościach

wyznaczonych również w tej hipotezie zachowa się w sposób

niezgodny z regułą zach wyznaczonej w dyspozycji ow normy

prawnej.

Język prawny – w tym języku są formułowane teksty prawne

zawierające  wypowiedzi normatywne. J. Prawny jest to odmiana

narodowego języka nat lecz ze względu na szczególne cechy

zbliża się on nieco do grupy języków sztucznych. Charakteryzuje

się on nieco, od j nat, innym słownictwem, osobliwościami

gramatycznymi oraz nieco innymi zasadami stylistyki.

Język prawniczy – jest to język w którym formłowane są wypowiedzi

o prawie obowiązującym i innych zjawiskach prawnych

Jezyk prawniczy jest zróżnicowany ze względu na różnorodność

podmiotów, które się nim posługują.

Uprawnienie i prawo podmiotowe

Pojęcie uprawnienia jest czasem zastępowane pojeciem

prawa podmiotowego. Prawo podmiotowe to zespół uprawnień

służących podmiotom prawa w ich wzajemnych relacjach.

Oznacza to, ze dzięki prawu podmiotowemu, podmiot

prawa ma możność swobodnego podejmowania decyzji

co do swego zachowania, swobodnego zachowania przedsiewziętych

działań oraz ma możność domagania się od innych wykonania

obowiązków nałożonych na nie przez normy prawne. Natomiast

uprawnienie polega na tym, ze norma prawna przewiduje dla

adresatów danego rodzaju, w danych warunkach pewna

możność zachowania się, ale zachowanie to nie jest obowiązkiem

adresata .

Obowiązek i uprawnienie są to fundamentalne pojecia prawne.

Obowiązek polega na tym, że norma prawna ustanawiadla

danego rodzaju adresatów i w danych warunkach (określonych

w hipotezie) nakaz lub zakaz określonego zachowania.

Obowiazki w języku prawnym sa formułowane w trybie

oznajmującym (sejm uchwala) a także korzysta ze wzrotów typu:

powinien, ma obowiązek, itp. Uprawnienie polega na tym, ze

norma prawna przewiduje dla adresatów danego rodzaju w danych

warunkach pewną możność zachowania aie, ale zachowanie to

nie jest obowiąziem adresata. Zachowanie to może wywołać

skutki prawne, które są ściśle określone w  ustawie.

Termin „stosunek prawny” jest używany zarówno w języku

Prawnym, jak i prawniczym na określenie zależności pomiędzy

ppmiotami prawa . stosunki prawne są zatem rodzajem

społecznych stosunków tetycznych tzn takich które są

regulowane normami. W ogólnej charakterystyce s.p.

podkreśla się: - jest on zawsze stosunkiem między co najmniej

2 podmiotami, - jest regulowany normą prawną, - wzajemne

zachowanie się stron stosunku prawnego dadzą się ująć

w kategorię praw i obowiązków. Elementami stosunku prawnego

są: a) podmiot stosunku prawnego – p.s.p. są wszyscy

którzy na podst norm bowiązujących posiadają uprawnienia

i obowiązki. b) treśc stosunku prawnego – treścią s.p. są

wyznaczone normami obowiązki i uprawnienia. c) przedmiot

stosunku prawnego – materialny substrat s.p

Faktem prawnym nazywame każde zdarzenie, które powodują

Powstanie, ustawe lub zmianę treści stosunku prawnego czyli

Każde takie zdarzenie, które powoduje skutek prawny. Typy

faktów prawnych: a) zdarzenia prawne to kat f.p , które nie zależą

od woli człowieka, b) działania to ta kat f.p. które zależą od woli

człowieka zyli są ludzkimi zachowaniami. Obejmuje ona zarówno

działania jak i zaniechania. Działania dzielimy na: -czyny, - akty

prawne

Obowiązywanie prawa. W nauce prawa mówi się o

Obowiązywaniu prawa a) systemowym, b) faktycznym, c)

aksjologicznym. A)obwiązywanie w znaczeniu systemowym

wymaga ustaleń, który rozstrzygają tym czy: - czy norma została

Odpowiednio ustanowiona, - norma została odp. opublikowana,

-norma weszła w życie, - norma nie została uchylona,

nrma jest konsekwencja norm uchwalonych. B) obowiązywanie

w znaczeniu faktycznym wymaga spełnienia  norm przez ich

adresatów. C) obowiązywanie w znaczeniu aksjologicznym

wymaga by ustanowione normy były zgodne z uniwersalnymi

zasadami morlnymi.

System prawa i systematyzacja prawa.

Prawo pojmuje się jako zbiór norm postępowania

i zakłada się, że jest to całość w określony sposób

wewnętrznie uporządkowana. System to zbiór

elementów pozostających we wzajemnych interakcjach.

Normy prawne są uporządkowane w systemie, który

Nazywa się system prawnym. Jest efektem systematyzacji

Prawa. Systematyzacja jest to uporządkowanie materiału.

Prawodawca systematyzuje ‘mat normatywny’ poprzez:

-          różnicowanie form tworzenia prawa

-          regulując podobne stosunki społ. w kompleksowych aktach

-          normują odmienne stosunki społ.

-          bezkolizyjnie włączając do systemu nowe normy

zupełność systemu prawa jest terminem wieloznaczym.

W doktrynie wyróżnia się:

a)      zupełnośc obowiązywania, oznacza że reguły

uznawania orm za obowiązujące są precyzyjne w

stopniu który pozwala  orzec o każdej normie czy

należy do systemu czy nie

b)     zupełność kwalifikacyjna oznacza, że o każdym

zachowaniu bądź zdarzeniu da się orzec czy  jest ono

regulowane

c)      zupełność proceduralna – dot relacji organu prawo

stosującego do sprawy, którą rozstrzyga

Reguły kolizyjne

Gdy prawodawca zastosował derogację milczącą

rozstrzygnięcia dotyczące obowiązywania norm są

dokonywane w oparciu o regułę kolizyjną. Wyróżnia

się 3 podst. typy r.k.:

-          regułę hierarchiczną-norma o wyższej mocy uchyla

normę o słabszej mocy prawnej bez względu, w jakim

czasie normy zostały ustanowione

-          regułę chronoligiczną-akt normatywny puzniej wydany

uchyla akt wcześniejszy, jeżeli maja co najmniej taką samą

moc prawną

-          regułę merytoryczną-norma bardziej szczegółowa

wyłącza działanie normy bardziej ogólnej

Tworzenie prawa

...