Przedmiot: Socjologia, realizowany jest na I-ych latach, na dziennych i zaocznych studiach pedagogicznych w formie wykładów i ćwiczeń, w zróżnicowanym wymiarze godzin zajęć a orientujących osoby studiujące w przedmiocie, genezie, tradycji, instytucjonalizacji i problematyce nauki socjologicznej, tak jak była ona i jest uprawiana w środowiskach akademickich pod rozmaitymi nazwami i różnie sytuowana w systematykach dyscyplin akademickich.
Formą zaliczenia przedmiotu jest udział osób studiujących w zajęciach, przygotowanie i złożenie pracy pisemnej na jeden z wybranych tematów dyskutowanych w toku ćwiczeń, opracowanie i złożenie biografii naukowej socjologa oraz zdanie egzaminu pisemnego.
Celem realizacji przedmiotu jest;
-ukazanie genezy i historii rozwoju socjologii jako dyscypliny akademickiej z uwzględnieniem roli i udziału w jej formowaniu socjologów polskich;
-zorientowanie osób studiujących w problematyzacji przedmiotu nauki socjologicznej w rozmaitych formach (orientacjach ) jej uprawiania;
-zaprezentowanie osobom studiującym dorobku publikacyjnego w obszarze nauki socjologicznej i wyegzekwowanie jego znajomości przynajmniej w wymiarze ustalonym na zajęciach i w wymogach egzaminacyjnych;
-rozważenie roli i znaczenia dorobku teoretycznego i badawczego nauki socjologicznej w konstruowaniu pedagogicznych modeli prakseologicznych.
Realizowane treści programowe zostały ujęte w 11 jednostek tematycznych zawierających także zagadnienia szczegółowe i odnośną literaturę. Do programu załączono również przykłady zagadnień egzaminacyjnych i wykaz podstawowych lektur stanowiących punkt wyjścia dla kontynuacji indywidualnych przedsięwzięć służących kształtowaniu indywidualnej kompetencji socjologicznej osób studiujących na kierunkach i specjalnościach pedagogicznych. Program uwzględnia 15 godz. wykładów i 30 godz. ćwiczeń.
TREŚCI PROGRAMOWE
Temat 1. Socjologia jako nauka akademicka, warunki (kryteria) jej autonomii i identyfikacji wśród dyscyplin akademickich. (2 godz. wykładu).
Zagadnienia:
1.Geneza i rozwój socjologii jako dyscypliny naukowej (akademickiej),proces jej instytucjonalizacji i profesjonalizacji identyfikujących się nią osób.
2.Przedmiot i cechy podmiotowe nauki socjologicznej; cele, zadania i formy jej kreacji.
3.Struktura nauki socjologicznej; jej filozoficzne i teoretyczne podstawy oraz modele (wzory, paradygmaty) jej uprawiania.
4.Pozanaukowe rodzaje wiedzy o rzeczywistości społecznej, tak zwane ideologie społeczne, i ich wpływ na postacie nauki socjologicznej.
Literatura:
-Babbie E., Istota socjologii. Warszawa 2007,
-Becker H., Barnes H.E., Rozwój myśli społecznej od wiedzy ludowej do socjologii. Warszawa 1964,
-Benton T., Craib I., Filozofia nauk społecznych. Od pozytywizmu do postmodernizmu. Wrocław 2003.
-Berger P.L., Zaproszenie do socjologii. Warszawa 1988,
-Bruce S., Socjologia. Warszawa 2000,
-Giddens A., Socjologia . Warszawa 2004.R.I.
-Jasińska – Kania A., i inni (red.), Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa 2006 (Ziółkowski M., Teoria socjologiczna na początku XXI wieku).
-Kosiński S., Socjologia ogólna. Warszawa 1989,
-Kurowski M. M., Tożsamość socjologii (w), Śpiewak P. (red.), Dane idee, nowe problemy. Warszawa 2010.
-Nowak S., Metodologia badań społecznych. Warszawa 1985 (wybrane fragmenty),
-Ritzer G., Klasyczna teoria socjologiczna. Poznań 2004.
-Szacki J., Historia myśli socjologicznej. Warszawa 2002, wyd. II,
-Szczepański J., Socjologia. Rozwój problematyki i metod. Warszawa 1969.
- Zajączkowski A., Rzecz o socjologii. Lektura pierwsza. Warszawa 1993.
Temat 2. Biografie wybitnych socjologów i ich wkład w rozwój socjologii jako dyscypliny naukowej (8 godzin ćwiczeń ).
1.A.Comte’a koncepcja socjologii jako wszech nauki o świecie ludzkim (nauki pozytywnej).
2. H. Spencera socjologia ewolucjonistyczna (naturalistyczna).
3.E.Durkheima socjologia faktów społecznych (socjologia funkcjonalistyczna).
4.G.Simmla, socjologia formalna.
5.M.Webera socjologia działań społecznych.
6.K.Marksa socjologia społeczeństw klasowych.
7.G.H.Meada psychosocjologia osób społecznych.
8. T. Parsonsa socjologia czynności i systemów społecznych.
9. R. K. Mertona koncepcja socjologicznych teorii średniego zasięgu.
10. F. Znanieckiego socjologia kulturalistyczna.
11. A. Schutza socjologia fenomenologiczna.
12. P. Bourdieu socjologia społecznego świata iluzji.
13. J.Homansa socjologia wymiany społecznej.
14. E. Goffmana socjologia dramaturgiczna.
15. J. Habermasa socjologia społeczeństwa kompetentnych jednostek.
16. A. Giddensa socjologia strukturyzacyjna.
17. P. Sztompki socjologia zmiany społecznej.
18. N. Eliasa socjologia społeczeństwa jednostek.
19. R. Boudona socjologia niezamierzonych efektów działania społecznego.
20. H. Blumera socjologia symbolicznej interakcji.
21. N. Luhmanna socjologia społecznych systemów pojetycznych.
22.R,Dahrendorfa socjologia przemysłowego społeczeństwa klasowego.
23.Z.Baumana socjologia społeczeństwa w stanie oblężenia i płynnej nowoczesności.
24.I.Wallersteina socjologia systemów – światów.
25. M. Castellsa – socjologia społeczeństwa sieci.
-Abel T., Podstawy teorii socjologicznej. Warszawa 1977.
-Andreski S., Maxa Webera olśnienia i pomyłki. Warszawa 1992.
-Bauman Z., Społeczeństwo w stanie oblężenia. Warszawa 2006.
-Bauman Z., Wspólnota. Kraków 2008.
-Bauman Z., Zindywidualizowane społeczeństwo. Gdańsk 2005
-Blumer H., Interakcjonizm symboliczny. Kraków 2007.
-Bokszański Z.,i inni (red.), Encyklopedia socjologii. Warszawa 1998 – 2005.
-Boudon R., Efekt odwrócenia. Warszawa 2008.
-Bourdieu P., Passeron J.C., Reprodukcja. Warszawa 1990.
-Bremond A., Couet J.F., Davie A., Kompendium wiedzy o socjologii. Warszawa 2007.
-Castells M., Społeczeńtwo sieci. Warszawa 2007. (inne prace to: Koniec tysiąclecia i Siła tożsamości).
-Cieśla S., Georg Simmel i podstawy jego socjologii. Lublin 1993.
-Dahrendorf R., Klasy i konflikt klasowy w społeczeństwach przemysłowych. Kraków 2008.
-Elias N., Społeczeństwo jednostek. Warszawa 2008.(tam biografia).
-Elias N., Zaangażowanie i neutralność. Warszawa 2003.
-Giddens A., Konsekwencje nowoczesności . Kraków 2008.
-Giddens A., Nowe zasady metody socjologicznej. Kraków 2001.
-Kempny M., Szmatka J. (red.), Współczesne teorie wymiany społecznej Warszawa 1992.
-Kołodziej- Durnaś A., O teorii strukturacji Anthony’ego Giddensa jako poszukiwaniu trzeciej drogi w naukach społecznych. Szczecin 2004.
-Luhmann N., Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii. Kraków 2007.
-Mead G.H., Umysł, osobowość, społeczeństwo. Warszawa 1975.
-Merton R.K., Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa 1982.
-Parsons T., Szkice z teorii socjologicznej. Warszawa 1972.
-Ritzer G., Klasyczna teoria …op.cit.
-Schütz A., O wielości światów. Kraków 2008.
-Simmel G., Pisma socjologiczne. Warszawa 2008.
-Szacki J., Durkheim. Warszawa 1964.
-Szacki J., Historia myśli …op.cit.
-Szacki J., Znaniecki. Warszawa 1986.
-Śpiewak P.(red.)., Klasyczne teorie socjologiczne. Wybór tekstów. Warszawa 2006.
-Wallerstein I., Analiza systemów – światów. Wprowadzenie. Warszawa 2007.
-Weber M., Gospodarka i społeczeństwo. Warszawa 2002.
Temat 3. Socjologia jako filozofia społeczna i teoria empiryczna. (2 godz. w. ) .
1.Filozofia społeczna a socjologia ogólna i jej dyscypliny szczegółowe.
2.Koncepcja socjologii jako dyscypliny empirycznej i praktycznej.
3.Zagadnienie metody socjologicznej i metodologii badań diagnostycznych i stosowanych. Typowe procedury badawcze stosowane w badaniach terenowych i sondażowych.
4.Socjologiczna metoda biograficzna i jej stosowanie.
-Babbie E., Podstawy badań społecznych. Warszawa 2008.
-Bourdieu P., Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Warszawa 2001.
-Chalmers A., Czym jest to co zwiemy nauką? Wrocław 1993.
-Durkheim E., Zasady metody socjologicznej. Warszawa 2000.
-Kapralski S., Wartości a poznanie socjologiczne. Kraków 1995.
- Kozakiewicz H., i inni (red.), Racjonalność współczesności. Między filozofią a socjologią. Warszawa 1992.
-Mokrzycki E., Socjologia w filozoficznym kontekście. Warszawa 1990.
-Mokrzycki E., Filozofia nauki a socjologia. Warszawa 1980.
-Motycka A., Relatywistyczna wizja nauki. Wprowadzenie: filozoficzny spór o naukę. Ossolineum 1984.
-Niesporek A., Czy koniec socjologii jaką znamy? Katowice 2007.
-Nowak S., Metodologia badań społecznych. Warszawa 1985.
-Ossowski S., O osobliwościach nauk społecznych. Warszawa 1983.
-Rybicki P., Struktura społecznego świata. Warszawa 1979.
-Siemek M.J. (red.), Racjonalność współczesności. Między filozofią a socjologią. Warszawa 1992.
-Snow C.P., Dwie kultury. Warszawa 1999.
-Szacki J.(red.), Dylematy historiografii idei. Warszawa 1991.
-Wallerstein I., Otwórzmy nauki społeczne. Kraków 1999.
-Winch P., Idea nauki o społeczeństwie i jej związki z filozofią. Warszawa 1995.
-Włodarek J., Ziółkowski M. (red.), Metoda biograficzna w socjologii. Poznań 1992.
-Znaniecki F., Metoda socjologii. Warszawa 2008.
Temat 4. Socjologiczna koncepcja i analiza państwa i narodu. (2 godz. w. 2 godz.ćw.).
1.Państwo jako makro organizacja życia społecznego, jego geneza, rodzaje i funkcje.
2.Dynamika współczesnych organizacji państwowych : federalizacja i globalizacja funkcji państw.
3.Władza, partie polityczne, ustroje, ideologie makro organizacji życia społecznego.
4. Naród jako grupa pierwotna, wielość form i więzi , etnocentryzm i ksenofobia.
5. Relacje : państwo – naród; państwa mono i poli etniczne.
-Anderson B., Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu. Kraków 1997.
-Chałasiński J., Kultura i naród. Warszawa 1968.
-Dziubka K.,i inni, Idee i ideologie we współczesnym świecie. Warszawa 2008.
-Gellner E., Narody i nacjonalizm. Warszawa 1991.
-Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. Warszawa 2001.
-Giddens A., Socjologia. Warszawa 2004.R.9.
-Kłoskowska A., Kultury narodowe u korzeni Warszawa 2005.
-Mucha J., Stosunki etniczne we współczesnej myśli socjologicznej. Warszawa 2006.
-Ossowski S., Więź społeczna i dziedzictwo krwi. Dzieła T.II. Warszawa 1962.
-Szacka B., Wprowadzenie do socjologii. Warszawa 2003.R. XI i XVII.
-Szacki J., Koncepcja narodu w socjologii i historii (w), Szacki J.(red.),Dylematy historiografii idei. Warszawa 1991.
-Turowski J., Socjologia. Wielkie struktury społeczne. Lublin 1994. R.VI iVII.
-Wnuk – Lipiński E., Socjologia życia publicznego. Warszawa 2005.
-Znaniecki F., Współczesne narody. Warszawa 1990.
Temat 5. Klasy, warstwy i zawody we współczesnych społeczeństwach przemysłowych i poprzemysłowych. ( 2 godz. ćw.)
1.Obrazy społecznego zróżnicowania w teorii socjologicznej.
2. Socjologiczne koncepcje struktury klasowej i stratyfikacyjnej społeczeństw cywilizacji przemysłowej i poprzemysłowej.
3.Dynamika przemian klasowo-warstwowych współczesnych społeczeństw i jej wyznaczniki.
4. Społeczny podział pracy we współczesnych społeczeństwach cywilizacji przemysłowej i poprzemysłowej i jego dynamika.
-Dahrendorf R., Klasy i konflikt klasowy w społeczeństwie przemysłowym. Kraków 2008.
-Davis K., Moore W., O niektórych zastosowaniach uwarstwienia (w), Derczy ński W. i in.(red.), Elementy teorii socjologicznych Warszawa 1975.
-Domański H., Hierarchie i bariery społeczne w latach dziewięćdziesiątych. Warszawa 2000.
-Domański H., Struktura społeczna . Warszawa 2004.
-Durkheim E., O podziale pracy społecznej. Warszawa 1999.
-Goodman N., Wstęp do socjologii. Poznań 1997.RR 4,9,10,16.
-Hamilton M., Hirszowicz M., Klasy i nierówności społeczne w perspektywie porównawczej. Warszawa 1995.
-Kozyr – Kowalski S., Klasy i stany. Max Weber a współczesne teorie stratyfikacji społecznej. Warszawa 1979.
- Markowski D., Wielkie struktury społeczne. Tyczyn 2002.
-Rifkin J., Koniec pracy. Schyłek siły roboczej na świecie i początek ery postrynkowej. Wrocław 2001.
-Słomczyński K.M. i in., Zróżnicowanie społeczno - zawodowe i jego korelaty. Ossolineum 1972.
-Szacka B., Wprowadzenie do socjologii …op. cit., ...
MissyE