Tolerancja wymiaru
W przypadku otworów mamy do czynienia z tolerancją wymiaru otworu, w przypadku elementów walcowych tolerancją wymiaru wałka.
Tolerancję T określa się jako
T = B – A
gdzie:
A – wymiar graniczny dolny
B – wymiar graniczny górny
Odchyłki mogą mieć wartości dodatnie lub ujemne w zależności od okoliczności.
Odchyłki tolerancji są znormalizowane.
Polska Norma przewiduje 20 klas dokładności numerowanych cyframi arabskimi:
klasy 1 do 4 – używa się do najdokładniejszych urządzeń precyzyjnych
klasy 5 do 12 – używa się do typowych aplikacji maszynowych
klasy 12 do 17 – używa się do mniej dokładnych urządzeń.
Uwaga: zakresy z pierwszej i drugiej grupy się częściowo pokrywają. Wynika to z nieprecyzyjności klasyfikacji aplikacji w budowie maszyn.
Drugim elementem określenia tolerancji jest łacińska litera, wielka w przypadku otworów i mała w przypadku wałków. Litera koduje położenie pola tolerancji w stosunku do wymiary nominalnego.
Dla otworów:
· tolerancje od A do G, gdy oba wymiary graniczne są większe od nominalnego
· tolerancja H, gdy wymiar graniczny górny jest większy od wymiaru nominalnego, a dolnym jemu równy
· tolerancja J, gdy wymiar nominalny leży pomiędzy wymiarami granicznymi dolnym i górnym
· tolerancja K, gdy wymiar graniczny dolny jest mniejszy od wymiaru nominalnego, a górny jemu równy
· tolerancje od L do Z, gdy oba wymiary graniczne są mniejsze od nominalnego.
Aczkolwiek wszystkie kombinacje położenia pól tolerancji i klas tolerancji są możliwe, w technicznej realizacji normy zalecają stosowanie tylko niektórych z nich.
ajerkiewicz