lekcja S5.doc

Urządzenia transportowe i manipulacyjne.

Podczas przemieszczania surowców, materiałów oraz wyrobów gotowych w zakładowych procesach produkcji i dystrybucji eksploatowane są różnego rodzaju urządzenia transportu technologicznego. Duża różnorodność branż, w których procesy te są realizowane sprawia, że do urządzeń tych zalicza się:

·         dźwignice;

·         dźwigi;

·         wózki transportowe;

·         przenośniki;

·         ładowarki;

·         manipulatory i roboty przemysłowe;

·         paletyzatory i depaletyzatory.

Prawidłowy dobór urządzeń transportu technologicznego ma korzystny wpływ na sprawne przemieszczanie dóbr oraz bezpieczeństwo pracy.

Dźwignice.

Dźwignice to urządzenia przeznaczone do pracy przerywanej, umożliwiające podnoszenie i opuszczanie ładunków oraz ich przemieszczanie w ograniczonym zakresie. Urządzenia z grup dźwignic odgrywają ważną rolę w przemieszczaniu ładunków w niektórych branżach. Ze względu na charakter pracy do grup dźwignic zalicza się:

·         cięgniki;

·         suwnice;

·         żurawie;

·         układnice;

·         dźwigniki;

·         wyciągi towarowe;

·         dźwignice liniowo – torowe.

Cięgniki.

Cięgniki to środki transportu technologicznego przeznaczone do przemieszczania ładunków za pośrednictwem cięgna, które zakończone jest hakiem, urządzeniem chwytakowym lub innym. Ze względu na cechy główne rozróżnia się następujące rodzaje cięgników:

·         wciągniki – urządzenia montowane wraz z lub bez mechanizmu jazdy w jednym korpusie, przeznaczone do podnoszenia ładunków;

·         wciągarki – urządzenia przeznaczone do przemieszczania ładunków w pionie lub w pionie i poziomie w jednej płaszczyźnie pionowej;

·         przeciągarki – urządzenia stacjonarne lub przejezdne do przeciągania ładunków po podłożu lub torze.

Wciągniki, wciągarki i przeciągarki do pojazdów szynowych podlegają dozorowi technicznemu sprawowanemu przez Urząd Dozoru Technicznego.

Suwnice.

Suwnice to środki transportu technologicznego, w których urządzenia podnoszące ładunek są podwieszone do wciągarki przejezdnej, wciągnika lub żurawia, przemieszczających się po moście. Ze względu na ukształtowanie konstrukcji nośnej wyróżnia się suwnice:

·        

pomostowe – urządzenia, w których nośna część konstrukcji opiera się bezpośredni na torach jezdnych (suwnica pomostowa natorowa) lub jest podwieszona do dolnej części toru jezdnego (suwnica pomostowa podwieszona) – rysunek 3.32;

·         półbramowe – urządzenia, w których nośna część konstrukcji z jednej strony opiera się bezpośrednio na torze jezdnym, a z drugiej strony poprzez podporę;

·        

bramowe – urządzenia, w których nośna część konstrukcji opiera się na torze jezdnym z obu stron poprzez podpory – rysunek 3.33;

Suwnice podlegają dozorowi technicznemu sprawowanemu przez Urząd Dozoru Technicznego.

Żurawie.

Żurawie to urządzenia transportu technologicznego posiadające urządzenia ładunkowe podwieszone do wysięgnika lub wciągarki przemieszczającej się po wysięgniku. Ze względu na budowę rozróżnia się żurawie:

·         bramowe – dźwignice obrotowe zamontowane na bramach przejezdnych po torach, umożliwiające przejazd środków transportu drogowego lub kolejowego przez ich wnętrze;

·         półbramowe – dźwignice obrotowe zamontowane na bramach przejezdnych po torach, umożliwiające przejazd środków transportu drogowego lub kolejowego przez ich wnętrze;

·         kolejowe – dźwignice obrotowe zamontowane na platformach przemieszczających się po torach kolejowych – rysunek 3.34;

·         pokładowe – urządzenia obrotowe montowane na pokładach statków, przeznaczone do wspomagania prac przeładunkowych – rysunek 3.35;

·         pływające – dźwignice zamontowane na specjalnych pontonach z lub bez własnego napędu – rysunek 3.36;

·         wieżowe – urządzenia obrotowe z wysięgnikiem zamontowanym w górnej części pionowo ustawionej wieży;

·         masztowe – dźwignice obrotowe z wysięgnikiem zamocowanym przegubowo na maszcie podtrzymywanym odciągami linowymi lub sztywnymi;

·         wspornikowe – urządzenia, w których urządzenie chwytające podwieszone jest do wysięgnika w postaci wspornika lub do wciągarki przemieszczającej się po wsporniku.

W zależności od sposobu przemieszczania rozróżnia się żurawie: stacjonarne, smowznoszące, przenośne, przewoźne oraz samojezdne.

Żurawie podlegają dozorowi technicznemu sprawowanemu przez Urząd Dozoru Technicznego.

Układnice.

Układnice to środki transportowe wewnętrznego, których konstrukcję nośną stanowią przejezdny słup lub rama, po której przemieszcza się wodzak wyposażony w układ mechaniczny, najczęściej wysuwane widły, umożliwiają składowanie jednostek ładunkowych w regałach lub ich pobieranie. Z względu na budowę rozróżnia się układnice:

·         słupowe – urządzenia o konstrukcji nośnej w postaci przejezdnego słupa, po którym przemieszcza się wodzak – rysunek 3.37a;

·         ramowe – urządzenia o konstrukcji nośnej w postaci przejezdnej ramy, po której przemieszcza się wodzak – rysunek 3.37b.

Układnice posiadają napęd elektryczny, natomiast sterowanie realizowane jest przez operatora z kabiny stanowiącej ustrój jednorodny z wodzakiem lub automatycznie poprzez system mikroprocesorowy. W praktyce występują Układnice przystosowane do obsługi:

·         tylko jednego korytarza międzyregałowego;

·         więcej niż jednego korytarza międzyregałowego.

Układnice wykorzystywane są do obsługi regałów o wysokości od kilku do 45 m. Układnice podlegają dozorowi technicznemu sprawowanemu przez Urząd Dozoru Technicznego.

Dźwigniki.

Dźwigniki (zwane inaczej podnośnikami) to urządzenia zaliczane do najprostszych dźwignic, przystosowane do prostoliniowego przemieszczania ładunków na stosunkowo niewielką wysokość w pionie lub prawie pionie za pośrednictwem sztywnego elementu nośnego. Ze względu na sposób realizacji podnoszenia rozróżnia się dźwigniki: zębatkowe, śrubowe, tłokowe i dźwigniowe.

Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. w sprawie rodzaju urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz. U. z 2002 r. Nr 120, poz. 1021), dozorowi technicznemu podlegają dźwigniki, w tym systemy do parkowania samochodów, z wyjątkiem dźwigników stanowiących wyposażenie pojazdów, dźwigników do pochylania stołów technologicznych i dźwigników z napędem ręcznym.

Wyciągi towarowe.

Wyciągi towarowe to urządzenia dźwignicowe posiadające podstawę ładunkową (np. wózek, kosz), na której umieszcza się ładunek, prowadzoną po pochyłych prowadnicach za pomocą ciągnika linowego bądź łańcuchowego – rysunek 3.38.

Wyciągi towarowe podlegają dozorowi technicznemu sprawowanemu przez Urząd Dozoru Technicznego.

Dźwignice liniowo-torowe.

Dźwignice liniowo-torowe to urządzenia, w których zespół chwytający ładunki podwieszony jest do wodzaka przemieszczającego się po linie nośnej zamocowanej na podporach wieżowych stałych lub podporach bramy – rysunek 3.39.

Dźwignice linowo-torowe podlegają dozorowi technicznemu sprawowanemu przez Urząd Dozoru Technicznego.

Dźwigi.

Dźwigi to urządzenia podnoszące, obsługujące określone poziomy przystankowe (kondygnacje), posiadające kabinę poruszającą się pomiędzy sztywnymi prowadnicami pionowymi lub odchylonymi od pionu nie więcej niż o 15o. W zależności od przeznaczenia wyróżnia się dźwigi:

·         osobowe (dźwigi klasy I oraz klasy II) – urządzenia stałe przeznaczone do transportu ludzi w budynkach mieszkalnych, pomiędzy określonymi kondygnacjami, posiadające kabinę o wymiarach i konstrukcji do tego przystosowanej poruszającą się przynajmniej w części pomiędzy sztywnymi prowadnicami pionowymi lub odchylonymi od pionu nie więcej niż o 15o;

·         szpitalne (dźwignice klasy III) – urządzenia stałe przeznaczone do przewożenia łóżek, bez lub z pacjentami oraz sprzętem pomocy medycznej, pomiędzy określonymi kondygnacjami, posiadające kabinę o wymiarach i konstrukcji do tego przystosowanej poruszającą się przynajmniej w części pomiędzy sztywnymi prowadnicami pionowymi lub odchylonymi od pionu nie więcej niż o 15o;

·         towarowe (dźwigi klasy IV) – stałe urządzenia podnoszące, obsługujące określone poziomy przystankowe, posiadające kabinę o wymiarach i konstrukcji przystosowanej do przewożenia towarów wraz z osobami, które im towarzyszą (do dźwigów towarowych zalicza się dźwigi serwisowe (klasa V), których wnętrze kabiny niedostępne jest dla ludzi);

·         budowlane – urządzenia okresowo instalowane, przeznaczone do pionowego transportu ładunków, obsługujące określone poziomy przystankowe na placach budowy oraz obiektach inżynieryjnych za pomocą prowadzonej platformy, kosza lub innej podstawy ładunkowej (z występem lub bez wstępu na podstawę ładunkową), obsługiwane przez uprawnione osoby.

Dźwigi wszystkich klas podlegają dozorowi technicznemu sprawowanemu przez Urząd Dozoru Technicznego.

Wózki transportowe.

Wózki transportowe to środki transportu wewnętrznego o zasięgu ograniczonym i ruchu przerywanym służące do transportu ładunków. Duża różnorodność wózków transportowych sprawia, że są one usystematyzowane według różnych kryteriów wynikających z ich cech konstrukcyjnych i/lub użytkowych. W zależności od warunków przemieszczania rozróżnia się wózki jezdniowe oraz szynowe.

W zależności od rodzaju zastosowanego napędu rozróżnia się wózki transportowe z napędem:

·         ręcznym – urządzenia beznapędowe, które wprawiane są ruch siłą ludzką;

·         zmechanizowanym – środki transportu wewnętrznego wyposażone we własne urządzenia napędowe silnikowe, które wykorzystywane są do ich przemieszczania;

·         doczepne – wózki naładowane przystosowane do przemieszczania ręcznego lub za pomocą wózków ciągnikowych.

Wśród wózków jezdniowych ręcznych wyróżnia się następujące typy wózków:

·         naładowane – urządzenia, na które ładunki ładowane są ręcznie lub przy pomocy sprzętu zmechanizowanego niezwiązanego z nim. Do tych środków transportu wewnętrznego zalicza się wózki: taczkowe – rysunek 3.40a, platformowe – rysunek 3.40b, ramowe – rysunek 3.40c oraz specjalizowane – rysunek 3.40d;

·         unoszące – wózki przystosowane do uniesienia ładunku na wysokość konieczną do jego przemieszczenia. Wśród tego typu wózków wyróżnia się następujące odmiany: półwózki – rysunek 3.41a oraz wózki: widłowe – rysunek 3.41b, ramowe – rysunek 3.41c, platformowe – rysunek 3.41d i specjalizowane – rysunek 3.41e;

·         podnośnikowe – wózki przystosowane do podnoszenia ładunku na wysokość, jaką umożliwia ich konstrukcja. Wśród wózków tego typu wyróżnia się następujące odmiany: widłowe – rysunek 3.42a, ramowe – rysunek 3.42b, platformowe – rysunek 3.42c oraz specjalizowane – rysunek 3.42d;

·         specjalizowane – wózki przystosowane do przemieszczania określonych ładunków w transporcie wewnętrznym.

Ze względu na sposób działania rozróżnia się następujące typy wózków jezdniowych napędzanych:

·         platformowe naładowane – wózki przeznaczone do przewożenia ładunków, których powierzchnię ładunkową stanowi płyta lub platforma ze ściankami stałymi, otwieranymi bądź zdejmowanymi – rysunek 3.43;

·         podnoszące – środki transportu wewnętrznego przeznaczone do prac przeładunkowych, podnoszenia i transportowania ładunków. Do urządzeń tych zalicza się wózki unoszące i podnośnikowe;

·         ciągnikowe – wózki jezdniowe z przymocowanym złączem zaczepowym, specjalnie przystosowane do ciągnięcia innych wózków np. doczepnych – rysunek 3.44;

·         pchające – wózki ciągnikowe z przymocowaną płytą sprężystą, specjalnie przystosowane do pchania innych wózków po nawierzchni lub szynach;

·         specjalizowane – wózki przystosowane do przemieszczani ładunków o określonych cechach – rysunek 3.45;

Do najbardziej rozpowszechnionych wózków podnoszących należą wózki unoszące i podnośnikowe.

Wózki unoszące to środki transportu wewnętrznego przystosowane do transportu ładunku podniesionego jedynie na wysokość do tego niezbędną. Do podstawowych odmian tego typu wózków ze względu na elementy nośne zalicza się wózki unoszące: widłowe i platformowe. Natomiast ze względu na sposób obsługi podstawowymi odmianami tego typu urządzeń są wózki unoszące:

·         prowadzone, obsługiwane za pomocą dyszla przez operatora pieszego bądź jadącego na podeście wózka – rysunek 3.46;

·         obsługiwane przez operatora jadącego na wózku w pozycji stojącej lub siedzącej – rysunek 3.47.

wózki podnośnikowe to środki transportu wewnętrznego posiadające widły, platformę lub inne urządzenie do manipulowania ładunkami, przystosowane do transportu i podnoszenia ładunku na dowolną wysokość, w granicach określonych ich konstrukcją. Ze względu na sposób obsługi podstawowymi odmianami również tego typu urządzeń są wózki podnośnikowe:

·         prowadzone, obsługiwane za pomocą dyszla przez operatora pieszego bądź jadącego na podejście wózka. Do tego typu urządzeń zalicza się wózki podnośnikowe prowadzone widłowe ( w praktyce mogą wystąpić również platformowe):

o       z masztem wewnętrznym nie obejmujące ładunku (najbardziej popularnej) – rysun...