● W gaju Likeosa – liceum; perypatetycy; jego poglądy w sprzeczności z platońskimi, musiał więc odejść z Akademii Platońskiej i założyć własną szkołę; mamy jego notatki do wykładów (liczne zwroty typu „jak widać na tablicy”)
● cel życia – szczęście (najwyższy, możliwy do osiągnięcia cel); ponad to nic więcej nie może być chciane (etyka teleologiczna – nakierowana na cel); cel pomniejsze prowadzą do ostatecznego celu
● szczęście możliwe do osiągnięcia jeszcze na ziemi (nie jak u Platona); możliwe do wypracowania (idea sofistyczna – życia cnotliwego można się nauczyć)
● szczęście jest dobrem niepolepszalnym – gdy je osiągniemy kolejne dobra go nie powiększą, a mogą zasłonić nam szczęście; szczęście to nie bogactwa, zaszczyty, przyjemności (zaspokajanie niższych części duszy) – to tylko środki do zdobycia szczęścia (środki do innych celów), a więc nie należy do ich dążyć
● przyjemności to sposób życia bydła; są krótkotrwałe (a szczęście jest niemożliwe do stracenia); szczęście to właściwe kierowanie swoją duszą, działanie zgodne z naturą i z rozumem (argument z funkcji)
● trzy części duszy: wegetatywna (u wszystkich istot – roślin, zwierząt i ludzi), zmysłowa (zwierzęta + ludzie), rozumna (tylko o ludzi)
● hylemorfizm – materia dąży do zaktualizowania wszystkich swoich możliwości; funkcją człowieka jest rozumność – to nasza forma, do której powinniśmy, jako materia, zdążać
● cnota to trwała dyspozycja do właściwego postępowania (zgodnego z rozumem); jest warunkiem posiadania szczęścia; to integracja wiedzy (o tym co dobre i złe), uczuć i woli; cnota jest integracją – nie myślimy, a czynimy (gdy rozważamy za i przeciw oznacza to, że nie posiedliśmy cnoty), odpowiednio czucie i wola też mają być środkami pomiędzy dwoma skrajnościami, aby prowadziły do cnoty
● cnotę wyrabia się poprzez działanie (zmuszanie się przybliża nas do cnoty, do integracji wiedzy, uczuć i woli); z kolei wada jest w człowieku, którym stale kierują niższe części duszy (uzależnienie szczęścia od dóbr zewnętrznych)
● chodzi o to, abyśmy my byli zadowoleni; inni mogą przy okazji ;p (umiarkowany egoizm)
● cnoty dzielą się na:
moralne (etyczne) – dotyczące życia praktycznego, dotyczą działania
intelektualne (dianoetyczne) – sposób rozumowania; umożliwiają właściwe kierowanie rozumem; np. mądrość, roztropność; dusza rozumna też sie dzieli na rozumną (myślącą) i pragmatyczną
● roztropność (phronesis) – wiedza o tym jak wybierać, jaka cnota jest potrzebna w danej sytuacji; to odpowiednia reakcja na daną sytuację; to umiejętność wydania osądu; to być może cnota najwyższa, bo pomaga zdobyć inne cnoty
● męstwo – to złoty środek między tchórzostwem, a brawurą; to reakcja emocjonalna poddana rozumowi; prawdomówność (Arystoteles rozważa ją pod kątem mówienia o sobie) – złoty środek między udawaniem (kogoś, kim nie jesteśmy), a ukrywaniem czegoś (np. cechy charakteru); prawdomównym należy być przede wszystkim przed sobą
● cnotę należy zdobyć pod okiem kogoś, kto ją już posiadł i stosować w praktyce; sama teoria nie wystarczy
● nie ma jednego wzorca człowieka – cnoty nie są określone raz na zawsze; szczęście człowieka zależy od roli społecznej i indywidualnych możliwości (różne cnoty wymagane w zależności od kultury, miejsca, czasu historycznego) – człowiek zoon politicon, a od społeczności, w której się żyje, zależą cnoty
● człowieka opanowany potrafi skłonić się do zachowania cnotliwego, nawet jeśli nie posiada cnoty
● akrazja – nieopanowanie, słaba wola (wiemy co jest właściwe, ale inne tendencje zagłuszają naszą dobrą wolę); ale akratyk nie jest wadliwy – on się waha zanim postąpi źle
● pluralizm szczęścia – każdy idzie do niego inaczej; istnieją dwa rodzaje szczęścia, bo są dwa rodzaje cnót: teoretyczne (refleksyjne) i praktyczne
● każdy może być szczęśliwy – nie tylko filozof (choć on najpełniej)
● można być szczęśliwym bez dóbr, ale osobie posiadającej je będzie łatwiej osiągnąć szczęście; dobra potrzebne do szczęścia: przyjaciele, dobra materialne, udane dzieci, uroda; należy z nich korzystać jednak z umiarem
● to nie jest etyka chrześcijańska (np. przyjaciele są dla nas przyjemnościami)
koziczka