Jak zachęcić dziecko do czytania książek?
„ Hej, pani książko, proszę jejmości,
Użycz mi swojej mądrości!
Bo mówią nauczyciele,
Że umiesz wiele”.
Komputer, wideo, DVD czy telewizor coraz częściej wygrywają ze słowem drukowanym. Dziecko, zamiast czytać książeczki lub szkolne lektury, woli wypożyczyć kasetę i obejrzeć film nakręcony na ich podstawie. To naturalne, że nowoczesny świat, bogaty w audiowizualne wynalazki, jest bardziej atrakcyjny dla dziecka niż tradycyjna książka. Jednak ani komputer, ani DVD nie zastąpią czytania – uważają psychologowie.
Książki są dziecku niezbędne do prawidłowego rozwoju. Rozbudzają wyobraźnię, wzbogacają słownictwo, pomagają rozwijać zainteresowania, ćwiczą pamięć, uczą skupienia i wyciszenia się. Wspólna codzienna lektura z mamą czy tatą buduje silną więź emocjonalną i daje maluchowi ogromne odczucie bezpieczeństwa. Ale co zrobić, gdy nasza pociecha jest oporna na czytanie?
Miłe chwile z książeczką.
Reguły na początek.
Siedmiolatek czy ośmiolatek ma często trudności z płynnym czytaniem. Potrafi składać litery, ale nie zawsze rozumie i pamięta tekst. Dlatego samodzielna lektura nie należy do jego przyjemności. To właśnie rodzice powinni ćwiczyć z maluchem umiejętność czytania i starać się zaszczepić mu miłość do książek.
Wspólnie z dorosłym
· Wybory małego czytelnika. Kupmy dla swoich pociech książkę odpowiednią do ich wieku i zainteresowań. Jeśli lubią zwierzęta, podsuńmy im ilustrowany album o tej tematyce. A może pora na „ Doktora Dolittle”? Dzieci w tym wieku chętnie też czytają baśnie, książki z życia rówieśników, np. „ Dzieci z Bullerbyn”, chłopcy lubią też komiksy. Maluchy są telemaniakami? Uwielbiają dobranocki „ Kubuś Puchatek”? Wybierzmy dla nich bajeczki o przygodach Misia o Małym Rozumku. Zachwycił ich film „ Opowieści z Narnii”? Podsuńmy im książkę C. S. Lewisa.
· Nic na siłę. „ Poświęćmy na czytanie 15 minut” – rodzice którzy zmuszają 8 – 9 –latków do lektury, robią błąd. Zainteresujmy maluchy książką, czytając im ją samemu – głośno, z właściwym tempem, akcentem i intonacją. Odpowiednia interpretacja tekstu sprawi, że zaczną oni przeżywać przygody bohaterów i będą niecierpliwie czekali na dalszy ciąg historii.
· Nudy na pudy. Skończmy czytanie, gdy mamy wrażenie, że dziecko nie jest tym zainteresowane. Kiedy mówi, że je nudzi, nie obrażajmy się, ale zapytajmy, jak jego zdaniem autor powinien ją napisać, by była ciekawa.
· Mody czytelnicze. Interesujmy się literaturą dla dzieci, dowiadujmy się w księgarni lub w bibliotece, co teraz jest hitem. Zapytajmy inne mamy, jakie książki ich pociechy czytają. Nasze dziecko pewnie słyszało od nich o „ Harrym Potterze” czy „ Nowych przygodach Mikołajka”. Po takie lektury chętnie sięgają!
Ja czytam, mama słucha.
· Krótki trening. Czytajmy z dzieckiem na zmianę rozdziały książki. Wybierajmy te z dużą ilością tekstu dla siebie, a kilkulatkowi dajmy do czytania strony z przewagą ilustracji. Nie popędzajmy malucha, pozwólmy mu spokojnie obejrzeć fotografie i rysunki.
· Błędy tolerowane. Uważnie słuchajmy jak dziecko czyta, nie krytykujmy, nie komentujmy pomyłek, nie poprawiajmy. Powinniśmy uzbroić się w cierpliwość. Pochwalmy za każdy dobrze przeczytany fragment tekstu. To zachęci malucha do czytania.
· Gra w słówka. Doskonalcie umiejętność czytania, bawiąc się słówkami. Zaproponujmy następujący szyk wyrazów: każdy kolejny zaczyna się taką literą, jaką kończył się poprzedni, np. abażur, rekin, nos, ser, rak, kot…Poprośmy malucha, by poszukał prostych rymów, np. sanie – pranie, stół – wół, biurko – piórko, kluska – bluzka, albo wyrazów kończących się na tę samą zgłoskę, np. kot, tort, most, brat, robot. Zabawmy się w echo, czyli coraz cichsze powtarzanie jakiegoś słowa lub zawołania. Możemy również rozwiązywać rebusy, pobawić się w liczenie wyrazów czy zgadywanie słów, np. na trzy lub cztery litery.
Z telemaniaka mól książkowy.
Bez ograniczeń i zakazów.
Inteligentny i oczytany nastolatek to marzenie prawie każdego rodzica. Tymczasem nasza córka lub syn stronią od książek. Szkolne lektury najchętniej poznawaliby z tzw. Bryków, gotowców, opracowań. Cóż… obowiązkowy kanon literatury rzadko odpowiada zainteresowaniom nastolatka.
Rodzice przewodnikami.
· Oczytana mama. Chcemy by dziecko oprócz lektur szkolnych poznawało też inne książki. Czytajmy sami i zostańmy jego przewodnikami po świecie literatury. Młody człowiek nierzadko po prostu eksperymentuje z gustami czytelniczymi, nie potrafi wybrać lektury dla siebie. My dobrze znamy swojego nastolatka, wiemy, czym się interesuje. Popytajmy więc w księgarniach o odpowiednie lektury i… podsuńmy je dziecku. Bezpiecznym wyborem dla gimnazjalisty są fantastyka i lżejsza beletrystyka.
· Młodzieżowe hity. Nastolatek nie ma cierpliwości do szczegółowych opisów, jego uwagę może przyciągnąć dynamiczna akcja, dobra konstrukcja powieści, trochę tajemniczości i dowcipny język. Rozczytanie naszego dziecka przyśpieszą książki niezbyt grube. Dziewczynkom spodoba się klasyczna seria „ Ania z Zielonego Wzgórza” czy kolejne części „ Ala Makota”, „ Trzynastolatki” A. Kate albo „ Pollyanna”. Chłopców zachwyci np. „ Dynastia Miziołków” J. Olech czy „Adrian Mole lat 13 i ¾. Sekretny dziennik”.
· Interesująca dyskusja. Jeśli usłyszymy od swojego syna: „ Fajną książkę przeczytałem” nie puszczajmy tego mimo uszu. Porozmawiajmy o lekturze, bohaterach literackich i ich przygodach. Pośmiejmy się, jeśli było coś wesołego. Gdy naszemu dziecku nie podoba się lektura szkolna, zapytajmy dlaczego. Ma ono prawo do wyrażenia swojej opinii i sądu. Wytłumaczmy mu jednak, że każdy kulturalny człowiek powinien znać ten tytuł. Jeśli to nie przekona nastolatka, pożyczmy kasetę z filmem i obejrzymy go razem, a potem po prostu zapewnijmy, ze dopiero lektura daje pole do wyobraźni, a poza tym w filmie pominięto wiele świetnych scen.
· Wizyty w księgarni. Wybierajmy się tam całą rodziną i pochodźmy między regałami. Najlepiej odwiedzić sklep, w którym są miejsca do wertowania książek, albumów i magazynów, a półki oznaczone są dziedzinami, np. historia, geografia, literatura polska, nowości itd. Nie musimy za każdym razem kupować książek, wystarczy, że pobędziemy tam z dzieckiem i przyzwyczaimy je do takich odwiedzin. Może następnym razem pójdzie tam samo i za zaoszczędzone kieszonkowe kupi upatrzony album. Warto też zapisać się z dzieckiem do najbliższej biblioteki.
Domowy rytuał skupienia.
Rodzinny salon literacki.
To naturalne, że wirtualny świat jest obecny w naszym domu. Nie ograniczajmy korzystania z telewizora i komputera zakazami. Sami pokażmy, ze telewizja jest rzeczą zwyczajną, banalną. Zrezygnujmy z jej oglądania na rzecz obcowania z książką.
· Wyciszenie przed snem. Spraw, by wieczorne czytanie było codziennym zwyczajem. W spokoju każdy z domowników niech pochłania swoją lekturę. Rano przy śniadaniu opowiadajcie sobie fajne fragmenty.
· Rodzinne święto. W niedzielę siadajmy wspólnie na kanapie, przygotujmy herbatę, ciasteczka, wyłączmy telewizor i poczytajmy ( może z podziałem na role) ciekawą książkę. Takie zwyczaje z rodzinnego domu dziecko zapamięta i będzie je kontynuować.
mgr Anna Leszczyńska
1
karawiertara