Klasyfikacja metod poprawione.doc

Klasyfikacja metod:

I.         Wg W. Okonia (m. nauczania – uczenia się)

I.1.     metody asymilacji wiedzy: pogadanka, dyskusja, praca z książką, programowe uczenie się w jego wersji liniowej, rozgałęzionej i mieszanej,

I.2.     m. samodzielnego dochodzenia do wiedzy: metoda problemowa, metoda przypadków, sytuacyjna, burza mózgów, mikronauczanie, gry dydaktyczne,

I.3.     m. waloryzacyjne (eksponujące): m. impresyjne, ekspresyjne,

I.4.     m. praktyczne: m. ćwiczebne, m. realizacji zadań wytwórczych.

Metody te zostały wyodrębnione na podstawie wyróżnienia trzech sfer w człowieku i czterech typów aktywności (poznanie siebie i świata – przez przyswajanie wiedzy bądź jej samodzielnym odkrywaniu, przeżywanie świata i jego wartości, zmienianie świata).

II.       Wg Cz. Kupisiewicza

II.1.   m. oparte na obserwacji (oglądowe): m. pokazu, m. pomiaru,

II.2.   m. oparte na posługiwaniu się słowem: wykład, pogadanka, dyskusja, praca z książką,

II.3.   m. oparte na działalności praktycznej uczniów: m. laboratoryjna, m. zajęć praktycznych,

II.4.   m. gier dydaktycznych: gry symulacyjne, m. sytuacyjna, m. inscenizacji, giełda pomysłów,

III.     Wg H. Wichury

III.1. m. podające (informacyjne): opis, opowiadanie, wyjaśnienie,

III.2. m. poszukujące: pogadanka heurystyczna, dyskusja, klasyczna metoda problemowa, gry i zabawy dydaktyczne,

IV.    Wg R. Więckowskiego

IV.1. m. informacyjne:

IV.1.1.    wyjaśnienie(ilustrowane, werbalne),

IV.1.2.    narracja (ilustrowana, werbalna),

IV.1.3.    opis (ilustrowana, werbalna),

IV.2. m. heurystyczne:

IV.2.1.    problemowe,

IV.2.2.    dyskusji,

IV.2.3.    dialogu,

V.      Wg M. Nagajowej:

V.1.   m. słowne,

V.1.1.      m. podająca (opis i opowiadanie, pogadanka podająca, praca z książką, wykład i referat, instruktaż),

V.1.2.      m. poszukująca

V.1.2.1.            heureza,

V.1.2.2.            m. problemowa

V.2.   m. zajęć praktycznych,

V.3.   m. oglądowa

VI.    Wg W. Zaczyńskiego

VI.1. m. przekazywania wiadomości,

VI.1.1.    m. oparte na obserwacji : pokaz

VI.1.2.    m. oparte na słowie: pogadanka i dyskusja, opis, opowiadanie i wykład, praca z książką,

VI.1.3.    m. oparte na działaniu: m. laboratoryjna, m. zajęć praktycznych,

VI.2. m. utrwalania materiału,

VI.2.1.    uczenie się na pamięć,

VI.2.2.    powtarzanie i jego odmiana – ćwiczenia,

VI.2.3.    sprawdzania,

VI.3. metody kontroli i oceny,

VI.3.1.    konwencjonalne: ustne sprawdzanie wiadomości, pisemne sprawdzanie wiadomości, praca klasowa, posługiwanie się książką,

VI.3.2.    testy,

VI.3.3.    kontrola maszynowa,

VI.4. nauczanie programowe.

Omówienie wybranych metod:

A.      Metody oparte na słowie (werbalne) .

Słowo odgrywa wielką rolę w procesie poznania i dzięki niemu możemy wyrażać naszą wiedzą o świecie.
a) Opowiadanie

·         wdraża uczniów do słuchania ze zrozumieniem i zapamiętywania najważniejszych faktów,

·         zaznajamia uczniów z określonymi rzeczami, zjawiskami, wydarzeniami i procesami w formie ich słownego opisu,

·         powinno być formułowane jasno, zwięźle i plastycznie.

b)      Opis – dotyczy na ogół cech charakterystyki cech, budowy, struktury określonych rzeczy, tzn. tego co jest względnie stałe czyli opis służy do przedstawiania układów statycznych.

c) Wykład:

·         aktywizuje myślenie hipotetyczno- dedukcyjne słuchaczy,

·         tę metodę stosuje się wśród uczniów starszych, wymaga bowiem dużego wysiłku i dojrzałości umysłowej;

·         wymaga skupienia uwagi i samodzielności;

·         wyróżnia się trzy typy wykładu: konwencjonalny, problemowy i konwersatoryjny (W. Okoń);

·         ogromne znaczenie ma przejrzysta, logiczna struktura, żywy język, racjonalne rozmieszczenie momentów syntetyzujących oraz wielostronne naświetlenie głównego wątku merytorycznego;

·         wykład można wzmocnić przez dodawanie elementów aktywizujących takich, jak: mapa mentalna, język polisensoryczny, srdoki wizualne, krótkie polecenia, zadania i cwiczenia itp. (M. Taraszkiewicz, Metody aktywizujące proces uczenia się, czyli njak uczyć lepiej)

d) Pogadanka:

·         Jest rozmową nauczyciela z uczniem,

·         wymaga od uczniów nie tylko myślenia „za nauczycielem” lecz zmusza do samodzielnej pracy myślowej,

·         nauczyciel jest osobą kierującą, zna on odpowiedzi na stawiane pytania,

·         pogadanki można podzielić na: wstępne, przedstawiające nowe wiadomości i utrwalające (W. Okoń).

e)      Dyskusja:

·         polega na wymianie poglądów na określony temat;

·         warunkiem koniecznym jest uprzednie przygotowanie uczniów do dyskusji;

·         w dyskusji powinien obowiązywać znany wszystkim uczestnikom regulamin;

·         dyskusja może być prowadzona z udziałem tzw. moderatora (utrzymuje dyscyplinę dyskusji i animuje ją);

·         dyskusja panelowa – problem naświetlany jest kolejno przez kilka osób (ekspertów); obserwatorzy też mogą brać w niej udział;

·         debata – dwie grupy zajmujące przeciwne stanowiska polemizują ze sobą wg ścisle określonych reguł;

·         dyskusja punktowa – dyskutanci mają swoich obserwatorów, a ich zadanie polega na przyznawanie punktów dodatnich i ujemnych, np. za trafny komentarz, grzeczność, trzymanie się tematu (S. Bortnowski);

·         metaplan – strategia dyskusji, w trakcie której tworzy się graficzny zapis przebiegu dyskusji (M. Taraszkiewicz)

f)        Praca z książką:

·         stanowi jeden z ważniejszych sposobów zarówno poznawania jak i utrwalania nowych wiadomości;

·         w przypadku uczenia się z tekstów programowanych jest ona skutecznym sposobem kontroli i oceny wyników samokształcenia;

·         najważniejszymi umiejętnościami, które powinien posiadać uczeń pracujący tą metodą są: umiejętność płynnego czytania ze zrozumieniem oraz umiejętność sporządzania notatek.

B.      Metody oparte na obserwacji i pomiarze (oglądowe) :
a) Pokaz:

·         zespół czynności dydaktycznych nauczyciela polegający na demonstrowaniu uczniom naturalnych przedmiotów lub ich modeli, a także określonych zjawisk, wydarzeń lub procesów i stosowanym objaśnianiu ich istotnych cech itd.;

·         uczniowie szybciej i skuteczniej zaznajamiają się z tymi fragmentami rzeczywistości, które są przedmiotem pokazu, gromadząc zarazem poglądowy materiał, umożliwiający im słowne formułowanie odpowiednich uogólnień;

·         pokaz jako metoda nauczania występuje łącznie z innymi metodami, takimi jak opowiadanie lub wykład;

·         obserwacja powinna być tak zorganizowana aby wszyscy mogli dokładnie obejrzeć demonstrowany przedmiot;

·         pokaz powinien pozwalać uczniom na spostrzeganie przedmiotów w miarę możliwości różnymi zmysłami, a więc nie tylko wzrokiem;

·         ważne jest łączenie pokazu ze stawianiem pytań;

·         typy pokazywania: reprezentujące (pokazywanie czegoś nieobecnego za pomocą np. modelu), wskazujące (demonstrujące) i instruujące (wyjaśniające sposób postępowania).

b)      Pomiar:

·         pozwala określić ilościową stronę badanych obiektów;

·         czynności wykonywane bądź przez nauczyciela – w postaci pokazu, bądź bezpośrednio przez uczniów pracujących pod jego kierunkiem.

C.      Metody oparte na działalności praktycznej uczniów – ułatwiają uczniom bezpośrednie poznawanie rzeczywistości. Stosuje je się zwykle łącznie z metodami oglądowymi i słownymi.
a) Metoda laboratoryjna:

·         polega na samodzielnym przeprowadzaniu eksperymentów przez uczniów tzn. na stwarzaniu sztucznych warunków dla wywołania jakiegoś zjawiska po to aby można było zbadać przyczyny, przebieg i skutki jego występowania.

b)      Metoda zajęć praktycznych :

·         dominuje tu stosowanie wiedzy w rozwiązywaniu zadań praktycznych;

·         jedną z form jest metoda projektu, która zakłada praktyczną działalność ucznia na podstawie zdobytej wcześniej wiedzy.

D.      Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy:

a)      klasyczna metoda problemowa:

·        zdobywanie wiadomości jest związane z rozwiązywaniem problemów,

·        uczeń jest aktywny i zaangażowany,

·        przynosi trwałe efekty ucznia,

·        nauczyciel wspiera ucznia w toku pracy

b)      metoda przypadków:

·         polega na rozpatrzeniu przez niewielką grupę uczniów opisu jakiegoś przypadku np. na temat odkryć naukowych i rozwiązań jakichś trudności w celu wyjaśnienia tego przypadku.

·         Po otrzymaniu opisu wraz z kilkoma pytaniami na które trzeba odpowiedzieć uczniowie formułują pytania dotyczące tego przypadku na które nauczyciel udziela odpowiedzi na pytania. Z kolei następuje właściwy proces poszukiwania odpowiedzi. Składa się na niego: ustalenie w toku dyskusji problemu głównego i problemów z niego wynikających, a następnie warunków jakie mają umożliwić rozwiązanie problemu. Zdarza się że uczniowie przyjmują kilka możliwych rozwiązań wówczas domagają się wyjaśnienia jakie jest rzeczywiste rozwiązanie.

c)       metoda sytuacyjna:

·         zadaniem uczniów jest zrozumieć daną sytuację i podjąć decyzję w sprawie jej rozwiązania, a następnie przewidzieć skutki tej decyzji.

·         metoda ta jest trudna, ponieważ wymaga od nauczyciela czasochłonnego przygotowania, a od uczniów wychodzenia w sytuacje dla niech nowe, nie nawiązujące doi ich doświadczenia;

·         metodę te wprowadza się w szkołach średnich i wyższych przede wszystkim zawodowych.

d)      giełda pomysłów – burza mózgów:

·         zespołowe wytwarzaniu pomysłów rozwiązania jakiegoś zadanie (szukanie pomysłów nowych, najbardziej zaskakujących);

·         po zebraniu wszystkich pomysłów poddaje się je ocenie zespołu;

·         metoda ta opiera się na następujących ogniwach: wytwarzanie sytuacji problemowej, wytwarzanie pomysłów, sprawdzenie, wartościowanie i wybór pomysłów najlepszych.

e)      mikronauczanie

·         jest to metoda twórczego uczenia się złożonych czynności praktycznych, stosuje ją się w małych kilkunastoosobowych grupach, które najpierw obserwują odpowiednio wybrany fragment lekcji szkolnej trwający od 5-20 min a następnie dokonują grupowej analizy i oceny tego fragmentu lekcji aby z kolei jeden z członków grupy mógł przeprowadzić go z nowymi grupami uczniów wg nowych rozwiązań.

f)        gry dydaktyczne:

·         gra jest odmianą zabawy, która polega na przestrzeganiu dokładnie sprecyzowanych reguł;

·         reguł spełnia istotne funkcje kształcąco – wychowujące;

·         do najczęściej stosowanych gier dydaktycznych należą:
...