DEPRESJE WIEKU PODESZŁEGO
Depresje – próby podziału
Podział depresji według etiologii:
1. Depresja endogenna (melancholia) – jest to taki stan depresyjny, w którym kluczową rolę odgrywa szczególne rozregulowanie biologiczne, zakłócenie wielu funkcji życiowych - zwłaszcza podstawowego nastroju, tempa procesów psychicznych i ruchowych oraz rytmów biologicznych, a zwłaszcza biorytmów snu.
2. Depresja somatogenna ( inaczej: organiczna albo objawowa) - przyczyną tego typu depresji są schorzenia somatyczne, lub substancje działające na OUN (niektóre leki, zatrucia, narkotyki).
Schorzenia somatyczne, które mogą się wikłać z depresją:
· nadczynność i niedoczynność tarczycy
· nadczynność i niedoczynność nadnerczy
· choroba Adisona
· choroba Cushinga
· reumatyczne zapalenie stawów
· toczeń rumieniowaty trzewny
· łuszczyca
· nowotwory złośliwe
· nowotwór głowy trzustki
· niewydolność wątroby
· niewydolność nerek
Depresja a choroba niedokrwienna serca
Osoby z chorobami krążenia, w tym z chorobą niedokrwienną serca (wieńcową) częściej chorują na depresję. Wstępuje u 15-23% tej grupy osób. Współwystępowanie tych chorób, wiąże się z mniej korzystnym przebiegiem choroby niedokrwiennej serca. Ogólny stan zdrowia tych chorych jest słabszy, rehabilitacja trudniejsza, a rokowanie co do efektywnej pracy zawodowej gorsze. U chorych na serce i depresję istnieje także kilkakrotnie większe ryzyko nawracania incydentów sercowo-naczyniowych, a nawet zawału. Niekorzystna koincydencja tych dwóch schorzeń dotyczy szczególnie chorych, którzy mają za sobą zawał serca. W grupie osób po zawale depresja jest jeszcze częstsza niż u osób z chorobą wieńcową bez zawału i sięga, według niektórych szacunków, nawet 50% chorych.
Leki o działaniu depresjogennym:
· hormonalne środki antykoncepcyjne
· leki beta-adrenolityczne
· hydralazyna
· alfa-metyldopa
· większość neuroleptyków
· benzodiazepiny
3. Depresje psychogenne – jest to zróżnicowana grupa stanów depresyjnych, których główną przyczyną mogą być krótkotrwałe albo długotrwałe czynniki obciążające psychikę; mogą być nimi np. trudne wydarzenia życiowe (np. straty, przewlekłe frustracje). Do tej grupy zalicza się:
- Depresję reaktywną
- Depresję nerwicową
Podział depresji według obrazu choroby:
· depresja prosta
· depresja z zahamowaniem (osłupienie depresyjne)
· depresja lękowa
· depresja agitowana
· depresja hipochondryczna
· depresja z natręctwami (anankastyczna)
· depresja z urojeniami (zespół depresyjno-urojeniowy)
· depresja psychotyczna
· depresja poronna (subdepresja), depresja maskowana, ekwiwalent depresji, depresja podprogowa
- zespół subdepresyjny – zespół o mniej nasilonych objawach depresji
- zaburzenia schizoafektywne – choroba charakteryzująca się jednoczesnym występowaniem objawów depresji i schizofrenii
- dystymia – przewlekła depresja o niewielkim nasileniu objawów
- zaburzenia adaptacyjne o obrazie depresyjnym – zwane wcześniej reakcjami sytuacyjnymi depresyjnymi
- reakcje żałoby – mogą przypominać prawdziwą depresję, ale ściśle związane są najczęściej z faktem utraty bliskiej osoby, zwykle nie trwają dłużej niż 6 tygodni, nawet bez leczenia.
Epidemiologia
Depresja u osób starszych jest chorobą występującą co najmniej tak samo często jak w całej populacji. Jej występowanie szacuje się przynajmniej na 4-5%, ale niemal na pewno są to wartości zaniżone. Szereg badań sugeruje, że występowanie choroby może sięgać 10 a nawet 20% osób w tej grupie wiekowej.
Objawy 1) Objawy osiowe depresji:
- obniżenie nastroju (smutek, przygnębienie, zobojętnienie, drażliwość, brak zdolności do przeżywania przyjemności)
- obniżenie napędu psychoruchowego (spowolnienie ruchów, spowolnienie toku myślenia, cicha mowa); czasami depresja przyjmuje postać tzw. agitowaną – chory jest pobudzony psychoruchowo, nie może usiedzieć w miejscu, często lamentuje)
- zaburzenia rytmów dobowych (gorsze samopoczucie rano, lepsze popołudniu, wieczorem, wczesne budzenie się).
2) Objawy dodatkowe:
- lęk (często o lokalizacji przedsercowej) – stwierdza się go u 2/3 pacjentów z depresją
- apatia
- zaburzenia koncentracji uwagi
- zaburzenia pamięci (szczególnie częste u osób starszych)
- objawy somatyczne (drżenie kończyn, bóle głowy, uczucie wysychania w jamie ustnej, skłonność do zaparć, kołatania serca, uczucie spłycenia oddechu)
- przykre myśli (czasami przybierające charakter urojeń grzeszności, winy, nihilistyczne, nieuleczalnej śmiertelnej choroby), przekonanie o własnej niewydolności życiowej
- często występuje nastawienie hipochondryczne, szczególnie u osób w starszym wieku, chory nadmiernie skoncentrowany jest na sobie, na objawach somatycznych
- niemożność podejmowania decyzji
- osłabienie apetytu, często chudnięcie (w depresjach przebiegających atypowo lub w chorobie afektywnej dwubiegunowej może być wzmożenie apetytu i tycie)
- spadek libido (częsta przyczyna szukania pomocy lekarskiej przez mężczyzn)
- tendencje samobójcze
- omamy o treści depresyjnej
Obraz depresji w wieku podeszłym
Obraz depresji i jej przebieg w tym przedziale wiekowym wiąże się ściśle z medycznymi, społecznymi i psychologicznymi aspektami charakterystycznymi dla tego wieku.
Aspekty medyczne:
¨ Mnoga patologia- po 60r.ż. u 80 % ludzi występuje co najmniej jedna choroba
¨ Choroby układu sercowo-naczyniowego
¨ Zaburzenia endokrynne i metaboliczne
¨ Choroby ośrodkowego układu nerwowego (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, padaczka, udar)
¨ Zwiększona zapadalność na choroby infekcyjne
¨ Upośledzenie słuchu
¨ Zaburzenia wzroku- zaćma, jaskra
¨ Zaburzenia snu
¨ Skojarzone z wiekiem zaburzenia pamięci
Aspekty społeczne:
¨ Pogorszenie sytuacji materialnej
¨ Izolacja społeczna
¨ Wdowieństwo
¨ Ograniczenia aktywności
¨ Wzrost napięć i konfliktów rodzinnych
Aspekty psychologiczne:
¨ Zmiana osobowości - zmniejszenie aktywności umysłowej, nadmierna ostrożność w podejmowaniu decyzji, zwężenie zainteresowań, postawa konserwatywna wobec nowości, utrata poczucia bezpieczeństwa, skłonności hipochondryczne.
Obraz kliniczny depresji wieku podeszłego
U chorych w wieku podeszłym pewne objawy dominują w obrazie klinicznym depresji, a inne przejawiają się mniejszym nasileniem. W zależności od dominujących objawów depresje wieku podeszłego można podzielić na:
1. Depresja z urojeniami i podnieceniem psychoruchowym
Ø Lęk, niepokój, pobudzenie psychoruchowe
Ø Nastrój depresyjno-drażliwy
Ø ...
dziubusek30