SCHIZOFRENIE Seligman.docx

SCHIZOFRENIE r.10 „Psychopatologia” Seligman

I. CO TO JEST SCHIZOFRENIA?

- zagadkowe i bardzo głębokie zaburzenie psych.

- obejmuje zaburzenia myślenia (trudności z koncentracją, myśleniem abstrakcyjnym i podstawowymi zadaniami logicznymi), postrzegania (słyszenie lub widzenie obiektów, które fizycznie nie istnieją) i nastroju (niektórzy rzadko zdradzają jakiekolwiek stany emocjonalne, inni są pobudzeni lub w nieodpowiedni sposób podekscytowani)

-„schizofreniE” – bo nie mamy do czynienia z pojedynczym zaburzeniem: u różnych pacjentów obserwuje się znaczne zróżnicowanie symptomów, istoty i zakresu zaburzeń poznawczych, emocjonalnych i ruchowych; reakcje pacjentów na te same leki często nie są jednakowe

-jeden wspólny objaw -> PSYCHOTYCZNY – zaburzenie na poziomie myślenia lub spostrzegania, które utrudnia im pozostawanie w kontakcie z rzeczywistością

- cierpiący na S. częściej bywają nieśmiali, wycofani i zaabsorbowani własnymi problemami zamiast być „skończonymi pomyleńcami w szale”, niebezpiecznymi, nieprzewidywalnymi

-w S. wcale nie występuje rozdwojenie osobowości, któremu towarzyszy nieprzewidywalność i gwałtowność  -podziałowi ulegają niektóre funkcje psych.

- nieprawdą jest też że gdy już raz zaburzenie zostanie zdiagnozowane u czł., będzie on musial na nie cierpieć zawsze

(często pojawiają się pojedyncze epizody, które znikają)

1. POGLĄDY HISTORYCZNE

- I powszechnie uznany system klasyfikacji zaburzeń psych. opracował  E.Kraepelin; jednym z zaburzeń była dementia praecox – wczesne lub przedwczesne otępienie (niewłaściwe reakcje emocjonalne; stereotypowe zachowania ruchowe; klaskanie przed przyłożeniem głowy do poduszki; trudności z koncentracją; doświadczenia sensoryczne w syt. braku odpowiednich bodźców; trzymanie się własnych przekonań mimo przeczących im dowodów )

-Eugen Bleuler – S. stanowi część biologicznego ustroju jednostki; jej przyczyną jest choroba mózgu (odwoływał się do hipotezy patologii tego organu); S. może pojawić się w jakimkolwiek okresie życia i istnieje prawdopodobieństwo nawrotów; twierdził że możliwe jest wyleczenie za sprawą działań biomedycznych; hipoteza: nieprawidłowe funkcj. gruczołów powoduje zachwianie równowagi chem., co upośledza działanie UN

-Adolf Meyer – pomiędzy schizofrenikami a tymi ,którzy nie cierpią na to zaburzenie nie ma zasadniczych różnic na poziomie biol. i osoby te nie różnią się zbytnio jeśli chodzi o odpowiednie procesy psych.; twierdził że dezorganizacja pozn. i behawioralna towarzysząca S. wynika z nieprawidłowego przebiegu wczesnego uczenia się i odzwierciedla „nieprawidłowy poziom dostosowania” i utratę nawyków; u podstaw S. leży nieodpowiednie przystosowanie

2. SYMPTOMY SCHIZOFRENII- Istnieją też 2 inne kryteria diagnostyczne schizofrenii:

1)Musi nastąpić rażące upośledzenie odbioru rzeczywistości (PSYCHOZA – nie zalicza się do tego mniejszych zniekształceń jak tendencja do niedoceniania własnych możliwości lub atrakcyjności), jednostka musi błędnie oceniać trafność własnych myśli, a wskutek tego wyciągać niepoprawne wnioski na temat rzeczywistości;

2) Zaburzenie musi wpływać na więcej niż jeden proces psychiczny: myślenie, sposób spostrzegania, emocje, komunikację i reakcje psychomotoryczne

- Do 5 podstawowych kryteriów zalicza się

I.UROJENIA

- stanowią fałszywe przekonania, które opierają się wszelkiej argumentacji i utrzymują się mimo dowodów w normalnych przypadkach wystarczających do ich obalenia

-urojenia schizofreniczne od np. urojeń w depresji psychotycznej zwykle odróżnia nieadekwatność nastroju

-5 rodzajów urojeń:

1) U. WIELKOŚCIOWE – przekonanie, że jest się szczególnie ważną osobą

2) U. ODDZIAŁYWANIA – przekonanie, że własne myśli i zachowania kontrolowane są zewnątrz

3) U. PRZEŚLADOWCZE – lęki, że pewne osoby, grupy lub rząd mają nieczyste zamiary i „czyhają by mnie dorwać”

4) U. KSOBNE (ODNIESIENIA) – przekonania, że pewne wydarzenia lub ludzie mają dla kogoś specjalne znaczenie

5) U. HIPOCHONDRYCZNE – nieuzasadnione przekonanie, że coś bardzo złego dzieje się z własnym ciałem

II. HALUCYNAJCE

- percepcyjne oznaki psychozy; obejmują błędne spostrzeżenia zmysłowe mające charakter realnych doznań, nawet wobec braku bodźców zewn., które zwykle wywołują takie wrażenia

- w S. mają zazwyczaj wymiar słuchowy; ich początków można doszukiwać się w zwykłych myślach (wewnętrznych dialogach) tyle tylko że os. cierpiąca na S. nie wierzy, że słyszany przez nią głos pochodzi z jej wnętrza lub że może zacząć lub skończyć rozmowę; zasadniczą częścią doświadczeń schizofrenicznych jej niezdolność do rozróżniania pomiędzy zewn. a wewn., rzeczywistym a wyimaginowanym oraz kontrolowanym a narzuconym charakterem tych doznań

- halucynacje często są ujmujące, lecz czasami przerażające

- fizyczne podstawy halucynacji: obrazowanie w technice PET wykazuje, że u pacjentów doświadczających omamów wzrokowych lub słuchowych dochodzi do pobudzenia aktywności  wzrokowych i słuchowych części kory mózgowej

III. ZABURZENIA MOWY

-WYKOLEJENIE – oznacza aspekt zaburzenia polegający na przeskakiwaniu z jednego tematu na inny zupełnie z nim nie związany; odpowiedzi na pytania innych mogą być zupełnie nie związane z treścią; w skrajnych przypadkach mowa jest tak silnie zaburzona, że jest zupełnie niespójna i słuchacz nie może z niej zupełnie nic zrozumieć („sałatka słowna”)

-LUŹNE SKOJARZENIA – bardziej subtelne nieprawidłowości powiązań dokonywanych w wypowiedziach pacjentów

-SKOJARZENIA DŹWIĘCZNE – rymowanie słów („nakaz, zakaz, obcas”)

-NEOLOGIZMY  - os. ze S. tworzą nowe słowa, które mają znaczenie tylko dla nich samych

- korzystanie ze słów ogólnych, nadmiernie abstrakcyjnych lub nadmiernie konkretnych, powtarzanych i stereotypicznych zubaża treść mowy przez co jest ona nośnikiem niewielu info

IV. ZACHOWANIE ZNACZNIE ZDEZORGANIZOWANE LUB KATATONICZNE

- przekrój od dziwacznej nieporadności i podekscytowania do skrajnego rozdrażnienia i pobudzenia

- zachowanie KATATONICZNE – charakteryzuje się spadkiem ruchliwości, czasem nawet do stanu, w którym zdaje się, że jednostka zastygła w bezruchu; os. ze S. może przyjmować sztywną i dziwną postawę, a jednocześnie sprzeciwia się wszelkim próbom poruszenia nim; zwykle jednocześnie milknie

V. OBJAWY NEGATYWNE

- symptomy, które pociągają za sobą ograniczenie normalnych zachowań (w przeciwieństwie do objawów pozytywnych, m.in. halucynacje i  urojenia, które dotyczą nadmiaru odbieranych bodźców percepcyjnych i myśli). zazwyczaj pojawiają się wcześniej niż pozytywne

- jednym z najczęstszych symptomów jest „stępienie” lub „spłycenie” stanów afektywnych (tj. emocji)- twarz nieruchoma, głos monotonny, nieczuły emocjonalnie

- inne symptomy negat. :

-> ALOGIA lub znaczne ograniczenie mowy- np. udzielanie jednowyrazowych opow.. na pyt. lub robienie długich przerw pomiędzy wyrazami

-> OSŁABIENIE WOLI – widoczna utrata energii lub zainteresowania różnymi czynnościami

UPOŚLEDZNIE ZDOLNOŚCI INTROSPEKCJI A DEPRESJA

– niezdolność dokonywania wglądu we własne „ja”; niektórzy pacjenci zaprzeczają wszelkim symptomom i nienormalnym zachowaniom; taka nieświadomość obecności symptomów to ANOSOGNOZJA; jest powszechnym skutkiem ciężkich zaburzeń pracy mózgu;

- gdy pod wpływem interwencji psych. następuje poprawa  i u pacjentów wzrasta zdolność dokonywania introspekcji, zbytnia świadomość własnych niedoskonałości może przyprawiać o depresję

- depresja jest powszechnym zjawiskiem u os. ze S., zwłaszcza u kobiet (najczęstszym powodem zgonów wśród cierpiących na S. jest samobójstwo); próby wyjaśnienia: 1. depresja jest jedną z cech S.; 2. S. i depresja są ze sobą genetycznie związane w wyniku „kojarzenia selektywnego”; 3. świadomość tego, że choruje się na S. pogrąża w d.

- zarówno u cierpiących na S. jak i na inne zaburzenia na poziomie mózgu ci , którzy charakteryzują się wyższymi zdolnościami do introspekcji, częściej pogrążają się w d.

3. PODTYPY SCHIZOFRENII UJĘTE W DSM-IV

I.S. PARANOIDALNA

- ma najbardziej długotrwały charakter ze wszystkich podtypów

- wskazuje na nią obecność urojeń  i wyraźne halucynacje słuchowe

- wyst. urojenia prześladowcze i wielkościowe, które są wyraźnie usystematyzowane i złożone, często przypominają konspirację mrocznych tajemnic; ze strony chorego zagmatwanie obrazu służy wyjaśnianiu zawiłych myśli i doznań percepcyjnych; urojenia wprawiają w zakłopotanie postronnego obserwatora

- pacjenci odczuwają urojoną zazdrość

-nie ujawniają silnie zdezorganizowanych zachowań, niespójności czy luźnych skojarzeń; nie doznają stępionych bądź nieadekwatnych stanów emocjonalnych; za to ich zachowanie bywa skrajnie formalne lub intensywne

- (przyciągają ich słynne miejsca takie jak Biały Dom, Watykan ;p)

II.S. ZDEZORGANIZOWANA

- najbardziej zaskakujące cechy zachowania: brak powagi i niespójność; pacjent może wybuchowa śmiechem, prezentować grymasy twarzy lub chichotać bez powodu; jego zachowanie może charakt. jowialność (pogodne usposobienie), chociaż dość dziwaczna i absurdalna, co wskazuje na skrajną wrażliwość na wewn. pobudki przy jednoczesnym braku uwrażliwienia na środ.zewn.; os. z tą S. bywa gadatliwa

- mogą się pojawiać urojenia i halucynacje, jednak bywają one bardziej zdezorganizowane i rozproszone niż wyst. w S.paranoidalnej; zwykle koncentrują się na ciele pacjenta; urojenia mogą być przyjemne lub przyczyniać się do zawrotów głowy

- często brak higieny i dbania o siebie

III.S. KATATONICZNA

- najbardziej rzucające się w oczy są zachowania motoryczne, które mogą charakt. się silnym podnieceniem (os. wydaje się bardzo pobudzona, dzika, czynnie opierająca się wszelkim próbom poskromienia i niebezpieczna dla siebie i  innych) lub zaskakującym unieruchomieniem (osłupienie lub zastyganie w bezruchu; po tym stanie uważają że mieli w tym czasie halucynacje lub urojenia);  sporadycznie może dochodzić do wymiany między dwoma stanami

-negatywizm – wyraźne pozbawione jakichkolwiek motywów sprzeciwianie się wszelkim poleceniom i próbom poruszenia

IV.S. NIEZRÓŻNICOWANA

-diagnoza taka jest stawiana gdy jednostka nie spełnia kryteriów diagnostycznych innych typów schizofrenii, jednak wykazuje symptomy psychotyczne i słabe przystosowanie interpersonalne

V.S. REZYDUALNA

- brak widocznych symptomów takich jak urojenia, halucynacje, niespójność lub znaczna dezorganizacja zachowania; o istnieniu zaburzeń świadczy obecność przynajmniej 2 objawów, które mimo że są minimalne, mogą okazać się bardzo dokuczliwe; zalicza się do nich:

a) wyraźną izolację społeczną lub wycofanie

b) znaczne upośledzenie funkcjonowania w określonych rolach

c) bardzo osobliwe zachowanie

d) poważny spadek poziomu higieny i umiejętności zadbania o siebie

e) stępione, spłycone, nieadekwatne wyrażanie emocji

f) dziwne, magiczne i osobliwe myślenie

g) niezwykłe doświadczenia percepcyjne

h) apatię lub brak inicjatywy

4. INNE PODEJŚCIA MAJĄCE NA CELU OKREŚLENIE PODTYPÓW SCHIZOFRENII

I. S. OSTRA – nagłe wystąpienie w pełni rozwiniętych objawów (często poprzedzona kryzysem)

S.PRZEWLEKŁA – dłuższy i bardziej stopniowy okres pogarszania stanu zdrowia (często prze traumę w dzieciństwie)

II. S. TYPU I – przypadki w których dominują objawy pozytywne; bardziej podatna na leczenie farmakologiczne; etiologia związana z nieprawidłowościami neuroprzekaźnictwa dopaminowego

S. TYPU II - przypadki w których dominują objawy negatywne; powoduje gorsze i  długotrwałe skutki; etiologia związana ze zmianami strukturalnymi w obrębie mózgu i z upośledzeniem intelektualnym

5. EPIDEMIOLOGIA SCHIZOFRENII

- 1% ludności

- I epizod S. pojawia się zazwyczaj pod koniec okresu dojrzewania lub na początku dorosłości; nie podanny leczeniu może trwać od kilku tyg. do kliku lat; niektórzy poddani terapii wracają do poziomu funkcjonowania, który pozwala im na samowystarczalność

- sporadycznie u dzieci – poniżej 12 r.życia 2:100 000; 12 – 16 wzrasta; pod koniec wieku dorastania i początku okresu dorosłego rośnie aż do 1:100; po 35 r.życia spadek; zatem ryzyko wystąpienia pierwszych oznak S. jest silnie związane ze zmianami rozwojowymi

- u mężczyzn pojawia się wcześniej , przed 25 r.ż., szczytowa częstotliwość: 24r.ż.

- u kobiet  pierwsze symptomy ok. 25r.ż.; trafiają do szpitali rzadziej i na krócej; długotrwałe diagnozy pomyślniejsze (estrogen osłabia natężenie tej choroby)

- powszechność wyst. w ubogich warstwach społ. nieco wyższa niż w warstwach zamożniejszych (gł biedota miejska)

- częściej u osób stanu wolnego

II. DEFICYTY FUNKCJONOWANIA

1. DEFICYTY POZNAWCZE

-problemy z myśleniem i wyrażaniem myśli

- „nadmierne włączanie” dot. tendencji do tworzenia pojęć na podstawie info istotnych i nieistotnych – przyjęto że bierze się ona z upośledzenia zdolności do ignorowania info odwracających jego  uwagę; myślenie charakt. się nadmierną inkluzyjnością – wskazuje to na defekt w zakresie filtrowania pozn., który powoduje, że jednostce z trudnością przychodzi pomijanie myśli i wrażeń percepcyjnych nieistotnych dla aktualnej syt.

- cierpiący na S. mają bardzo słabe wyniki w wykonywaniu zadań testu Wisconsin Card Sorting Test do mierzenia „funkcji wykonawczych” (zdolność planowania oraz hamowywania reakcji impulsywnych)

- cierpiący na S. mają problemy w następujących obszarach:

>inteligencja – większość mieści się w normie, jednak S. ogólnie kojarzona jest z niższym od oczekiwanego wynikiem testu na inteligencję

>zdolność rozumowania –trudność rozumowania abstrakcyjnego (np. dosłowne rozumienie przysłów lub kreskówek)

>pamięć – najbardziej upośledzona; bardziej widoczne braki w pamięci krótkoterminowej; pamięć jawna (wymagająca  świadomego wysiłku) zostaje upośledzona a pamięć ukryta (bardziej automatyczna) nienaruszona

>uwaga – najbardziej uciążliwe; problemy z filtrem uwagi; os. ze S. przetwarzają i reagują na czynniki nieistotne, mimo iż większe korzyści dałoby im ich zignorowanie; z trudem przychodzi im hamowanie własnych reakcji na odbierane za pomocą zmysłów info

2. DEFICYTY PERCEPCYJNE

-trudności ze zrozumieniem mowy innych; nadwrażliwość słuchowa;zniekształcenia przestrzenne (np.mniejszy pokój)

-problemy percepcyjne stanowią podatny grunt do halucynacji

-w „maskowaniu wstecznym” os. ze S. potrzeba dłuższego czasu pomiędzy prezentacją bodźca docelowego a maską by zidentyfikować bodziec docelowy, co świadczy o nieprawidłowościach w pierwszych stadiach przetwarzania bodźców sensorycznych; możliwe że ma to coś wspólnego ze sposobem funkcjon. neuronów w układach czuciowych

- problemy w innych aspektach  spostrzegania wzrokowego: problemy z oceną rozmiarów czy ze śledzeniem poruszających się przedmiotów

- modalność słuchowa: problemy z rozróżnianiem tonów

3. DEFICYTY RUCHOWE

-nienaturalne postawy, układy głowy i rąk, mimowolne ruchy twarzy i kończyn

- na różnego rodzaju zaburzenia ruchowe cierpi ok. 30% S. – określa się je mianem „samorzutnych” nieprawidłowości ruch., bo wyst. u chorych, którzy nie zostali poddani żadnej terapii i w przeszłości nie cierpieli na zab.neurologiczne

-os. ze S. wypadają poniżej średniej w testach zręczności i koordynacji; mają wydłużony czas reakcji

4. DEFICYTY EMOCJONALNE

-kłopoty z rozpoznawaniem niewerbalnych wskazówek istotnych dla emocji i kontaktów społ. (np. problem z identyfikacją odczuć ludzi z fotografii – kłopoty z pojmowaniem znaczenia wyrazów twarzy); problemy te ujawniają się gdy proszeni są o wyjaśnienie lub rozwiązanie pewnych problemów międzyludzkich – ich rady są niepraktyczne, wnioski chybione; ma to wpływ na przeżycia interpersonalne jednostki, wzajemne kontakty nie będą należeć do przyjemnych i mogą spowodować odrzucenie społ.

III. ŹRÓDŁA PODATNOŚCI

1. INFORMACJA GENETYCZNA A SCHIZOFRENIA

WSPÓŁCZYNNIK ZGODNOŚCI DOTYCZĄCY SCHIZOFRENII U BLIŹNIĄT

-ZGODNA jest para bliźniąt wykazująca wspólną cechę; NIEZGODNA jeśli jedno z bliźniąt posiada pewną cechę a inne nie; jeśli cecha ta jest w całości uwarunkowana Genet., zgodność u bliźniąt jednojajowych powinna wynosić 100%

-badania I.Gottesman i J.Shields: pierwsi którzy znaleźli się w szpitalu psychiatrycznym – PRZYPADKI WSKAŹNIKOWE PROBANCI, drugie bliźnię – WSPÓŁBLIŹNIE; u 50% przypadków par bliźniąt jednojajowych, zarówno probant jak i  współbliźnię było hospitalizowane oraz otrzymało diagnozę S.; im głębsza S. u probanta, tym większe szanse wyst. tego zab. u współbliźnięcia;

-współczynnik zgodności dla bliźniąt jednojajowych jest wyższy niż dla bliźniąt dwujajowych, a dla dwujajowych wyższy niż dla osób niespokrewnionych stanowiących ogół społeczeństwa

-geny sprawiają że jednostka staje się podatna na S., jednak nie gwarantują, że to zab. się ujawni

-z badań nad bliźniętami jednojajowymi niezgodnymi pod względem S. wynika, że różnią się one zarówno rezultatami testów neuropsychologicznych, jak i budową mózgu

SCHIZOFRENIA W RODZINIE

-prawdopodob.  że rodzeństwo pacjenta również zachoruje na S. wyn. ok.9% (u bliźniaków jednojajowych 48%)

-jeśli oboje rodzice cierpią na S. prawdopodob. że ich dzieci też zachorują  wyn. 46%

BADANIA NAD DZIEĆMI ADOPTOWANYMI

-aby zachorować na S. nie trzeba być wychowywanym przez cierpiącego rodzica

- w rodzinach „zaburzonych” (chaos, brak stabilności) następował znaczny wzrost prawdopodob. wystąpienia S. – łączy się to z modelem podatność-stres: część dz. adoptowanych, których biol. matki cierpiały na S., dziedziczą podatność, która najczęściej daje o sobie znać w warunkach działania stresu środowiskowego

ANALIZA ŁĄCZENIOWA

- S. to zaburzenie POLIGENICZNE, na które wpływ ma więcej genów, zatem trudno jest ustalić genet. przyczyny; główną przyczyną niektórych form S. jest prawdopodobnie poj. proces, jednak pływ na niego mogą mieć rozmaite czynniki genet.

-dlatego korzystamy z techniki badawczej zwanej ANALIZĄ ŁĄCZENIOWĄ – dąży ona do ustalenia częstotliwości współwystępowania rodzinnego zaburzenia przy okazji pewnego znanego markera genet. (genu, o którym wiadomo, że odpowiada za określoną cechę); jednak na razie wynikom brakuje spójności

2. KOMPLIKACJE W CZASIE CIĄŻY I PORODU

-matki os. ze S. miały więcej problemów z krążeniem lub puchnięciem rąk i nóg w czasie ciąży; częściej dochodziło u nich do infekcji wirusowych; jeśli środek ciąży przypada na zimę, to istnieje większe prawdopodobieństwo, że kobieta urodzi dziecko, które zapadnie na S. (okres szczególnej wrażliwości trwa 4-6 mies.)

-wskaźnik zaburzeń psych., w tym S., jest wyższy u dz., których matki w czasie ciąży poddawane były działaniu silnego stresu

-szczególnie niebezpieczne są komplikacje mające wpływ na dopływ tlenu do noworodka np. długotrwały powód, owinięcie pępowiny dookoła szyi dz.;

-jeśli płód posiada określony genotyp i jest poddany działaniu powikłań okołoporodowych, to genotyp ten ujawni się w formie podatności na S.

3. DZIECIĘCE ZWIASTUNY SCHIZOFRENII

-w większości przypadków symptomów klinicznych S. nie zauważa się wcześniej niż w początkowym okresie dorosłości; w latach rozwoju podatność ta jest „wyciszona” lub nieujawniona, lub pierwsze oznaki tej podatności są b.znikome; z biegiem lat, z postępem rozwoju i z nagromadzeniem doświadczeń wyciszona podatność może stopniowo się ujawniać

-w poszukiwaniu rozwojowych zwiastunów S. korzysta się z 3 metod:

I. M. GRUP WYSOKIEGO RYZYKA – skupia się na dzieciach ludzi cierpiących na S.; większość projektów badawczych skupiałą się na jednostkach, których przynajmniej jeden rodzic cierpiał na S., skorzystano ze strategii badań prospektywnych, które rozpoczynają się w dzieciństwie i toczą się przez dłuższy czas; zanim jednostki te wkroczą w wiek wczesnej dorosłości, który jest wiekiem największego ryzyka wystąpienia objawów S., przeprowadza się badania okresowe; ci u których doszło do pojawienia się zab. różnili się m.in. większymi problemami przystosowawczymi w dzieciństwie, opóźnieniem w rozwoju ruchowym, gorszymi wynikami w nauce i ich matki doświadczyły większych komplikacji ciążowych; do najczęściej spotykanych problemów u dz. z grupy podwyższonego ryzyka należy deficyt uwagi

II. M. RETROSPEKTYWNA – opiera się na wspomnieniach z lat wczesnego dzieciństwa pacjentów; wielu rodziców stwierdza, że jeszcze na długo przed pojawieniem się pierwszych objawów klinicznych zauważyli niezwykłe cechy zachowania swojego preschizofrenicznego dz.: opóźnienie ruchowe, niestabilność emocjonalną, problemy w nauce; niektórzy przyznają że dostrzegli też subtelne nieprawidłowości dot. temperamentu w okresie niemowlęcym; oświadczenia retrospektywne rodziców ujawniają stopniowe narastanie problemów adaptacyjnych wraz z dorastaniem dzieci preschizofrenicznych, szczególne nasilenie pojawia się w okresie dorastania – wtedy nasilenie nieprawidłowości myślenia i trudności w relacjach społ. (okres krytyczny); zakres deficytów dziecięcych jest silnie związany z późniejszym zakresem uciążliwości symptomów schizofernicznych

III. M. WSTECZNEGO ŚLEDZENIA – badacze identyfikują cierpiącą na to schorzenie dorosłą osobę, a następnie sięgają wstecz do dokumentów z jej dzieciństwa w poszukiwaniu wczesnych oznak choroby; odwołują się do archiwów medycznych lub szkolnych; akta dz., które później cierpiały na S., zawierały więcej komentarzy nauczycieli dot.  ich problemów z przystosowaniem, m.in. wycofaniu społ. i zachowaniach destrukcyjnych, miały słabsze oceny; różnice zaczęły się powiększać w okresie dorastania; poza tym kręcono także filmy, na podstawie których stwierdzono, że: dz. preschizofreniczne wykazały mniej pozytywnych a więcej negatywnych wyrazów twarzy (widoczne w okresie niemowlęcym); zauważono większe opóźnienie i nieprawidłowości w rozwoju motorycznym w ciągu 2 pierwszych lat życia; zaobserwowano osłabienie i niezwykły układ lewych kończyn

- podsumowanko:

1. pierwsze oznaki ryzyka dot. kilku dziedzin zachowania: ruchowej, międzyludzkiej, poznawczej

2. wiele dz. preschizofrenicznych najbardziej dobitne problemy z przystosowaniem ujawnia, gdy wkracza w okres dojrzewania

3. im cięższe problemy w dzieciństwie, tym wcześniej ujawniają się pierwsze symptomy choroby i tym bardziej będą uciążliwe

BEHAWIORALNE RYZYKO WYSTĄPIENIA SCHIZOFRENII: SCHIZOTYPOWE ZABURZENIE OSOBOWOŚCI (SZO)

- do problemów behawioralnych często poprzedzających pierwsze wystąpienie objawów S. zalicza się wycofanie społ., niezwykłą idealizację i nieprawidłowości w myśleniu <- połączenie tych zachowań przypomina kryteria diagnostyczne dla SZO (które częściej wyst. u biologicznych krewnych osób cierpiących na S. – więc istnieją genetyczne ogniwa łączące je ze S.)

-nastolatki i dorośli posiadający SZO wykazują te same deficyty w funkcjonowaniu uwagi i zaburzeniach w myśleniu jakich można się dopatrzyć u o. cierpiących na S.

- znaczna część tych, którzy w końcu zachorują na S., zdradza objawy zespołu równoznacznego z SZO

-SZO, podobnie jak S., może wynikać z pewnych nieprawidłowości rozwoju prenatalnego; młodzież cierpiąca na tego typu zab. jest bardziej wrażliwa na stres

4. BIOLOGICZNE PODSTAWY SCHIZOFRENII

NEUROCHEMICZNE PODSTAWY SCHIZOFRENII

- hipoteza „dopaminowa” – 4 źródła dowodów: 1.wszystkie leki stosowane w leczeniu tego zaburzenia blokują jej aktywność; 2. wpływ leków zwiększających aktywność dopaminy na zachowanie człowieka (przyjmowane w dużych dawkach mogą wywołać psychozę, ze skutkami przypominającymi ostrą S.paranoidalną); 3. występowanie nieprawidłowości ruchowych u osób nieleczonych – które przypominają reakcje kojarzone z nadmiarem aktywności dopaminy; 4. badania oparte na sekcji zwłok i neuroobrazowaniu – autopsja mózgu ujawniła znaczny wzrost l. obszarów receptorów dopaminy; PET też wskazuje na wzrost zagęszczenia receptorów dopaminowych – prawdopodobnie u cierpiących  na S. dochodzi do zwiększonego wydzielania dopaminy przez neurony w rejonie ciała prążkowanego

- niektórzy badacze odkryli że pewną rolę odgrywa także GABA, przekaźnik hamujący;

- podejrzewa się też że serotonina może się przyczyniać do powracania S.

STRUKTURY MÓZGU A SCHIZOFRENIA

- rozmiary komór mózgowych u o. cierpiących na S. są większe niż u innych ludzi (komory po lewej stronie mózgu są znacznie większe niż po prawej) -> wskazuje to na ubytek tkanki mózgowej w otaczających je obszarach

- mniejsze są: płaty czołowe, płaty skroniowe, ciało migdałowate i hipokamp

- sieć wzajemnych połączeń neuronów w mózgu pacjentów odbiegają od normy, zwłaszcza w obszarach kory mózgowej i hipokampa

FUNKCJE MÓZGU W SCHIZOFRENII

- u o. ze S. podczas wykonywania zadań pozn. dochodzi do słabszej aktywności płatów czołowych kory mózgowej; jeśli prosi się ich i identyfikację zapachów, aktywność płatów czołowych i skroniowych pozostaje ograniczona

- główny czynnik musi stanowić pewna nieprawidłowość dot. połączeń pomiędzy różnymi obszarami mózgu -> możliwe, że nieprawidłowości odkryte przy użyciu technik neuroobrazowania (EEG, PET, fMRI, SPECT) stanowią ogólny wskaźnik dysfunkcji mózgu, a czynnikiem krytycznym powodującym wystąpienie S. może się okazać zakłócenia w konkretnym układzie mózgu np. jedna z możliwości wskazuje na układ limbiczny (jeśli w jednym lub w kilku odcinkach tego układu dochodzi do upośledzenia wzajemnej komunikacji neuronów, to  może dojść do wystąpienia symptomów psychotycznych)

5. CZYNNIKI WPŁYWU SPOŁECZNEGO

czynniki środowiskowe mogą pełnić funkcję bufora dla osoby, u której rozwija się to zaburzenie, bądź mogą uruchamiać symptomy; jednocześnie pacjent może również oddziaływać na swe otoczenie społ., zatem zależność ta ma charakter obustronny

SCHIZOFRENIA A RELACJE RODZINNE

- cechy charakterystyczne dla komunikacji interpersonalnej, które mają wpływ na przebieg S. to EMOCJE WYRAŻONE, które obejmują cyniczne i wrogie komentarze nt pacjenta oraz znaczną nadopiekuńczość krewnych -> jeśli w stosunku do dz. charakteryzującego się podatnością na S. kieruje się słowa krytyki i oznaki wrogości, to zwiększa się u niego prawdopodob. wyst. szerokiego spektrum objawów tego zab.

- zależność pomiędzy komunikacją członków rodziny a chorobą któregoś z jej członków nie ma charakteru jednostronnego – ma emocje wyrażone wpływ ma także stan pacjenta

SCHIZOFRENIA A KLASA SPOŁECZNA

- S. nie omija żadnej z kultur i żadnej z warstw społ., nie stanowi swoistej cechy żadnej grupy

- jednak zwłaszcza na obszarach miejskich wskaźnik zab.umysł, nie wykluczając S., jest odwrotnie proporcjonalny do poziomu społ -> im niższa klasa, tym wyższy wskaźnik zab. (szczególnie w USA i krajach europejskich częstotliwość wyst. S. jest najwyższa na obszarach miejskich i wśród osób o najniższym statusie socjoekonomicznym)

-HIPOTEZA PRZYCZYNOWOŚCI SPOŁECZNEJ – przeciwności losu i stres mogą wywoływać S.

-HIPOTEZA DRYFU SPOŁECZNEGO – os. z ograniczonymi predyspozycjami, u których ujawniła się S., dryfują w kierunku niższych klas społ. (ta hipoteza jest potwierdzana przez wyniki badań)

SCHIZOFRENIA A KULTURA

-wydaje się że kultura warunkuje zarówno charakter objawów klinicznych jak i przebieg choroby

-badani z krajów rozwijających się wypadli lepiej niż ci z krajów rozwiniętych – jedną z przyczyn takiego stanu rzeczy mogą być różnice kulturowe w okazywaniu wsparcia społ.

- treści urojeń i halucynacji pacjentów także mają zabarwienie kulturowe

STRES ŻYCIA CODZIENNEGO

- same stresujące wydarzenia nie mogą odpowiadać za wystąpienie S.; jednak po okresie przebywania pod wpływem stresu prawdopodob. nawrotów choroby jest wyższe, chociaż nie doświadczają oni wcale wyż...