skuteczne_budowanie_motywacji_do_nauki.pdf

OŚWIATA

SKUTECZNE

BUDOWANIE

MOTYWACJI

DO NAUKI

www.MagazynNauczyciela.pl

SKUTECZNE BUDOWANIE MOTYWACJI DO NAUKI

Spis treści

Motywacja − podstawowe ustalenia ............................................................................................... 3

Wpływ środowiska rodzinnego ........................................................................................................ 6

Grupa rówieśnicza............................................................................................................................ 7

Środowisko lokalne, warunki ekonomiczne...................................................................................... 8

Rozwój izyczny dziecka .................................................................................................................. 8

Uczeń z deicytami ........................................................................................................................... 9

Uczeń zdolny.................................................................................................................................. 11

Rola nauczyciela w procesie motywacji .......................................................................................... 12

Rola nagrody i kary w procesie motywowania ............................................................................... 13

Proces dydaktyczny ........................................................................................................................ 15

Zamiast podsumowania ................................................................................................................. 17

Autor

Jagna Niepokólczycka-Gac

pedagog, socjoterapeuta

Redaktor

Katarzyna Krysztoiak

Korekta

Zespół

CBP 415 ISBN 978-83-269-0170-6

Warszawa 2010

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a,

www.wip.pl

tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10

Praktyczny raport „Skuteczne budowanie motywacji do nauki” chroniony jest prawem autorskim. Przedruk

materiałów opublikowanych w raporcie „Skuteczne budowanie motywacji do nauki” bez zgody wydawcy

jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Niniejszy raport

został przygotowany z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwaliikacji,

wiedzy i doświadczenia. Zaproponowane w raporcie „Skuteczne budowanie motywacji do nauki” wska-

zówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku

może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być trakto-

wane jako oicjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie

może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w raporcie „Skuteczne budowanie

motywacji do nauki” wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

www.MagazynNauczyciela.pl

SKUTECZNE BUDOWANIE MOTYWACJI DO NAUKI

W ankietach prowadzonych w szkołach uczniowie jako motywację do chodzenia do szkoły naj-

częściej wskazują zewnętrzny przymus i możliwość spotkania się z kolegami. Rzadziej mobilizuje

ich chęć zdobycia dobrych ocen. Najrzadziej wskazują chęć zdobycia wiedzy. Aby zmienić te

proporcje trzeba zrozumieć mechanizmy jakie budują motywację i nauczyć się ich stosowania.

Motywacja − podstawowe ustalenia

Motywacja to określenie siłę, która pozwala na podtrzymanie zaangażowania w działanie oraz przej-

ście procesu od podjęcia decyzji do chwili osiągnięcia celu.

Aby spełniała swoją rolę i dawała konstruktywny napęd do działania, powinna kształtować się na

średnim poziomie. Zbyt niska nie pozwala na podtrzymanie procesu. Nadmiernie wysoka go dezor-

ganizuje i może ona również prowadzić do zachowań ryzykownych podejmowanych w celu osią-

gnięcia wysokich ocen, za wszelką cenę. Te zagrożenia wiążą się na przykład na przyjmowaniu sub-

stancji psychoaktywnych dla podniesienia sprawności intelektualnej.

Poczucie sprawczości

Z pojęciem motywacji bardzo ściśle jest związane poczucie sprawczości. W zależności od jej pocho-

dzenia mamy do czynienia z:

• motywacją wewnętrzną, która opiera się na tendencji do podejmowania i kontynuowania dzia-

łania ze względu na jego treść, satysfakcję, przyjemność lub osiągnięcie mistrzostwa osobistego.

Jej cechą jest ciekawość, związana z potrzebą samorealizacji i skutecznością działania.

• motywacją zewnętrzną polegającą na angażowaniu się w daną aktywność dla osiągnięcia korzyści

zewnętrznych, otrzymania nagrody lub uniknięcia kary.

Z tym podziałem wiązane są pojęcia wewnątrz oraz zewnątrzsterowności.

Osoba wewnątrzsterowna ma duże poczucie sprawczości. Jej sukces jest zależny od jej osobistego

zaangażowania oraz wkładu pracy. Porażka w tym przypadku mobilizuje do zwiększenia wysiłku.

Osoby zewnątrzsterowne uzależniają swoje sukcesy od innych osób oraz towarzyszących okoliczności.

Skrajną konsekwencją zenątrzsterowności jest poczucie wyuczonej bezradności, towarzyszące często

osobom wykluczonym społecznie. Osoby takie nie podejmują prób zmiany własnego statusu, wierząc,

iż jest on trwale uzależniony od czynników zewnętrznych, a nie od własnych poczynań. Wprowadze-

nie zmian w sposobie takiego myślenia oraz funkcjonowania wynikającego z niego, jest bardzo trudne

i wymaga niejednokrotnie długotrwałej pracy terapeutycznej.

Bodźce wpływające na motywację

Motywacja do działania może wynikać z:

• dążenia do osiągnięcia sukcesu, którego główną intencją jest zdobycie wiedzy i nowych umiejętności;

• chęci uniknięcia porażki, często za cenę plagiatu lub ściągania podczas pracy klasowej.

www.MagazynNauczyciela.pl

SKUTECZNE BUDOWANIE MOTYWACJI DO NAUKI

Na motywację mają wpływ bodźce płynące zarówno od środowiska, w jakim się wychowuje dziecko

jak i wynikające z jego predyspozycji izycznych oraz psychicznych.

Powyższe czynniki zazębiają się ze sobą i wzajemnie na siebie wpływają. Jednocześnie składają się na

zaspokojenie potrzeb opisanych przez A. Masłowa w formie piramidy

Aby potrzeba samorealizacji, która jest na szczycie innych potrzeb mogła być zaspokojona, muszą

być zapewnione inne niżej leżące w hierarchii. Według koncepcji A Masłowa, człowiek, który z punktu

widzenia biologicznego jest zwierzęciem w głównej mierze dąży do zaspokojenia podstawowych potrzeb

pozwalających mu na przeżycie. Należą do nich potrzeby izjologiczne oraz poczucie bezpieczeństwa,

przynależności i miłości.

www.MagazynNauczyciela.pl

SKUTECZNE BUDOWANIE MOTYWACJI DO NAUKI

Typologia postaw rodzicielskich

Za zaspokojenie większości z nich, odpowiedzialne jest środowisko rodzinne dziecka. To ono pełniąc

funkcje opiekuńczą i wychowawczą, pozwala na zaspokojenie fundamentalnych potrzeb. F. Streit

wyróżnia pięć postaw rodzicielskich. I w zależności od zabarwienia emocjonalnego, które im towa-

rzyszy dzieli je na :

• kochającą swobodę

• kochającą kontrolę

• wrogą kontrolę

• wrogą swobodę

Streit wyróżnia również postawę oscylującą pomiędzy kochającą: kontrolą a swobodą, dając ją za

wzorzec, pozwalający na zachowanie więzi z dzieckiem oraz wpływu na jego rozwój.

Preferowana postawa rodzicielska wpływa na rozwój motywacji dziecka. Obrazuje to poniższa tabela.

Obszar

Zakres

postawy

Charakterystyka

postawy

Zasady komunikacji

interpersonalnej

z dzieckiem

w zależności od

preferowanej postawy

Poziom zapewnienia

potrzeb dziecka

wynikający

z preferowanej postawy

Wpływ

na motywację

dziecka

Miłość Kontrola-

swoboda

Wynika z miłości

i stwarza dziecku

przewidywalne,

środowisko rozwoju.

Pozwala na zbieranie

własnych doświadczeń,

koniecznych do pra-

widłowego rozwoju

izycznego, emocjo-

nalnego i społecznego.

Dialog oparty o wza-

jemny szacunek. Rodzic

używa aktywnych metod

słuchania i bezkonlikto-

wego przekazywania

własnych oczekiwań.

Pozwala na konstruk-

tywne rozwiązywanie

sytuacji konliktowych

w oparciu o negocjacje.

Postawa ta zapewnia reali-

zację wszystkich potrzeb,

zarówno izjologicznych,

emocjonalnych jak i spo-

łecznych. Pozwala na

poczucie bezpieczeństwa

i przynależności. Poprzez

doświadczanie w relacjach

z najbliższymi poczucia

szacunku i uznania dla

własnego zdania pozwala

na rozwój dziecka i zwią-

zane z nim zaspokojenie

potrzeby satysfakcji.

Jest postawą ze

wszech miar moty-

wującą do działania

i pozwalającą na wy-

korzystanie w pełni

posiadanego poten-

cjału

Kontrola Postawa wynikająca

z nadopiekuńczości.

Rodzic w obawie

o zdrowie i bezpie-

czeństwo dziecka nie

dopuszcza do jego

samodzielności. Stara

się wyręczać je we

wszystkich czynnoś-

ciach i towarzyszyć

mu w każdej sytuacji.

Komunikacja opiera się

o nakazy i zakazy.

Najczęściej uwarunko-

wane różnoraką

manipulacją

Rodzic koncentruje się

głównie na zapewnieniu

dziecku potrzeb izjolo-

gicznych oraz bezpieczeń-

stwa izycznego. Realizu-

jąc te potrzeby w nad-

miernym stopniu nie

dopuszcza do zaspokoje-

nia innych.

Postawa ta nie do-

puszcza do rozwoju

samodzielności.

Ubezwłasnowolnia

dziecko i powoduje

poszukiwanie przez

nie gotowych roz-

wiązań. Nie dopusz-

cza przez to do podej-

mowania własnych

konstruktywnych ini-

cjatyw, pozwalających

na rozwój.

Swoboda Jest postawą, która

wynika z braku umie-

jętności stawiania

przed dzieckiem

jakichkolwiek granic.

W jej wyniku dziecko

otrzymuje wszystko

czego zażąda nieza-

leżnie od jego rzeczy-

wistych potrzeb.

Najczęściej pomiędzy

rodzicem a dzieckiem

brak jest rzeczywistej

komunikacji i ogranicza

się ona do wzajemnej

wymiany informacji.

Ponieważ to dziecko decy-

duje o podejmowanych

działaniach, dlatego

w wyniku tej postawy

dochodzi często do braku

realizacji nawet podstawo-

wych jego potrzeb izjolo-

gicznych np.: dziecko

zamiast spać ogląda ilm,

który ze względu na treść

powoduje lęki jak również

przemęczenie.

Brak granic wpływa

demotywująco na

działania podejmo-

wane przez dziecko.

Nie potrai ono

planować podejmo-

wanych czynności

oraz wytrwale dążyć

do ich realizacji.

www.MagazynNauczyciela.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: