Gry i zabawy ogólnorozwojowe wracaja do szkół.pdf

Elżbieta Cywińska, Teresa Janicka-Panek

GRY I ZABAWY OGÓLNOROZWOJOWE „WRACAJĄ" DO SZKÓL

Podstawową ideą współczesnej szkoły jest kształcenie postawy twórczej. Szkoła powin

na świadomie i konsekwentnie organizować takie działania, które pobudzą naturalną ak

tywność w każdym dziecku. Nie chodzi tu o rozwijanie specjalnych uzdolnień, ale o urucho

mienie twórczych dyspozycji psychicznych właściwych każdej normalnej jednostce ludz

kiej. J.S. Bruner formułuje to jako konieczność pomagania wszystkim dzieciom w osiąganiu

optimum rozwoju. Dlatego tak ważnym problemem współczesnego wychowania jest pobu

dzenie postawy twórczej u jak największej liczby dzieci rozumianej jako szansa dana każ

demu dla osiągnięcia pełnego rozwoju osobowości.

Gry i zabawy ogólnorozwojowe dają właśnie taką szansę każdemu dziecku.

Ukazało się Zarządzenie MEN z dnia 19 listopada 1996 r. w sprawie zasad organizowa

nia przez szkoły i placówki publiczne gimnastyki korekcyjnej oraz nadobowiązkowych zpjęć

z wychowania fizycznego (Monitor Polski, Nr 83 poz. 724 z 1996 r.).

Zgodnie z tym przepisem, a właściwie drugą jego częścią jest możliwość wznowienia

w szkołach zajęć - gry i zabawy ogólnorozwojowe.

Jeszcze do niedawna funkcjonowały one w placówkach, umieszczone były jako nadobo

wiązkowe w ramowym planie nauczania i arkuszu organizacyjnym szkoły.

W latach 90-tych zrezygnowano z tych zajęć ze względów oszczędnościowych. Obecnie,

w myśl cytowanego zarządzenia, mogą one urozmaicić i wspierać zajęcia szkolne.

W art. 11 ust. 1 zarządzenie mówi: Zajęcia

mogą być prowadzone

w grupach

klasowych,

międzyklasowych

lub międzyszkolnych

w wymiarze

2 godzin tygodniowo.

Uczestniczą

w nich wszyscy uczniowie.

W art. 13 natomiast wspomina się o sposobie dokumentowania tych zajęć: Szkoła

pro

wadzi dziennik

zajęć,

w którym

należy

zawrzeć

informację

dotyczącą

organizacji

i prowa

dzenia zajęć w danym roku szkolnym.

Uważamy za stosowne zwrócić uwagę nauczycielom kl. I-III na sprzyjające okoliczności

powrotu zajęć ogólnorozwojowych do szkół, tym bardziej, że treść zarządzenia szerzej

ujmuje zajęcia wychowania fizycznego, zaś gry i zabawy ogólnorozwojowe sąjakby wzmian

ką która może ujść uwadze nauczycieli.

Czas ku temu jest właściwy, bowiem w maju opracowuje się arkusze organizacyjne

pracy szkoły na rok szkolny 1997/98 i te zajęcia powinny być zaplanowane, tak jak inne

przedmioty. Zaplanowanie ich wiąże się z zabezpieczeniem środków finansowych. Plano

wanie pracy spoczywa na dyrektorach szkół, zaś nauczyciele nauczania początkowego

powinni przekonać ich o konieczności uwzględnienia tych zajęć w projektach organizacyj

nych. Dyrektorzy zaś uzasadnią i przekonają samorządy prowadzące szkoły o potrzebie

ich organizowania.

Jakich użyć argumentów?

1. Obszerne treści programowe

2. Cięcia siatki godzin (zmniejszenie liczby godzin języka polskiego, matematyki, zajęć

artystycznych)

3. Konieczność bezstresowego przejścia z okresu przedszkolnego do szkolnego po

przez zabawę i atrakcyjne formy zajęć

4. Brak czasu na rozwijanie zainteresowań i zdolności twórczych wszystkich uczniów

5. Coraz niższy poziom rozwoju fizycznego dzieci oraz ich sprawności fizycznej

6. Umożliwienie integracyjnego nauczania

7. Koncentracja na dziecku, a nie programie

8. Łatwiejsza możliwość komunikowania się z dzieckiem

287

9. Pobudzenie dzieci do mówienia, inwencji twórczej

10. Dostarczenie doświadczeń społecznych zmierzających do prawidłowego wielostron

nego rozwoju osobowości.

Gry i zabawy ogólnorozwojowe

Obejmują czynności o charakterze zabawowym jak i w postaci odpowiednich gier od

działywujących stymulująco na różne strony osobowości dziecka, czyli mające charakter

ogólnorozwojowy.

W wieku młodszoszkolnym dominującymi formami aktywności dziecka są: nauka, praca

i zabawa.

Mimo tej hierarchii, zabawa odgrywa wciąż znaczącą rolę, dalej jest istotnym czynnikiem

rozwoju psychicznego, formą poznawania rzeczywistości i uczenia się w przyjemnej atmo

sferze.

Poprzez zabawy rozwija się określone dyspozycje emocjonalne związane z dążeniem

do osiągnięcia określonego celu oraz społeczne związane z umiejętnością podporządko

wania się regułom gry ustalonym przez zespół. Szczególne znaczenie mają zabawy po

znawcze, które rozwijają zainteresowania, uzdolnienia.

U dzieci w wieku 7 do 10 lat dominują wprawdzie zabawy zespołowe, ale też występują

zabawy indywidualne, tematyczne o charakterze „zabawy w role".

Z czasem proces zabawy doskonali się, pojawiają się zabawy konstrukcyjne mające

charakter konstruowania, majsterkowania i czynności użytecznych, np. przyszywanie guzi

ków, szycie strojów dla lalek itp.

Dużą popularnością cieszą się zabawy ruchowe, wśród których można wyróżnić zabawy

z mocowaniem, bieżne, skoczne zabawy ze śpiewem ilustrowane ruchem, zabawy orienta-

cyjno-porządkowe.

W ramach tych zajęć nadobowiązkowych mogą być stosowane zabawy świetlicowe,

w skład których mogą wchodzić różne gry towarzyskie: konkurs gry w szachy, warcaby,

chińczyk, prace w zespole artystycznym, muzycznym lub teatralnym.

Podstawową formą zabawy najmłodszych uczniów są zabawy oparte na określonych

regułach, prowadzące do otrzymania określonych wyników i współzawodnictwa. Dzieci same

lub przy pomocy dorosłych ustalają reguły, zasady oceny wykonywanych przez nie czynno

ści.

Gra o charakterze zabawowym wyzwala u dzieci silne emocje. Przestrzegają one ściśle

ustalonych reguł działania. Interesuje je nie tylko sama czynność zabawy, lecz również jej

wyniki.

Uważamy, że nie można gier i zabaw ogólnorozwojowych ograniczyć tylko do zabaw

ruchowych, jak to niekiedy można było zauważyć w praktyce szkolnej.

„Ogólnorozwojowe" - jak wskazuje ten przymiotnik - zajęcia te powinny pobudzać wszy

stkie sfery osobowości: intelekt, rozwój psychiczny, społeczny, fizyczny. Stąd konieczność

stosowania zabaw poznawczych, ruchowych, świetlicowych.

Powinny rozwijać ogólnie wszystkie sfery odpowiadające dziedzinom życia, przygotowu

jąc dziecko do całościowego, integralnego spostrzegania otaczającej rzeczywistości.

Dzieci nauczane w systemie klasowo-lekcyjnym, z podziałem na poszczególne przedmioty

nauczania, przyzwyczajone są do szufladkowania wiedzy, nie dostrzegają powiązań mię

dzy treściami. Dlatego nasza propozycja pozwoli uzupełnić na zajęciach ogólnorozwojo

wych wszystkie niedoskonałości, braki wynikające z tradycyjnego systemu klasowo-lekcyj

nego:

- rozwinąć zainteresowania uczniów, rozpoznać je,

- zaspokajać potrzeby dzieci szczególnie ciekawość i „głód ruchu",

288

- tworzyć przyjemną atmosferę pracy, motywację do działania,

- angażować do zabawy i pracy wszystkie dzieci,

- doskonalić umiejętność współdziałania w zespole,

-wyrabiać umiejętność porozumiewania się, rozwiązywania problemów, podejmowania

decyzji,

- organizować zajęcia w atmosferze wolnej od napięć i lęków.

Zajęcia ogólnorozwojowe w strukturze szkoły

Charakter zajęć ogólnorozwojowych może zależeć od tego, w jakiej szkole i o jakim

stopniu organizacyjnym są one tworzone, od liczebności dzieci w klasie i w szkole.

W szkołach dużych z równoległymi klasami od pierwszej do trzeciej możliwe są następu

jące warianty powstania zajęć ogólnorozwojowych:

- w grupie klasowej,

- w grupie międzyklasowej w systemie poziomym, jeśli funkcjonują klasy równoległe,

- w grupie międzyszkolnej (dzieci z różnych szkół położonych blisko siebie).

W szkołach z pojedynczymi klasami możliwe są zajęcia w grupie klasowej. Słuszne

wydaje się tworzenie w warunkach takich szkół zajęć międzyklasowych w systemie piono

wym, łączących dzieci z kl. I-III ze względu na zainteresowania. Daje to możliwości utwo

rzenia przynajmniej trzech wariantów zajęć o różnym programie, a uczeń wybierze ten

rodzaj zajęć, który jest mu najbardziej bliski. Liczba godzin nie ulegnie zmianie, co nie

pociągnie za sobą dodatkowych kosztów.

Zajęcia ogólnorozwojowe o charakterze międzyklasowym pionowym mogą powstać

w małych szkołach, szkołach filialnych, szkołach, w których funkcjonują klasy łączone.

Z uwagi na małą liczebność dzieci np. w 4-klasowej szkole, w której jest 21 uczniów,

możliwe będzie uruchomienie tylko 2 godzin tych zajęć dla wszystkich dzieci.

Jaki program przyjąć w pracy z dziećmi na zajęciach „gry i zabawy ogólnorozwojowe",

aby każdemu dziecku sprawić przyjemność, radość, pozwolić działać zgodnie z jego po

trzebami, zainteresowaniami, rozwijać twórczą aktywność, pozbyć się stresu?

Badania wykazują, iż ogromny wpływ na stan zdrowia psychicznego człowieka ma wy

chowanie. Więkoszość nerwic, lęków, stanów histerycznych bierze swój początek z prze

żyć dzieciństwa, które mają wielki wpływ na ich dorosłe życie.

Dlatego zajęcia ogólnorozwojowe będą pełniły także rolę terapeutyczną. Pozwolą one

dziecku zwiększyć poczucie własnej wartości, poczucie bezpieczeństwa, przeżyć sukcesy,

uwierzyć w siebie, umieć radzić sobie ze stresami.

Dobra atmosfera, przyjazny klimat, zabawa, ruch będąsprzyjały„wyluzowaniu się", otwar

tości, szczerości w wyrażaniu uczuć, pragnień, szukaniu przyjaciela w drugim człowieku.

Intencją tych zajęć powinno być nie tylko rozwijanie ciała, umysłu twórczego, lecz także

„naprawianie duszy" dziecka.

Jednostkowy wymiar postawy twórczej przekształci się zarazem w wartość społeczną

idącą z biegiem czasu, z gwałtownością i głębokością przemian, które rzucają wyzwanie

szkole.

Zadania dla dyrektora szkoły

1. Pozyskać środki na prowadzenie zajęć

2. Zorganizować zajęcia, ujmując w ramowym planie nauczania i tygodniowym planie

zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych

3. Objąć zajęcia ogólnorozwojowe nadzorem pedagogicznym.

Jaką dokumentację

nauczyciel?

289

prowadzi

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: