Informacje og�lne Jarz�bina jest drzewem dorastaj�cym nawet do 15 metr�w, w Polsce spotyka si� jednak ni�sze odmiany. Jest to drzewo d�ugowieczne, zwykle �yje 100-150 lat, cz�sto osi�ga nawet 200 lat. Jarz�b pospolity jest gatunkiem pochodz�cym z terenu wschodnich Sudet�w (Czechy), gdzie pojawi� si� ok. 1800 roku. Od tego czasu sprowadzano, g��wnie z Chin, wiele r�nych ozdobnych gatunk�w jarz�ba w celu poprawienia jako�ci owoc�w, nie uda�o si� to jednak. Aktualnie ro�nie w ca�ej Europie (z wyj�tkiem po�udniowej Hiszpanii i Grecji) i Azji Mniejszej. W Polsce ro�nie na ca�ym ni�u i w g�rach, gdzie si�ga do�� wysoko, bo a� po kosodrzewin�. Ponad g�rn� granic� lasu przybiera na og� form� kar�owat�. Ro�nie w lasach mieszanych i li�ciastych, a tak�e w borach mieszanych i �wie�ych, cz�sto w drugim pi�trze drzewostanu. Cz�sto sadzona jest w miastach jako ro�lina ozdobna. Owoce jarz�biny s� przysmakiem ptak�w, nie nadaj� si� jednak do bezpo�redniego spo�ycia dla ludzi ze wzgl�du na zbyt gorzki i kwa�ny smak. Nadaje si� do uprawy w doniczkach, w kt�rych mo�e nawet owocowa� Dost�pno�� Owoce mo�na zbiera� od ko�ca sierpnia do pa�dziernika, potem zwykle opadaj� na ziemi�. Pozosta�e na drzewie owoce mo�na zbiera� tak�e w zimie, po przemro�eniu, ale w tym okresie zostan� najprawdopodobniej zjedzone przez nasze rodzime ptaki, np. jemio�uszki, gile, gawrony, kawki. Zawarto�� sk�adnik�w od�ywczych Najbardziej warto�ciowe sk�adniki to witamina C, kt�rej jarz�bina zawiera du�e ilo�ci, oraz karoteny (prowitamina A, kt�rej jarz�bina zawiera niewiele mniej ni� marchewka). Poza tym jarz�bina zawiera sporo cukr�w (przede wszystkim fruktoz�), do�� du�o r�nych kwas�w oraz pewne ilo�ci garbnik�w. Zawiera te� r�ne sole mineralne. Owoce jarz�biny zawieraja tak�e do�� du�e ilo�ci bioflawonoid�w (tzw. witamina P), kt�re s� niezb�dne do wch�aniania oraz prawid�owego dzia�ania witaminy C. Przechowywanie �wie�� jarz�bin� mo�na przechowywa� kilka miesi�cy w temperaturze 0-5 stopni i wilgotno�ci 80-85% z dobrym dost�pem powietrza do ki�ci owoc�w. Na potrzeby domowe dla papug owoce te mo�na mrozi� lub suszy�. W trakcie przechowywania zmniejsza si� zawarto�� witaminy C, jednak zachowuje si� ona lepiej ni� w innych owocach. Problemy i w�tpliwo�ci Niestety, jarz�bina zawiera tak�e kwas parasorbowy, kt�ry ma pewne dzia�anie dra�ni�ce. W czasie gotowania kwas parasorbowy przekszta�ca si� w kwas sorbowy, kt�ry jest nieszkodliwy, w czasie suszenia ilo�� kwasu parasorbowego maleje. Po przemro�eniu, na skutek r�nych reakcji, kt�re ostatecznie prowadz� do rozk�adu wielocukr�w na cukry prostsze, owoce jarz�biny staj� si� s�odsze. W wielu publikacjach mo�na wi�c spotka� rady, aby owoce te podawa� po przemro�eniu, my�l� jednak, �e to zale�y od gustu papugi, kt�ra mo�e wole� s�odsze owoce, ale r�wnie dobrze mo�e wybiera� te kwa�niejsze i bardziej gorzkie. Zapewne jednak lepiej b�dzie nie podawa� wi�kszej ilo�ci niesuszonej jarz�biny ze wzgl�du na kwas parasorbowy. Niekt�rzy odradzaj� podawanie �wie�ej jarz�biny. Sok ca�ej ro�liny poza owocami jest lekko truj�cy, nie nale�y wi�c podawa� papugom ca�ych ga��zi i li�ci. Dodatkowe uwagi Poza jarz�bem pospolitym mo�na spotka� tak�e inne odmiany jarz�biny i gatunki z rodzaju Sorbus. Owoce pozbawione goryczy maj�: morawska odmiana jarz�biny (S. aucuparia var. morawica) i jarz�b s�odki (S. aucuparia var. rossica major Spaeth.). Odmiana morawska wyr�nia si� tym, �e li�cie s� z�bkowane tylko w cz�ci wierzcho�kowej, a nie na ca�ym obwodzie. Owoce s� owalne i nieco wi�ksze. Natomiast jarz�b s�odki ma li�cie z�bkowane na ca�ym obwodzie, ale s� one popielato ow�osione.
JWONKARE