Czernyszewski– Stosunek estetyczny sztuki do rzeczywistości
Sfera sztuki nie ogranicza się do samego tylko piękna i jego tak zwanych momentów, lecz obejmuje wszystko, co w rzeczywistości (w przyrodzie i w życiu) interesuje człowieka nie jako uczonego, lecz po prostu jako człowieka, to co w życiu interesuje każdego – treść sztuki.
1) Piękno jako jedność idei i obrazu nie jest cechą charakterystyczną sztuki w tym znaczeniu, jakie daje mu estetyka.
2) „Jedność idei i obrazu” określa jedynie formalną stronę sztuki, nie odnosząc się do jej treści (jak należy wykonać, a nie co się wykonuje)
piękno formalne – jedność idei i obrazu, treści i formy
Dzieło sztuki powinno dążyć do tego, żeby było w nim jak najmniej abstrakcji wyrażać w żywych, konkretnych obrazach.
„Sztuka to odtwarzanie przyrody i życia”
Przedmiotem sztuki jest piękno (za wszelką cenę).
Funkcja dzieł sztuki:
1) odtwarzanie – interesujących człowieka zjawisk życia rzeczywistego
2) objaśnianie życia – (przedmiot ujęty w obraz życia jest dla nas bardziej uchwytny, dużo prędzej wzbudza nasze zainteresowanie)
Krytyka poezji – wszystkie utwory są o miłości, młodości, są przewidywalne, postaci skończone itp.
Artyści wypowiadają w swych dziełach sądy.
Sztuka nie powinna dążyć do górowania nad rzeczywistością.
Tłumacz utworu poetyckiego musi do pewnego stopnia przerobić utwór tłumaczony – tak samo jest z opisywaniem rzeczywistości, trzeba ją trochę przerobić, wytłumaczyć,,,
Sztuka może być dla człowieka podręcznikiem życia.
Rzeczywistość jest nie tylko żywsza, ale i doskonalsza od fantazji; obrazy wyobraźni to kiepska przeróbka rzeczywistości.
Tragizm – to co budzi grozę w życiu ludzkim.
Najważniejsze wnioski (przepisane z książki;):
1. Określenie piękna: „piękno to pełnia przejawu idei ogólnej w zjawisku indywidualnym” – nie wytrzymuje krytyki: jest ono zbyt szerokie, obejmuje bowiem określenie formalnego dążenia wszelkiej działalności ludzkiej.
2. Oto właściwe określenie piękna: „piękno to życie” istotą piękna wydaje się człowiekowi taka istota, w której widzi on życie tak, jak je pojmuje: przedmiot piękny - t o taki przedmiot, który mu mówi o życiu.
3. To piękno obiektywne , czyli piękno ze swej istoty, należy odróżniać od doskonałości formy, która polega na jedności idei i formy, czyli na tym, że przedmiot całkowicie spełnia swoje przeznaczenie.
4. Wzniosłość bynajmniej nie działa na człowieka w ten sposób, że wywołuje ideę absolutu; wzniosłość niemal nigdy tej idei nie wywołuje.
5. Zjawiskiem wzniosłym wydaje się człowiekowi takie zjawisko, które jest o wiele większe albo o wiele silniejsze od zjawisk, z którymi się je porównuje.
6. Tragizm nie ma istotnego związku z ideą losu czy nieuchronności. W życiu rzeczywistym tragizm jest przeważnie przypadkowy, nie wynika z istoty momentów poprzedzających. Forma nieuchronności, w którą obleka go sztuka, jest konsekwencją tradycyjnej zasady dzieła sztuki: „rozwiązanie musi wynikać z zawiązania”, albo niedostosowanym narzuceniem poecie pojęcia losu.
7. Tragizm, zgodnie z nowymi poglądami europejskimi, to „to, co budzi grozę w życiu ludzkim”.
8. Wzniosłość (i jej moment – tragizm) nie jest wcale odmianą piękna; idee wzniosłości i piękna różnią się od siebie całkowicie; nie ma między nimi ani wewnętrznego związku, ani wewnętrznego przeciwieństwa.
9. Rzeczywistość jest nie tylko żywsza, ale i doskonalsza od fantazji. Obrazy wyobraźni to tylko blada i zawsze niemal nieudana przeróbka rzeczywistości.
10. Piękno w rzeczywistości obiektywnej jest w pełni piękne.
11. Piękno w rzeczywistości obiektywnej w pełni zadowala człowieka.
12. Sztuka nie rodzi się bynajmniej z cechującej człowieka potrzeby wyrównywania braków piękna w rzeczywistości.
13. Dzieła sztuki nie dorównują pięknu rzeczywistości nie tylko dlatego, że wrażenie, jakie wywiera rzeczywistość, jest żywsze od wrażenia, jakie wywierają dzieła sztuki: dzieła sztuki ustępują pięknu, w rzeczywistości również z estetycznego punktu widzenia.
14. Dziedzina sztuki nie ogranicza się do sfery piękna w estetycznym znaczeniu tego słowa, piękna ze swej żywej istoty, a nie jedynie z doskonałości formy: sztuka odtwarza wszystko, co może zainteresować człowieka w życiu.
15. Doskonałość formy (jedność idei i formy) nie stanowi cechy charakterystycznej sztuki w estetycznym znaczeniu tego słowa (sztuk pięknych); piękno, jako jedność idei i obrazu albo jako całkowite urzeczywistnienie idei, jest celem dążeń sztuki w najszerszym tego słowa znaczeniu, czyli „umiejętności”, celem wszelkiej praktycznej działalności ludzkiej.
16. Potrzeba rodząca sztukę w estetycznym tego słowa znaczeniu (sztuki piękne) jest tą samą potrzebą, która dobitnie wyraża się w malarstwie portretowym. Portret maluje się nie dlatego, że nie zadowalają nas rysy żywego człowieka, lecz po to, żeby wesprzeć nasze wspomnienie o nim, kiedy go nie ma przed naszymi oczami, i dać o nim pewne wyobrażenie ludziom, którzy nie mieli sposobności go widzieć.
17. Odtwarzanie życia jest ogólną cechą charakterystyczną sztuki, stanowiącą jej istotę; dzieła sztuki maja często inne jeszcze znaczenie – objaśniają życie; często mają też znaczenie oceny zjawisk życia.
animacja