I) Wymień działy psychologii ze względu na wiek życia i kryterium praktyczne. / z notatek własnych/
Podział psychologii klinicznej ze względu na:
1) kryterium praktycznego zastosowania:
a) Patopsychologia – psychologia somatyczna, somatopsychologia, psychologia medyczna, psychologia lekarska, psychosomatyka. Dotyczy zaburzeń psychicznych u ludzi chorych somatycznie, w sytuacji choroby somatycznej w bezpośredniej relacji między pacjentem a służbą zdrowia.
b) Defektologia – zagadnienia zaburzeń psychicznych u osób z trwałymi lub przejściowymi dysfunkcjami sensoryczno-motoryczno-intelektualnymi.
(a) - surdopsychologia – psychologia niesłyszących
(b) - tyflopsychologia – psychologia niewidomych
(c) - psychologia rehabilitacyjna
(d) - oligofrenopsychologia – psychologia upośledzeń umysłowych
(e) - logopsychologia (logopatologia) – problemy z mową
c) Psychopatologia – zagadnienia, zaburzenie psychiczne, przyczyny, przebieg, syndromy.
d) Psychologia sądowa – zajmuje się zagadnieniami zaburzeń psychicznych w zakresie prawa:
i) Prawo karne (motywy postępowania, itp.)
ii) Prawo rodzinne
iii) Prawo spadkowe
e) Psychologia peintencjalna – zaburzenia psychiczne u ludzi w sytuacjach izolacji, ludzi w sytuacji deprywacji potrzeby wolności.
f) Psychodiagnostyka – opracowanie metod służące poznaniu wielowymiarowego poznania człowieka.
g) Psychoterapia – wszelka….. ( trzeba uzupełnić, bo ja mam w zeszycie pusto )
h) Psychohigiena (psychoprofilaktyka, zdrowie psychiczne) – optymalizacja warunków życia człowieka, zapobieganie zaburzeniom człowieka i ochroną zdrowia psychicznego.
2) Kryterium wiekowego
a) Psychologia kliniczna dziecka
b) Psychologia dorastania i adolescencji
c) Psychologia człowieka dorosłego
d) Psychologia wieku starczego.
II) Co jest podmiotem psychologii klinicznej.
III) Kiedy mówimy o zaburzeniach zachowania.
IV) Opisz klasyfikację zaburzeń ze względu na rozległość zaburzenia.
V) Wymień i opisz zaburzenia rozwoju, które wystąpiły wskutek działania patogennych czynników na zarodek i płód ( embriopatie i fetopatie) w okresie prenatalnym.
VI) Wymień zaburzenia rozwoju wskutek działania patogennych czynników w okresie porodu.
VII) Wymień zaburzenia rozwoju wskutek działania patogennych czynników w okresie postnatalnym ( po urodzeniu)
VIII) Opisz społeczne przyczyny zaburzeń tkwiące w środowisku rodzinnym, rówieśniczym i zinstytucjonalizowanym.
IX) Wymień i opisz sytuacje trudne traumatyczne i subtraumatyczne.
X) Na czym polega prawo torowania drogi
XI) Wymień i opisz działy psychologii klinicznej ze względu na praktyczne zastosowanie.
XII) Wyjaśnij pojęcie upośledzenie umysłowe. /z notatek własnych/
Upośledzenie umysłowe to stan trwały, nieodwracalny o typie kalectwa, trwający całe życie. Stan ten spowodowany jest działaniem patogennych czynników biologicznych, powodujących uszkodzenie organiczne, czyli strukturalne i funkcjonalne CUN na różnym etapie ontogenezy; czyli czynniki środowiskowe nie mogą spowodować upośledzenia umysłowego, ale mogą je pogłębiać i utrudniać.
Stan ten charakteryzuje się:
1) Istotnie niższym niż przeciętnym ogólnym poziomem funkcjonowania intelektualnego. Istotnie niższy niż przeciętny to oznacza o co najmniej 2 i więcej odchyleń standardowych od średniego ilorazu intelektualnego wyznaczonego w danej populacji ludzkiej, wystandaryzowane, psychologiczne testy inteligencji.
2) Trudnościami, zaburzeniami w zakresie przystosowania społecznego rozwoju
3) Zaburzenia w zakresie przebiegu i dynamiki procesów emocjonalno-motywacyjnych
4) Zaburzenia w kształtowaniu osobowości i rozwoju
5) Zaburzenia w rozwoju fizycznym (występują zmiany wagowo-wzrostowe, sensoryczne zaburzenia wzroku, słuchu…
Średni iloraz inteligencji II = 100
XIII) Wymień 5 kryterium diagnozy upośledzenia umysłowego wg. Kostrzewskiego. ( chodzi tutaj o psychologiczne, ewolucyjne, społeczne pedagogiczne lekarskie)
XIV) Wyjaśnij pojęcie nerwicy. / z notatek własnych/
Nerwice (in. nerwowy, zaburzenia nerwicowe) to zaburzenia czynnościowe bez uszkodzeń Centralnego Układu Nerwowego (CUN), zaburzenia psychogenne, zaburzenia nabyte, względnie trwałe, ale odwracalne, zaburzenia ogólnosystemowe, czyli dotyczące wszystkich sfer funkcjonowania człowieka.
XV) Omów objawy osiowe i brzeżne. /z notatek własnych/
Objawy osiowe – to objawy wspólne dla całej klasy zaburzeń nerwicowych pozwalające na odróżnienie tego zaburzenia od innych.
Objawy te to:
- lęk
- objawy wegetatywne
- egocentryzm
- błędne koło
Objawy brzegowe – pozwalają na odróżnienie postaci/rodzajów nerwic.
XVI) Omów objawy nerwicy.
XVII) Jakie są mechanizmy wywołujące nerwicę? ( chodzi tu o mechanizm odruchów bezwarunkowych warunkowych i modelowania.)
XVIII) Co to jest norma i wymień jej rodzaje.
XIX) Co to jest osobowość – wg dowolnej koncepcji
XX) Co to jest lęk i rodzaje lęku.
XXI) Jakie są objawy lęku.
XXII) Co jest przedmiotem psychologii klinicznej?
XXIII) Wymień zadania psychologii klinicznej ( chodzi tu o diagnozę czyli opis i rozpoznanie odchyleń w zachowaniu wyjaśnianie przyczyn powstawania zaburzeń); terapia czyli stosowanie wszelkiej pomocy; profilaktyka czyli zapobieganie, przeciwdziałanie.
XXIV) Co to jest psychologia kliniczna?
XXV) Pojecie osobowości
XXVI) Pojecie zaburzenia osobowosci (wg. Jakubika)
XXVII) Mechanizmy restrukturalizacyjne (inaczej informacyjne) / z kserówek co dała/
Dotyczą sfery poznawczej.
Działanie:
- redukują rozbieżność informacyjną poprzez przetworzenie zakodowanych informacji, które prowadzą do zmian w strukturze „ja” realne, „ja” idealne,
- najmocniejsza strona dojrzałej osobowości, pozwala na adekwatną samoocenę, na zachowanie dystansu wobec siebie,
- w systemie osobowości mają charakter porządkujący i wartościujący.
Zaburzenia w zakresie tych mechanizmów:
Są to sytuacje poważnego zagrożenie „ja”, mechanizmy muszą zmieniać swój charakter z rozwojowego na obronny. Dochodzi wówczas do przejściowej bądź względnie trwałej restrukturalizacji nieprawidłowej tj.
- restrukturalizacje psychotyczne (psychotycy, schizofrenicy) związana z tym, że człowiek na swój temat ma różne informacje przybierające formy urojeń, myślenie na swój temat (zawyżone poczucie własnej wartości).
- restrukturalizacje neurotyczne (neurotycy), dotyczy dominacji struktury lęku ze względu na sytuację lękową, traumatyczną (zaniżone poczucie własnej osobowości).
Zaburzenia te:
* zakłócają zachowanie człowieka, zagrażają poczuciu własnej wartości, i bezpieczeństwa (człowiek sam sobie stanowi zagrożenie),
* utrata poczucia tożsamości,
* utrata poczucia kontroli (nad sobą, swoim zachowaniem).
W przypadku restrukturalizacji nerwicowej:
Dysocjacje – odsunięcia pewnych informacji na poziomie świadomości,
Konwersacje – struktura dysfunkcji sensoryczno-motorycznych,
Natręctwa – dotyczą myśli zrytualizowanych, czynności powszechnych, lęków; mogą przybierać postać fobii,
Fobie – ustrukturalizowany lęk,
Somatyzacji – związana jest z uświadomieniem sobie bodźców powodujących objawy negatywne.
Restrukturalizacja prowadzi do:
a) uwolnienia autonomii ja – fizycznego
b) akceptacji siebie w roli chorego
c) zmiany znaku emocjonalnego
d) poszukiwanie informacji potwierdzających strukturę ja – chorego prowadzi do zmian w samoocenie.
XXVIII) Mechanizmy obronne (inaczej: emocjonalne, kompensacyjne) / z kserówek co dała/
Wg Freuda „obrona ego”
- nieświadome procesy redukcji lęku
- mechanizmy te są nieświadome, irracjonalne, działają doraźnie, nie rozwiązują konfliktów
- utrwalają nieadekwatny obraz patrzenia na siebie
- chronią poczucie własnej wartości
Mechanizmy te służą zaspokojeniu potrzeb typu „ja” zwłaszcza potrzeby tożsamości, własnej wartości, kontroli w warunkach silnego lęku – są to nieuświadomione, nawykowe sposoby zachowania, obniżające przykre napięcia emocjonalne.
Koncepcja mechanizmów obronnych wg Grzegorzewskiej – Klarkowskiej (1976): mechanizmy oboronne stanowią swoisty rodzaj procesów poznawczych polegających na zakłóceniu odbioru lub przetwarzania informacji w sytuacjach nadoptymalnego poziomu aktywacji o charakterze lękowym, spowodowanym rozbieżnością informacyjną.
Autorka wyróżnia 2 kategorie mechanizmów obronnych:
- mechanizmy polegające na zakłóceniu odbioru informacji,
- mechanizmy zniekształcające dalsze fazy przetwarzania informacji o treści zagrażającej „ja”.
Mechanizmy obronne zakłócają odbiór informacji poprzez podwyższenie progów wrażliwości dla określonego rodzaju informacji, aby nie dopuścić do ich percepcji lub ją utrudnić. Zalicza się tu: obronność percepcyjną występuje przy rozbieżności między informacjami napływającymi a zakodowanymi, wyparcie – gdy rozbieżność zachodzi miedzy już zakodowanymi.
Mechanizmy obronne charakteryzują się zakłóceniami procesu przetwarzania informacji poprzez restrukturalizację lub przewartościowanie (rewaluację). Restrukturalizacja wyraża się w postaci rzutowania (projekcji) – przypisywanie własnych cech nie akceptowanych innym ludziom.
Przewartościowanie polega na zniekształceniu treści informacji i nadawaniu im nowych znaczeń – racjonalizacja (reakcje upozorowane, ekspiacja, fantazjowanie).
W zaburzeniach osobowości bardzo silnym generatorem informacji zagrażających jest własna struktura „ja” a zwłaszcza rozbieżność między „ja- realnym” a „ja – idealnym”. Mechanizmy obronne posiadają dominującą formę przystosowania się, zabezpieczającą na różny okres – utrzymanie równowagi funkcjonalnej systemu regulacji. Występuje u jednostek z niedorozwojem struktury „ja”, niezdolnych do samorealizacji i kontroli otoczenia zewnętrznego, oznaczających się niskim poziomem tolerancji na rozbieżność informacyjną, a szczególnie na brak informacji potwierdzających „ja”.
XXIX) Mechanizmy manipulacyjne, odreagowania. / kserówek co dała/
MECHANIZMY MANIPULACYJNE
Kształtowaniu się mechanizmów manipulacyjnych brak lub słabość adekwatnych, prawidłowych mechanizmów restrukturalizacyjnych oraz mała skuteczność mechanizmów obronnych i odreagowania. Mechanizmy manipulacyjne mają charakter doraźny, słabe natężenie lub poprzedzają włączenie właściwych mechanizmów przystosowawczych.
W osobowości są podstawowym źródłem utrzymania „ja”, celem zachowania manipulacji jest:
- podporządkowanie wszystkich elementów ponownych struktury „ja”,
- zachowania te mają charakter instrumentalny,
- często mają charakter nieuświadomiony,
- prowadzą do zależności innych osób,
- zaspakajają potrzebę uznania i akceptacji,
- są skutecznymi sposobami wymuszania na innych przewidywania zachowań mających dla manipulatora wartość dodatnią,
- mechanizmy te są ukierunkowane na zdobywanie, potwierdzanie swego poczucia kontroli przy potwierdzaniu samowartości.
W zaburzeniach osobowości wyodrębniane są 3 rodzaje mechanizmów manipulacyjnych:
1) zachowania ingracjcyjne:
Ingracjacja – zachodzi w procesie komunikacji między dwiema osobami, podmiot przekazuje informacje o tym jak spostrzega partnera, rzeczywistość i samego siebie. Wyróżniane są techniki:
* podnoszenia wartości partnera
* samoprezentacja pozytywna
* samoprezentacja negatywna
* konformizm
2) zachowania agresywne:
Ukierunkowane na człowieka i przeciw innym ludziom, jednostce, przedmiotom, następstwem tych zachowań jest krzywda, zniszczenie, cierpienie, ból. Redukcja napięcia emocjonalnego o znaku ujemnym, żeby uzyskać pozytywną stymulację, zaspokoić swoje potrzeby, zrealizować zadania życiowe wynikające z pełnionych ról społecznych.
Typy zachowań:
a) zachowanie agresywne reaktywne – przez czynniki sytuacyjne (frustracja, stres)
b) stymulujące – uznany wzorze czynności (zachowania agresywne i ich skutki)
c) rozładowujące – reakcje na nadmiar emocji, bodźców siłę redukcji nadmiernego pobudzenia (popisy w grupie, zniszczenie przedmiotów)
d) manipulacyjne – sprawowanie kontroli nad innymi, umocnienie poczucia własnej wartości
3) samobójstwo usiłowane:
Zachowania ingracjacyjne nie zawsze są efektywne, jednostki z zaburzeniami osobowości w określonych sytuacjach podejmują próby samobójcze.
Wyodrębnia się 6 typów samobójstw usiłowanych:
- bilansowe (z wyboru),
- psychotyczne (depresja, schizofrenia),
- stymulujące (samouszkodzenia, klasyczną tego rodzaju sytuacja jest pobyt w więzienie),
- reaktywne (utrata „obiektu uczuć”, np. bliskiej osoby),
- rozładowujące (impulsywne, „wyładowanie maksymalnego napięcia emocjonalnego z równoczesnym zwężaniem pola świadomości oraz osłabieniem kontroli zachowania”),
- manipulacyjne (wyuczone – nabyte, utrwalone wzorce zachowania).
MECHANIZMY ODREAGOWANIA (ROZŁADOWUJĄCE, PRZYSTOSOWAWCZE)
Działają na poziomie sensoryczno-motorycznym (behawior) dotyczą konkretnego zachowania masowego, wyrażają się w czynnościach:
- fizycznych, wymagających dużej energii, np. taniec, sprzątanie, sport;
- czynności związane z silną ekspresją, paramimią, mimiką;
- zachowanie agresywne (werbalne, fizyczne);
- zachowanie wyładowujące (nagły szybki seks);
- zachowanie antyspołeczne (przekraczanie dopuszczalnych norm);
- zachowanie werbalne (opowiadanie, wyznanie);
- zachowanie pokarmowe (nadmierne jedzenie);
- zachowanie uzależnieniowe (alkohol, papierosy);
- zmierzają do tego aby człowiek rozładował napięcie, „zrobił sobie dobrze;
- mają na celu obniżenie napięcia emocjonalnego i motywacji na poziomie aktywacji.
Zaburzenia:
* brak kontroli,
* wzmożony napęd słowny,
* tendencje do szczegółowych wyznań,
* żywość wyrazu mimicznego i pantomimicznego,
* zachowanie impulsywne, autoagresje.
XXX) Definicja sytuacji trudnej oraz jej typy(5) / z Wikipedii/
Sytuacja trudna ma miejsce, gdy dochodzi do nierównowagi między potrzebami i zadaniami a sposobami i warunkami ich realizacji. Nierównowaga ta dotyczy sytuacji normalnej, która powoduje, że zakłócony zostaje normalny przebieg aktywności i zmniejsza się prawdopodobieństwo realizacji zadania na poziomie normalnym. Zaburzenia przewidywalności sytuacji, zwiększające prawdopodobieństwo niepowodzenia (zagrożenia celu) definiują na nowo sytuację jako trudną, a człowiek aby sobie poradzić musi zmobilizować dodatkowe zasoby.
W zależności od rodzaju i genezy zakłóceń, Tadeusz Tomaszewski rozróżnia następujące sytuacje trudne:
magdazawada1