„DZIAŁALNOŚĆ ŚRODOWISKOWYCH OGNISK WYCHOWAWCZYCH TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ DZIECI”
SPIS TREŚCI
Str.
I Teoria społeczna……………………………………………………………… 4
1. Teoria neofunkcjonalna…………………………………………………….. 5
2. Teoria pragmatycznego interakcjonizmu…………………………………… 6
II Paradygmaty………………………………………………………………… 12
1. Dominujący………………………………………………………………… 13
a) funkcjonalizm ………………………………………………………… 13
b) opór…………………………………………………………………… 14
2. Różnicujący………………………………………………………………… 16
a) umiarkowany humanizm……………………………………………… 16
b) funkcjonalizm………………………………………………………… 16
III Orientacja…………………………………………………………………. 17
1. Dominujaca………………………………………………………………… 18
a) realistyczno – obiektywistyczna……………………………………... 18
b) idealistyczno – subiektywistyczna…………………………………… 19
- Ontologia……………………………………………………………. 19
- realizm……………………………………………………….. 20
- nominalizm…………………………………………………… 20
- Epistemologia……………………………………………………….. 21
- pozytywizm………………………………………………….. 21
- antypozytywizm……………………………………………… 22
- Natura ludzka……………………………………………………….. 23
- determinizm………………………………………………….. 23
- woluntaryzm………………………………………………… 23
- Metodologia………………………………………………………… 24
- nomotetyczna……………………………………………….. 24
- ideografia…………………………………………………… 24
2. Różnicująca……………………………………………………………… 24
a) na równowagę społeczeństwa i kultury …………………………… 25
- porządek społeczny……………………………………………….. 25
- status quo…………………………………………………………… 25
- zgoda……………………………………………………………….. 26
- integracja…………………………………………………………… 26
- spójność……………………………………………………………. 26
- zaspokojenie potrzeb………………………………………………. 27
- aktualność………………………………………………………….. 27
IV Ideologia wychowania………………………………………………….. 28
V Koncepcja wiedzy……………………………………………………….. 30
VI Nurty w pedagogice…………………………………………………….. 31
Bibliografia…………………………………………………………………. 33
Słowo teoria wywodzi się z języka greckiego „teoria” i oznacza usystematyzowaną wiedzę wyjaśniającą daną dziedzinę rzeczywistości.
Teoria to również „zespół twierdzeń wyjaśniających daną dziedzinę rzeczywistości oraz mechanizmy jej przekształcania; w naukach empirycznych to system twierdzeń tłumaczący jakieś fakty w sposób logicznie nie sprzeczny, ów system twierdzeń może również obejmować całą dyscyplinę naukową. Składają się nań prawa nauki, hipotezy i definicje, powiązane ze sobą tak, że prawa ogólne znajdują uzasadnienie i wyjaśnienie w prawach i hipotezach bardziej szczegółowych”[1].
1. Teoria neofunkcjonalna
Neofunkcjonalizm powstał w latach 50. w USA. Był postrzegany jako teoria odzwierciedlająca interesy i polityczne dążenia Amerykanów, którzy sądzili, że państwa europejskie były po II wojnie światowej niezdolne do samodzielnego działania i powinny się integrować. Dla skutecznej integracji nie jest wymagana zgodność ideologiczna społeczeństwa. Ideologiczne zróżnicowanie może nawet sprzyjać dalszej integracji, doktrynalna niejednoznaczność ułatwia bowiem przekonanie do integracji Europy, tych którzy początkowo byli sceptyczni. Dopuszcza się więc pluralizm i różnorodność środowiska politycznego także na poziomie ponadnarodowym. Neofunkcjonalizm łączy elementy funkcjonalizmu i federalizmu, uznaje znaczenie przywództwa państwowego i procesu politycznego w integracji oraz zakłada rozwój wspólnoty politycznej o strukturze federalnej[2].
Teoria neofunkcjonalna odzwierciedla zasady współżycia w środowiskowym ognisku wychowawczym opisane przeze mnie w pracy licencjackiej. Posiadają one zarówno elementy funkcjonalizmu i federalizmu. Biorąc pod uwagę funkcjonalizm, dzieci uczęszczające do świetlicy możemy traktować jako społeczeństwo tworzące pewną całość, które trzeba rozpatrywać jako ,,funkcjonalną jedność". Jednakże teoria funkcjonalna usuwa z pola widzenia całkowicie jednostkę jako indywidualność. Do świetlicy środowiskowej uczęszczają dzieci o różnych charakterach, zainteresowaniach, poglądach, pochodzące z różnych rodzin itp. Nie da się każdego traktować tak samo i w tym jest rola nauczyciela – wychowawcy, aby umiał dostrzec te różnice i odpowiednio pokierować rozwojem i wychowaniem podopiecznych. Stąd też, aby wychowawca mógł prawidłowo pokierować rozwojem i wychowaniem młodych podopiecznych musi także traktować je jako małe państewka, którym nakłada określone obowiązki oraz wobec których ma określone oczekiwania tak, aby „państwo” nazywane Środowiskowym Ogniskiem Wychowawczym TPD funkcjonowało i rozwijało się należycie.
2. Teoria pragmatycznego interakcjonizmu
Chcąc przedstawić założenia tej teorii należy zacząć od wyjaśnienia pojęć pragmatyzmu i interakcjonizmu.
Pragmatyzm jest kierunkiem filozoficznym zapoczątkowanym w USA na przełomie XIX i XX w. Zasadnicza teza pragmatyzmu nakazuje rozstrzygać znaczenie jakiejś myśli na podstawie całokształtu wypływających z niej skutków. Została ona po raz pierwszy sformułowana przez Ch. S. Pierce’a, zradykalizowana przez Jamesa, który głosił: „metoda pragmatyczna polega na interpretacji każdego pojęcia przez wysunięcie z niego odpowiednich, praktycznych konsekwencji”, co było powodem, że Percie zaczął swoja koncepcję określać jako „pragmatycyzm”, by odróżnić ją od radykalizmu pragmatycznego, który głosił że: „jeśli coś jest pożyteczne, to jest też prawdziwe”. Zgodnie z ta zasadą, jeśli dwie teorie są w równym stopniu pożyteczne, równie dobrze tłumaczą rzeczywistość i ich następstwa w jednakowym stopniu potwierdzają fakty, to tym samym są one obie równocześnie prawdziwe. Koncepcja pragmatyzmu rozwijali w pierwszej połowie XX w. Dewey i Schiller, pojawiły się też próby uczynienia z pragmatyzmu rodzaju narodowej filozofii amerykańskiej. W ostatnich latach mamy do czynienia z renesansem pragmatyzmu w postaci tzw. neoprgamtyzmu, a za głównego teoretyka tego kierunku uważany jest bliski postmodernizmowi R.Rorty, jeden z najpopularniejszych filozofów współczesnych[3].
J. Dewey uważał człowieka za integralną część natury, a umysł istoty ludzkiej służy jego zdaniem do określania potencjalnych sposobów działania i ich konsekwencji, do powstrzymywania niewłaściwych reakcji i do wyboru takiego postępowania, które ułatwia adaptację.
Opisana przeze mnie praca w środowiskowym ognisku wychowawczym wymagała od wychowawcy – nauczyciela takiego opracowania i prowadzenia zajęć, aby zachęcić przede wszystkim podopiecznych do działania a przez to do poznawania świata. Działanie jest najlepszym, sposobem zdobywania wiedzy. Prowadzenie zajęć dla grupy dzieci nie było prostym zadaniem, bowiem każde z nich posiadało inne doświadczenia życiowe (często bardzo negatywne), zainteresowania oraz potrzeby. Wiedząc o tym można było pozytywnie wpłynąć na szybszą adaptację dziecka w świetlicy środowiskowej oraz uczyć właściwych reakcji na różne sytuacje życiowe.
Napotykając problemy, ludzie rozpoczynają proces dociekania, który jest istotą ich interakcji ze środowiskiem. W trakcie wzajemnych interakcji zarówno człowiek jak i środowisko są przekształcane i rekonstruowane. Świat cechuje się więc permanentną zmianą, jest pluralistyczny i nie posiada zakończonej postaci. Jest tutaj miejsce dla wolności człowieka, którego działanie wpływa na przyszły kształt rzeczywistości. Sytuacje problemowe, przed którymi staje człowiek wymagają od niego odpowiedzi, czy "coś zrobić", czy "czegoś nie zrobić". Tu właśnie występuje działanie wolnej woli człowieka, czyli ma on wybór. Wybór ostatecznie łączy się z ocenianiem czy coś jest "dobre" czy "złe". Możliwość oceniania włącza przy tym odpowiedzialność jednostki ludzkiej za podjęte działania.[4]
Powyższy cytat dobrze obrazuje relacje zachodzące między wychowawcami a wychowankami w świetlicy, które opisałam w mojej pracy. Dzieci uczęszczające do świetlicy w większości pochodziły z rodzin borykających się z trudnościami egzystencjalnymi takimi jak: brak środków do życia, brak pracy dla opiekunów. Dodatkowo trudności te często były powiązane z alkoholizmem i innymi nałogami. Na podstawie przeprowadzonych obserwacji można było zauważyć, że negatywnie to wpływało na ich system wartości. Wielka rola w tym aspekcie spoczywała na wychowawcach, aby właściwie pokierować rozwojem wychowanków, aby umieli oni rozpozn...
romir