„ZNACZENIE ZAJĘĆ MUZYCZNYCH W STYMULOWANIU PSYCHOFIZYCZNEGO ROZWOJU DZIECKA PRZDSZKOLNEGO”
2
I. Teoria społeczna ...............................................................................................................3
1. Teoria modernizacji ......................................................................................................3
2. Teoria pragmatyczny interakcjonizm...........................................................................5
II. Paradygmaty.....................................................................................................................9
1. Dominujący:
a) funkcjonalizm.......................................................................................................10
b) opór......................................................................................................................11
2. Różnicujący:
a) umiarkowany humanizm.....................................................................................12
b) funkcjonalizm......................................................................................................13
III. Orientacja...................................................................................................................14
1.Dominująca...............................................................................................................14
a) realistyczno - obiektywistyczna.................................................................................14
b) idealistyczno - subiektywistyczna.............................................................................15
- Ontologia:
a) realizm.........................................................................................................15
b) nominalizm.................................................................................................16
- Epistemologia:
a) pozytywizm..................................................................................................16
b) antypozytywizm.........................................................................................17
- Natura ludzka
a) determinizm.................................................................................................17
b) wolontaryzm................................................................................................18
- Metodologia
a) nomotetyczna...............................................................................................18
b) idiografia......................................................................................................19
2. Róznicująca
a) Na równowagę społeczeństwa i kultury……………………………….....................20
- porządek społeczny…………………………………………………....................20
- status quo…………………………………………………………........................20
- zgoda………………………………………………………………......................20
- integracja społeczna…………………………………………………...................20
- spójność………………………………………………………………..................21
- zaspokojenie potrze..................................................................................................21
- aktualność................................................................................................................22
Bibliografia.....................................................................................................................23
Teoria jest to pojęcie wieloznaczne. Ujmowane i interpretowane, jest wielorako w pracach pedagogicznych. Wywodzi się z języka greckiego „teoria” i oznacza usystematyzowaną wiedzę wyjaśniającą daną dziedzinę rzeczywistości.
W starożytności teoria oznaczała zadumę nad światem, a w szczególności nad ruchem gwiazd i planet. Począwszy od odrodzenia teoria kojarzy się z twórczością umysłu ludzkiego. Obecnie dzięki umysłowi traktujemy teorie w sposób naukowy. Teoria naukowa to „system twierdzeń logicznie i rzeczowo uporządkowanych, powiązanych określonymi stosunkami logicznymi, występującymi w danej nauce, oraz spełniający przyjęte w niej kryteria naukowości i poprawności metodologicznej.”[1] Teoria naukowa w poszczególnych naukach ma różną strukturę, różny stopień uzasadnienia stosunków spójności wewnętrznej. Teoria może oznaczać wyjaśnienie określonego zjawiska, albo naukowy system wyjaśniający naturę materii, czy tłumaczący wszystkie zjawiska zachodzące we wszechświecie lub też jest to po prostu zbiór poglądów mających na celu ukierunkowanie nowego działania. Teorie mają cztery zasadnicze funkcje:
· rola koordynacyjna i ujednolicająca,
· rola metodologiczna,
· rola heurystyczna
· rola eksplikacyjna .
Teoria – układ praw nauki, hipotez ogólnych i definicji logicznie i rzeczowo tak powiązanych, że z najogólniejszych spośród nich można wyprowadzić wszystkie twierdzenia mniej ogólne.
Termin modernizm wprowadził w latach 90 – tych XIX w. Krytyk wiedeński H. Bahr. O wyodrębnieniu modernizmu w kulturze zadecydowały ogólnoeuropejskie tendencje: kryzysu kultury i moralności mieszczańskiej, wyrażające się w dekadentyzmie, utraty wiary w istniejące systemy wartości wobec kryzysu stosunków społecznych, przeciwstawienie obyczajom filistrów wzoru zachowania.[2]
Modernizacja, w szczegółowym rozumieniu przyjętym przez teorie modernizacji lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, została zdefiniowana na trzy sposoby: historyczny, relatywistyczny i analityczny.
W definicjach historycznych jest ona synonimem westernizacji lub amerykanizacji. Postrzega się ją jako ruch w kierunkach określonych historycznie społeczeństw, zlokaizowanych w czasie i przestrzeni. Shmuel Eisenstadt powiada: „Z historycznego punktu widzenia modernizacja jest procesem zmiany w kierunku tych typów społecznych, ekonomicznych i politycznych systemów, jakie rozwijały się w Europie Zachodniej i Ameryce Południowej od XVII do XIX wieku i później rozprzestrzeniały na inne państwa europejskie.” Modernizacja jest całkowitym przekształceniem tradycyjnego, przednowoczesnego społeczeństwa w takie formy technologii i związanej z nimi organizacji społecznej, które charakteryzują zaawansowane, zamożne i stosunkowo stabilne polityczne narody Świata Zachodniego.
Definicja relatywistyczna skupia się na istocie procesu, kiedykolwiek i gdziekolwiek on zachodzi. Edward Tiryakian zauważa: „Nowoczesność nie jest tożsama ze współczesnością. Z perspektywy światowego procesu historycznego, nowoczesność odnosi się do najbardziej postępowych lub wiodących prym innowacji lub przełomów w poznawczych, moralnych, etycznych, technicznych i społecznych formach, które przyczyniają się do poprawy kondycji ludzkiej”. Podobne wyjaśnienie daje Szymon Chodak: „Modernizacja jest szczególnym, ważnym przypadkiem rozwoju społeczeństwa, przypadkiem podejmowania mozolnych wysiłków mających na celu osiągnięcie wyznaczonych wyższych standardów”. W reletywistycznym ujęciu modernizacja oznacza celowe naśladowanie standardów, które za nowoczesne uznaje cała populacja, jej oświecone segnenty lub elity rządzące. Te standardy mogą jednak ulegać zmianie.
Definicje analityczne stają się jeszcze bardziej konkretne, próbując wyznaczyć wymiary nowoczesnego społeczeństwa celowo zaszczepionego w prenowoczesnym, tradycyjnym otoczeniu. Niektóre z pozostałych wyjaśnień analitycznych modernizacji przyjmują perspektywę raczej psychologiczną niż strukturalną. Wyznaczają one określony typ osobowości, ponoć charakterystyczny dla społeczeństw nowoczesnych.
Teoria modernizacji zakłada większą zdolność przystosowania się do rozszerzającego się horyzontu społecznego, rozwijanie elastyczności, poszerzanie zakresu zainteresowań i potencjalnej empatii względem innych ludzi i sytuacji, coraz lepsze rozumienie potrzeby samorozwoju, mobilności, zwiększanie nacisku na teraźniejszość jako istotny wymiar czasowy ludzkiej egzystencji.[3]
Moja praca mieści się w tej teorii, ponieważ ukazuje szereg nowoczesnych zajęć z uczestnictwem muzyki, które mają wpływ na prawidłowy rozwój dziecka w wieku przedszkolnym, nie tylko zdrowego ale i niepełnosprawnego. System oświatowy umożliwia nauczycielom stosowanie nowoczesnych metod w wspomaganiu poznawania otaczającego dzieci świata i wręcz wymaga tego od nauczycieli. Muzyka ma bardzo wielki wpływ na rozwój fizyczny, psychiczny, społeczny, moralny i emocjonalny. Muzyka, jaką używamy w terapii z niepełnosprawnymi nazywa się muzykoterapia, która jest nową metodą stosowania muzyki w terapii. Muzykoterapia jest specjalną metodą terapeutyczną, która wpływa na psychoruchową kondycję człowieka. Poprzez różnorakie elementy i rodzaje, muzyka ma terapeutyczny wpływ na ludzi w różnym wieku. Podstawowym celem muzykoterapii jest wspieranie dziecka w poprawnym rozwijaniu pełnych możliwości ludzkich, a nie rozwijanie muzycznych zdolności, jak uważa większość ludzi. Muzykoterapia jest to leczenie muzyką aby żyć szczęśliwiej, bezpieczniej a nawet godniej.
Dużo zależy również od nauczyciela i terapeuty, który będzie stosował się do nowych form zajęć połączonych z muzyką. Zależy to od wykształcenia nauczycieli, ich znajomości metod i kompetencjami nauczycieli w zakresie nauczania przedszkolnego. W pracy tej ukazuję również relacje pomiędzy trudnościami jakie napotyka nauczyciel przygotowując dzieci do odkrywania świata a osiągnięciami rozwojowymi dzieci.
W odniesieniu do dziecka odkrywającego różne wartości nie tylko muzyczne uczęszczającego do przedszkola coraz większą rolę przypisuje się jego rodzinie. Im lepsze istnieją relacje pomiędzy rodzicami a dzieckiem, im bardziej rodzice są zainteresowani nauką i rozwojem dziecka tym większe osiągnięcia dziecka w nauce i rozumieniu otaczającego go świata, tym pełniejszy rozwój fizyczny, psychiczny, emocjonalny, moralny i społeczny.
Teoria pragmatycznego inerakcjonizmu jest połączeniem dwóch znaczących systemów. Pierwszym jest system filozoficzny zwany pragamatyzmem, a drugim teoria socjologiczna zwana interakcjonizmem.
Pragamatyzm ukształtowany został pod koniec XIX wieku w Stanach Zjednoczonych. Główne zasady pragmayzmu stworzył Ch. S. Peirce, spopularyzował go W. James, natomiast w systemie filozoficznym rozbudował go J. Dawey. W późniejszym okresie pragmatyzm kontynuowany był przez m.in. G. Meada, C. I. Lisa, E. Nagla oraz Ch. Morrisa.
Pragmatyzm koncentruje się zwłaszcza na teorii prawdy, teorii znaczenia oraz zagadnieniach metodologicznych. Postuluje praktyczny sposób działania i myślenia. Doświadczenie postrzega jako proces przystosowawczego współoddziaływania organizmu i rzeczywistości. Za kryterium prawdy uznaje użyteczność, uzależniając prawdziwość twierdzeń od ich praktycznych skutków.[4]
J. Dewey jako przedstawiciel pragatyzmu uważał, że filozofowie powinni zrezygnować z dążenia do odkrycia „prawdy absolutnej” i skoncentrować się na społecznych, moralnych i edukacyjnych problemach współczesnego społeczeństwa. Filozofia jego zdaniem powinna służyć konkretnym celom i potrzebom społeczeństwa i przedstawił on własne poglądy na człowieka, świat oraz wiedzę, prawdę i wartości.[5]
Poglądy Deweya na temat człowieka.
J. Dewey uważał człowieka za integralną część natury, a umysł istoty ludzkiej służy jego zdaniem do określania potencjalnych sposobów działania i ich konsekwencji, do powstrzymywania niewłaściwych reakcji i do wyboru takiego postępowania, które ułatwia adaptację. Napotykając problemy, ludzie rozpoczynają proces dociekania, który jest istotą ich interakcji ze środowiskiem. W trakcie wzajemnych interakcji zarówno człowiek jak i środowisko są przekształcane i rekonstruowane. Świat cechuje się więc permanentną zmianą, jest pluralistyczny i nie posiada zakończonej postaci. Jest tutaj miejsce dla wolności człowieka, którego działanie wpływa na przyszły kształt rzeczywistości. Sytuacje problemowe, przed którymi staje człowiek wymagają od niego odpowiedzi, czy "coś zrobić", czy "czegoś nie zrobić". Tu właśnie występuje działanie wolnej woli człowieka, czyli ma on wybór. Wybór ostatecznie łączy się z ocenianiem czy coś jest "dobre" czy "złe". Możliwość oceniania włącza przy tym odpowiedzialność jednostki ludzkiej za podjęte działania.[6]
Poglądy Deweya na temat świata (rzeczywistości).
Zdaniem Deweya rzeczywistość jest wszystkim, "co się zdarza". Uznaje on fakt istnienia świata fizycznego za poprzedzający każde działanie człowieka. Zgodnie z teorią pragmatyzmu każdy pogląd na świat składa się jedynie z hipotez roboczych, będących przedmiotem ustawicznej weryfikacji. Rzeczywistością jest więc to, co jest za rzeczywistość uznane w danym, szczególnym kontekście historycznym - kontekstualna koncepcja rzeczywistości.[7]
Poglądy Deweya na temat prawdy i wiedzy.
Prawda w systemie pragmatycznym oznacza "dynamiczną serię procesów", za pomocą których można osiągnąć cele życiowe. Gdy pragmatyści używali słowa prawda, to oznaczało to, że "coś" posiada użyteczność lub zastosowalność w praktyce.
J. Dewey odrzucił ideę, że wiedza istnieje niezależnie od człowieka. Według niego, punktem wyjścia i dojścia do każdej wiedzy jest doświadczenie. Rezygnując z dążenia do uzyskania prawdy, pragmatyzm koncentruje się na procesie dociekania - badania, w którym nie istnieje wyraźny podział między przedmiotem a podmiotem. Pragnąc znaleźć to, co jest znaczące, Dewey traktuje wiedzę, jako ,,proces", a nie jako "towar", który może być gromadzony.[8]
Poglądy Deweya na temat wartości.
Pragmatyzm odrzuca możliwość "wyprowadzania" norm etycznych z praw natury oraz zaprzecza istnieniu jakiegokolwiek "najwyższego" lub "ponadnaturalnego" prawodawstwa. Dewey preferuje empiryczną teorię wartości, opierającą się na rozpoznawaniu wartości w trakcie działania ludzkiego. Dopiero angażując się w różnorodne działania, ludzie mają możliwość oceniania ich wartości (to co ma wartość staje się częścią ,,zwyczaju społecznego", co, co wartości nie ma - "zanika"). Wartości oraz moralność tworzone sąprzez społeczeństwo i zależne są od czasu, miejsca i okoliczności.[9]
Poststrukturaliści byli ogromnymi przeciwnikami edukacji tradycyjnej. Krytykowali ją między innymi za to, że z góry i z zewnątrz narzucała ona zarówno treści jak i metody. Zdaniem Deweya preferowane przez dorosłych standardy były sprzeczne ze zdolnościami młodych ludzi czyli, że edukacja była oderwana od praktycznych, codziennych doświadczeń dzieci. Krytyka panującego systemu edukacji stanowiła dla tego przedstawiciela pragmatyzmu punkt wyjścia do sformułowania własnej propozycji w dziedzinie nauczania. Najistotniejszymi elementami edukacji zdaniem Deweya było:
· uczenie się przez działanie i doświadczenie,
· indywidualizm pedagogiczny,
· edukacja dla demokracji.[10]
Uczenie się przez działanie i doświadczenie.
Dewey odrzucił koncepcję celów edukacji, gdyż w jego ujęciu edukacja nie jest tylko środkiem do określonego celu, lecz celem samym w sobie. Edukacja powinna być ,,rzeczywistością", gdyż pragmatyści upatrywali jej główną wartość w bezpośrednim związku z życiem. Nauka szkolna powinna zapewniać ciągłość, jednorodność z tym, co uczeń przyswaja sobie poza szkołą. Szkoła powinna być miejscem, gdzie odbywa się wymiana doświadczeń i właśnie doświadczenia mają stanowić podstawę uczenia się. Nośnikami doświadczania powinni być nauczyciele, którym nie wolno narzucać się swoim uczniom, ingerować w ich wolność. W konsekwencji program szkolny oparty winien być na doświadczeniach życiowych uczniów oraz na ich zainteresowaniach i potrzebach. Jedynie taki program może bowiem podtrzymać motywację dzieci w sferze uczenia się, gdyż umożliwia on wykorzystanie wiedzy w życiu. Uczenie się, zdaniem Deweya, to proces badawczy zorientowany na rozwiązywanie problemów.[11]
Indywidualizm pedagogiczny.
Punktem wyjścia procesu uczenia się powinien być zdaniem pragmatystów szacunek dla indywidualnych różnic. Dewey uważa, że prawdziwy sens wyrobienia społecznego oznacza koncentrowanie się na tym, co jest niepowtarzalne w jednostce, ta zaś jako jednostkowa indywidualność jest nią jedynie dzięki czemuś, czego nie zmierzy się z nikim wspólną miarą.
Edukacja dla demokracji.
W społeczeństwie nie istnieje jednostka, wyodrębniona od całości społecznej i dlatego, za podstawę społecznego kierowania młodymi, uznaje Dewey, wspólnotę podejmowania środków i celów działania. Naturalny fakt współdziałania, współistniejący z orientacją na rozwój jednostki, stanowi podstawę syntezy wychowania indywidualnego i społecznego.[12]
Interakcjonizm symboliczny wywodzi się z amerykańskiego pragmatyzmu filozoficznego. Prekursorami interakcjonizmu byli G. H. Mead, J. Dewey, oraz C. H. Cooley. Twórcą nazwy i głównym popularyzatorem był H. Blumem. Interakcjonizm symboliczny to kierunek socjologiczny analizujący procesy interakcji - oddziaływań - rozumianych jako wymiana symbolicznych znaczeń zachodząca między partnerami, oraz ich konsekwencje zarówno dla ukształtowania osobowości jednostek, jak i funkcjonowania grup społecznych.[13]
Podstawowe założenia tej teorii są następujące:
· Ludzie działają na bazie znaczeń, jakie mają dla nich rzeczy.
· Znaczenia pochodzą z interakcji.
· Znaczenia są modyfikowane przez interpretacje, dokonywane przez ludzi w aktualnych sytuacjach.
Czterema podstawowymi dla interakcjonizmu kategoriami analizy są:
· Umysł - rozumiany jako proces myślenia, który pociąga za sobą umiejetność "rozważania" alternatywnych możliwości działania.
· Jaźń - jednostkowa tożsamość z samym sobą, świadomość swojej odrębności.
· Interakcja - wzajemne oddziaływane na siebie dwóch lub wiecej jednostek, polegające na obustronnym wpływaniu na swoje zachowanie.
· Społeczeństwo - forma życia zbiorowego ludzi, oparta na interakcjach pomiędzy jednostkami, które tworzą samowystarczalną zbiorowość.
Teoria interakcjonizmu zakłada, że rzeczywistość społeczna wyłania się z interakcji czyli wzajemnych oddziaływań między jednostkami i zbiorowościami. Interakcja symboliczna oznacza przede wszystkim takie działanie społeczne, w którym dwie osoby oddziałują na siebie w procesie komunikacji, modyfikując nawzajem swoje zachowanie. Wszelkie interakcje, w których partnerzy nawzajem odczytują znaczenia swoich działań, są interakcjami symbolicznymi (symbolicznymi ponieważ interakcja polega na wymianie przekazów komunikacyjnych między uczestnikami występującymi na zmianę w roli ich nadawców i odbiorców). Kluczowa dla interakcjonizmu jest koncepcja definicji sytuacji. Jej najważniejszy aspekt to rozpoznawanie ról poprzez przyjmowanie roli. Interakcja symboliczna zawiera interpretację, czyli wskazówek innej osobie, jak ma działać.[14]
Teoria pragmatyczny inerakcjonizm znajduje odzwierciedleniew mojej pracy licencjackiej. Zajęcia przedszkolne przy muzyce są ciekawsze, barwniejsze, są dobrą metodą wspierania procesu uczenia się. Dzieci dzięki muzyce rozluźniają się, swobodnie myślą co pozwala na ich prawidłowy rozwój psychoruchowy. Muzyka wpływa na rozwój dziecka i ma duże zasługi w ogólnym rozwoju przedszkolaka. Muzyka również działa na wyobraźnię małych słuchaczy, dlatego też ma swoje zastosowanie w tekstach i zabawach wpływających na uruchomienie wyobraźni dziecka. Muzyka to również sztuka, która uczy dzieci poprawnych zachowań, współpracy z rówieśnikami w różnych sytuacjach. Bawi i rozwija inteligencję dziecka. Z muzyką i śpiewem łatwiej dzieciom jest przyswajać wiedzę i spostrzegać otaczający je świat. Ruch przy muzyce również jest ważny i dlatego towarzyszy przy ćwiczeniach korygujących postawę dzieci, które mogą być wykonywane w rytm muzyki. Tańce i zabawy, można wykorzystać w pracy z dziećmi, które mają wpływ na prawidłowy rozwój fizyczny, psychiczny oraz emocjonalny i społeczny.
Poznawanie instrumentów i gra na nich ma również swoje zastosowanie w wychowaniu przedszkolnym. Dzieci chętnie poznają coraz to nowsze instrumenty i dźwięki, które można wydobyć z nich. Lubią na nich grać i pomagać innym nimi się posługiwać. Uwielbiają również pisać nowe piosenki i nie mogą się obyć bez nowych historyjek, które można ułożyć do danej muzyki.
Przy muzyce można się relaksować i wypoczywać, można czuć się bezpiecznie, można się bawić przy niej i uczyć wielu pożytecznych rzeczy. Można przekazywać przez nią swoje uczucia i rozpoznawać uczucia rówieśników, a po wyczerpujących zajęciach ...
romir