I. Identyfikacja problemu.
Od pierwszego września 2002 roku podjęłam się opieki wychowawcy klasy IV a. Klasa liczy 30 uczniów, 17 dziewczynek i 13 chłopców. Podczas zajęć integracyjnych zauważyłam, że jedna uczennica Monika G. jest izolowana.
Problem:
Monika G. odtrącona przez grupę rówieśniczą.
II. Geneza zjawiska.
Monika G. jest uczennicą klasy V a. Mieszka wraz z matką i dorosłą siostrą w pobliskiej wiosce oddalonej od Połańca o 6 km. Jest dziewczynką drobną i skromnie ubraną. Od uprzedniej wychowawczyni dowiedziałam się, że dziecko na tle nerwowym dokonuje bolesnego zabiegu usuwania brwi pęsetą.
W klasie jest 17 dziewczynek, a więc dla Moniki nie było koleżanki do pary. Żadna z dziewczynek nie chciała z nią siedzieć w ławce, niechętnie wybierano ją do zabaw.
Zauważyłam, że koledzy zwracają się do niej po nazwisku. Wyśmiewano się z tych uczniów, którzy z obowiązku musieli siedzieć z Moniką. W czasie przerw dziewczynka szukała towarzystwa wśród młodszych dzieci, z nimi się bawiła i najczęściej rozmawiała. Chętnie obcowała także z nauczycielami dyżurującymi na przerwach.
Zjawisko odtrącenia Moniki przez grupę rówieśniczą nasiliło się z końcem klasy III. W klasie IV uczniowie dobierali sobie kolegów i koleżanki według własnego uznania.
Jedna z uczennic powiedziała, że nikt w klasie nie chce siedzieć i bawić się z Moniką dlatego że od niej ,,bardzo śmierdzi” i słabo się uczy.
Była to prawda. Monika, jej książki i ubrania przesiąknięte były dymem nikotynowym poza tym dziewczynka osiągała raczej słabe wyniki w nauce.
Okazało się, że matka i siostra dziewczynki palą, a cała rodzina mieszka w jednym pomieszczeniu, które jest kuchnią, sypialnią, pokojem telewizyjnym i pokojem do nauki Moniki. Matka i siostra nie przywiązują uwagi do nauki dziewczynki, niekiedy spożywają alkohol.
Uważnie obserwowałam klasę. Chciałam dokładnie poznać strukturę społeczną oraz pozycję poszczególnych uczniów w grupie.
Zaobserwowałam, że dużą popularnością cieszą się w klasie osoby estetycznie ubrane i osiągające wysokie wyniki w nauce. Dzieci nie przywiązujące wagi do estetyki ubioru i mające trudności w nauce, nie są akceptowane przez rówieśników.
III. Znaczenie problemu.
Izolacja dziewczynki spowodowała, że stała się lękliwa, niepewna siebie, nie miała oparcia wśród swoich rówieśników. Dało się zauważyć uczucia i nastroje Moniki: przygnębienie, rezygnacja, niewiara w siebie, niechęć do kontaktów z rówieśnikami
( wycofywanie się), nieżyczliwość wobec kolegów i koleżanek. Jednak jej stosunek do nauczycieli pozostawał miły i serdeczny.
Dziewczynce brakowało naturalnej pewności siebie. Bardzo rzadko lub wcale nie zabierała głosu w sprawach dotyczących zajęć. Jeżeli się wypowiadała to nie na temat.
Sukcesy w nauce i estetyka ubioru są czynnikami, które dostarczają danych do pozytywnej oceny jednostki przez grupę, a tym samym jej samooceny i akceptacji
Powyższa sytuacja ukazuje jakie przykre doświadczenie społeczne może zdobyć dziecko już od najmłodszych lat.
IV. Plan oddziaływania:
· Obserwacja i zbadanie problemu
· Przeprowadzenie w klasie ankiety na temat palenia papierosów
· Przeprowadzanie przez wychowawcę dwóch lekcji wychowawczych na temat tolerancji pt. ,,Jak pomóc tym, którzy czują się odtrąceni” i ,,Ludzie różnią się między sobą” oraz lekcji wchodzącej w skład programu ,, Republika dziecięca” - ,,Wartości na całe życie”.
· Przeprowadzenie przez pracowników Publicznej Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Połańcu cyklu zajęć objętych programem ,, Republika dziecięca”: ,, Ja w klasie”, ,, Co nas łączy, co nas różni?”, ,, Rozwiąż konflikt”
· Indywidualne rozmowy z matką Moniki
· Konsultacje z pedagogiem szkolnym
· Rozmowy z nauczycielami poszczególnych przedmiotów odnośnie postępów i trudności w nauce uczniów klasy V A
· Zorganizowanie wśród uczniów zespołu pomocy koleżeńskiej ( uczniowie osiągający wysokie wyniki w nauce pomagają uczniom słabszym )
· Nakłonienie Moniki, aby uczęszczała na zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze z j. polskiego
· Przeprowadzenie z rodzicami dzieci warsztatów poświęconych profilaktyce domowej, dostosowanych do ,,Programu Siedmiu Kroków” ( tematy zajęć: ,,Młodzi – alkohol – ryzyko i co z tym można zrobić?”, ,,Interwencje profilaktyczne”, ,,W stronę profilaktyki domowej” )
· Docenianie drobnych osiągnięć Moniki.
· Integrowanie klasy poprzez zorganizowanie ogniska z pieczeniem kiełbasek i kartofli.
V. Wdrożenie oddziaływań.
Na podstawie ankiety dowiedziałam się, że nie tylko matka i siostra Moniki palą papierosy. Wspólnie napisaliśmy postulat do rodziców i opiekunów, aby nie palili papierosów w ogóle lub przynajmniej w domu.
Przeprowadziłam lekcje wychowawcze na temat tolerancji. Na wybranych przykładach i scenkach rodzajowych uwrażliwiałam uczniów na problemy podobne do istniejących w naszej klasie. Korzystałam ze wskazówek konsultacyjnych pedagoga szkolnego. Nawiązałam współpracę z Publiczną Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną w Połańcu, której pracownicy przeprowadzili cykl zajęć na temat przyjaźni. Odbyłam z matką Moniki dwie rozmowy, sugerowałam by nie przysparzać powodów do złości dziecka ( problem wyrywania brwi ), zwróciłam także uwagę na konieczność kontrolowania prac domowych i przygotowania do lekcji Moniki przez kogoś dorosłego.
Prowadziłam częste rozmowy z nauczycielami poszczególnych przedmiotów na temat postępów i trudności w nauce moich uczniów.
Zorganizowałam w klasie zespół pomocy koleżeńskiej, gdzie uczniowie osiągający wysokie wyniki w nauce chętnie i serdecznie pomagają uczniom słabszym.
Nakłoniłam Monikę, aby uczęszczała na zajęcia wyrównawcze z j. polskiego. Sama również kontrolowałam jej zeszyty, zwłaszcza systematyczne odrabianie prac domowych. Zorganizowałam dla rodziców warsztaty poświęcone profilaktyce domowej, dostosowane do ,,Programu Siedmiu Kroków”. Na zajęciach była obecna matka Moniki.
Dowartościowywałam Monikę, np. jako dyżurną, czyniłam ja odpowiedzialną za przygotowanie dekoracji w klasie, przydzielałam jej rolę w klasowych inscenizacjach.
VI. Efekty oddziaływań:
Stwierdzam, że Monika G. czuje się dobrze w naszej klasie. Nie dostrzegam by ktoś jej dokuczał. Dziewczynka zaprzestała dokonywania bolesnego zabiegu usuwania brwi.
Poprawiła oceny z poszczególnych przedmiotów, systematycznie odrabia prace domowe, częściej zabiera głos w sprawach dotyczących zajęć. Poziom zainteresowania dziecka zajęciami jest przeciętny, zadaje dodatkowe pytania nauczycielom. Odniesiony w klasie sukces bardzo ją cieszy. Nawiązuje systematyczny kontakt z rówieśnikami.
Znalazła koleżankę z którą stale siedzi w jednej ławce.
Bibliografia:
D. Ekiert – Grabowska, Dzieci nieakceptowane w klasie szkolnej, Warszawa 1982.
D. Ekiert – Grabowska, Techniki socjometryczne w pracy wychowawczej klas początkowych, Katowice 1984.
A. Janowski, Poznawanie uczniów, Warszawa 1985, WSiP.
M. Łobocki, Wychowanie w klasie szkolnej, Warszawa 1985, WSiP.
S. Mika, Psychologia społeczna, Warszawa 1984, PWN.
M. Pilkiewicz, Postępy w nauce a popularność w zespole klasowym w młodszym i średnim wieku szkolnym, [w:] ,,Psychologia wychowawcza” 1963 nr 2.
W. Zaczyński, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1984, WSiP.
1
jagda4