Mieczysław Pazderski (ur. 20 września 1908 w Bolesławowie, zm. 11 czerwca 1945 w Hucie) – członek NOW, dowódca partyzancki NSZ, ps. "Szary".
Urodził się 20 IX 1908 r. w Bolesławowie k. Ostrowca Świętokrzyskiego jako syn Antoniego i Eugenii z domu Grossman. Do gimnazjum uczęszczał w Ostrowcu Świętokrzyskim. Maturę zdał w Gimnazjum im. Joachima Lelewela w Warszawie.
W 1930 r. ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Grudziądzu. W 1932 r. rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Jako harcmistrz w 1935 r. wziął udział w Zlocie ZHP w Spale. Po uzyskaniu dyplomu lekarza medycyny uzyskał doktorat. Pracował następnie w Szpitalu Przemienienia Pańskiego w Warszawie.
Brał udział w wojnie obronnej 1939 r. w stopniu podporucznika. W czasie okupacji mieszkał w Zezulinie. Działał w NOW, a następnie NSZ (uzyskał stopień majora NSZ). Po scaleniu z AK przeszedł do NSZ-AK. Po wkroczeniu wojsk sowieckich na ziemie polskie został powołany do LWP; służył w 31 pp. W X 1944 r. wraz z większością pułku zbiegł do lasu, tworząc oddział partyzancki AK. Od IV 1945 r. znalazł się ponownie w NSZ. Decyzją Komendy Okręgu Lubelskiego NSZ z 30 IV tego roku został mianowany dowódcą zgrupowania oddziałów: "Jacka", "Sokoła", "Zemsty" (st. sierż. Eugeniusz Walewski) i "Romana".
Oddziały NSZ pod jego dowództwem są oskarżane o wymordowanie 6 VI 1945 r. prawie 200 mieszkańców ukraińskiej wsi Wierzchowiny w pow. Krasnystaw. Część historyków dowodzi, że NSZ-owcy zabili jedynie 19 ludzi, którzy mieli być komunistycznymi konfidentami, natomiast reszta straciła życie z ręki oddziału pozorowanego, sformowanego dla celów prowokacyjnych przez NKWD.
Interpretacja wydarzeń w Wierzchowinach jest problematyczna, w sprawie tej funkcjonują w okresie od 1989 do 2007 roku dwie zupełnie sprzeczne opinie sądowe[1] - pierwszy z nich z dnia 8 maja 1998 obarcza odpowiedzialnością NSZ, drugi natomiast z dnia 4 lutego 1999 zaprzecza mu wskazując iż bezkrytycznie przyjęto wyrok komunistycznego sądu z 15 czerwca 1953 i nie wzięto pod uwagę istotnych dowodów i ustaleń historycznych. Niektórzy historycy przytaczają nie będące oryginałami[2] dokumenty, sporządzone jako odpisy przez funkcjonariuszy komunistycznych służb bezpieczeństwa, m .in. MBP. Dokumenty te których wiarygodności nie można jednoznacznie potwierdzić, gdyż wielokrotnie tego typu materiały były preparowane[3] w celu wykorzystania przez komunistyczne władze przeciwko działaczom podziemia niepodległościowego w pokazowych procesach po wojnie[4], bywają niejednokrotnie cytowane przez badaczy tamtego okresu. Jeden z nie będących oryginałem odpisów, podpisany adnotacją "za zgodność" przez sowieckiego oficera MUBP[5], por. Wojciusza - "raport sytuacyjny "Szarego" do dowódcy AS NSZ Okręgu Lublin z 9 czerwca 1945", stwierdza: "Melduję, że oddziały AS po koncentracji ruszyły pod moim dowództwem na Zamość, według rozkazu. W drodze postanowiono zlikwidować kilka ukraińskich wsi. Pierwszą i najbliższą miała być wieś Wierzkowiny oi Kisłan (...) Wierzchowiny otoczono ze wszystkich stron i wycięto 194 osoby narodowości ukraińskiej. Kilkunastu zdołało uciec"[6].
Na wieść o wydarzeniach w Wierzchowinach z Chełma wysłana została 60-osobowa grupa pościgowa złożona z kilku funkcjonariuszy UB, kilkunastu milicjantów i 40 podchorążych szkoły oficerów artylerii WP. Oddziały "Szarego" zastawił na nią zasadzkę, w wyniku której funkcjonariuszy UB i milicjantów zabito, a podchorążych wcielono do swoich szeregów. Po niepowodzeniu tej akcji w pościg ruszyła na samochodach ciężarowych 160-osobowa grupa operacyjna sowieckiego 98. pułku wojsk pogranicznych NKWD, złożona z doświadczonych żołnierzy frontowych (część źródeł podaje, że była to pancerna jednostka Armii Czerwonej i oddziały KBW, liczące w sumie ok. 2 tys. żołnierzy), grupa wyposażona była w samochody pancerne[7] i lotnictwo. W rezultacie doszło do kilkudniowych walk zakończonych katastrofą dla zgrupowania NSZ. Główne siły "Szarego" (w sile ok. 300 ludzi) zaskoczone 10 (11) VI we wsi Huta w pow. chełmskim, zostały całkowicie rozbite. Poległo 166[8] żołnierzy, w tym mjr NSZ M. Pazderski i większość dowódców, rannych zostało 30 żołnierzy NSZ, a do niewoli dostało się 11 osób, reszta rozpierzchła się. Spłonęły także 164 budynki w miejscu starcia. Straty grupy operacyjnej NKWD wyniosły: 1 zabity i 6 rannych, z czego 4 zmarło. Ponadto zginęło 2 funkcjonariuszy UBP i 2 żołnierzy WP. Po bitwie, na pierwszej stronie "Szczerbca" – lokalnego organu NSZ, nr 23 z 23 VI 1945 r. - ukazał się nekrolog Mieczysława Pazderskiego.
Wikipedia.pl
glamdring3