HISTORIA SZTUKI- 23.doc

(4032 KB) Pobierz

23.KLASYCEZM W ARCHITEKRURZE I SZTUKACH PRZEDSTAWIAJĄCYCH.

Klasycyzm (z łac. classicus – doskonały, pierwszorzędny, wzorowy, wyuczony) – styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do kultury starożytnych Rzymian, Greków oraz Żydów. Styl ten nawiązywał głównie do antyku. W Europie tzw. "powrót do źródeł" (klasycznych) pojawił się już w renesansie - jako odrodzeniu kultury wielkiego Rzymu. Jako styl dominujący epoki wpływał na kształt innych nurtów kulturowych okresu jak Barok, Rokoko, Manieryzm. Trwał do końca wieku XVIII, w niektórych krajach do lat 30. następnego stulecia, a nawet dłużej. Zmodyfikowany klasycyzm przeradzał się czasem w eklektyzm końca XIX wieku. Klasycyzm jako styl panował w epoce oświecenia. Najpełniejszy rozkwit klasycyzmu nastąpił w I poł. XVIII wieku. W dziedzinie literatury swoisty kres klasycyzmu przyniosła walka klasyków z romantykami.

Zauroczenie klasyczną harmonią pojawiało się wielokrotnie, także w XX wieku, pod postacią neoklasycyzmu (w literaturze, w architekturze), a następnie wśród artystów awangardowych, np. u Picassa. Klasycyzm w Polsce bywa też zwany stylem stanisławowskim (od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego).

Cechy klasycyzmu:

· wzorowanie się na tematyce i architekturze starożytnej Grecji i Rzymu (rzymski Panteon i Partenon w Atenach),

· chęć wiernego odwzorowania elementów dekoracji, stroju czy architektury Antyku,

· statyka zamiast dynamizmu,

· oszczędność wyrazu,

· spokój - przeciwieństwo barokowej ekspresji,

· uwypuklenie cnót obywatelskich w przeciwieństwie do rokokowej frywolności,

· obraz idealistyczny,

· kształt ważniejszy niż barwa,

· tematyka moralizatorska, często propagandowa (np. Jacques-Louis David Śmierć Marata),

· ukazywanie momentu przed ważnym wydarzeniem lub akcją (np. Jacques-Louis David Przysięga Horacjuszy),

· używanie silnego strumienia, "snopu" światła (np. Jacques-Louis David Śmierć Sokratesa).

Architektura klasycystyczna:

A. podstawowe cechy:

· wzorowanie się na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych budowlach odrodzenia;

· kopiowanie elementów architektury starożytnej;

· budowle wznoszone na planie zwartym, koła lub prostokąta;

· stosowanie kolumnad i kolumnowych portyków ze zwieńczeniem w kształcie tympanonu; pilastrów, dużych okien; tympanon przeważnie dekorowany płaskorzeźbą;

· kolor przyporządkowany rysunkowi;

· dążenie do uzyskania efektu harmonii, zrównoważonej kompozycji, stosowanie symetrii;

· w opozycji do baroku przeważają fasady o liniach prostych bez wygięć i skrętów;

· oszczędne stosowanie zdobnictwa; jeżeli się pojawiają, są to uskrzydlone postacie lwów z ludzkimi głowami, orły, wieńce, wazony, girlandy z róż, kokardy, hełmy, tarcze, skrzyżowane sztandary nawiązujące do tradycji cesarstwa rzymskiego;

· rozwój budownictwa użyteczności publicznej, takiego jak: urzędy, teatry, szpitale, szkoły, zakładane wówczas muzea;

· pałace – duże, niskie, wydłużone, na planie prostokąta, z wysuniętą częścią środkową ozdobioną portykiem;

· we wnętrzach wielkie, podłużne, jasne sale, chętnie malowane na biało, płaskie sufity, okna duże, kwadratowe;

· kościoły – często na planie koła, przekryte kopułą;

· dwory wraz z ogrodami i parkami wzbogacone: alejami z drzewami, stawami rybnymi; w obrębie dworu były: młyn oraz browar;

· wnętrza dworów ozdabiano portretami rodzinnymi, trofeami myśliwskimi, a na ścianach wieszano tkaniny ozdobne zwane arrasami.

B. najważniejsze budowle klasycyzmu:

· Łuk Triumfalny w Paryżu

· Brama Brandenburska w Berlinie

· Pałac Potockich w Warszawie

· Pałace Wodzickich w Krakowie

· Łazienki Zamku Królewskiego w Warszawie

· Panteon w Paryżu

· Petit Trianon

· Kościół Świętej Trójcy w Warszawie

· Kościół św. Magdaleny w Paryżu

· Belweder w Warszawie

· Kapitol

· Teatr Wielki w Warszawie

· Kolumna Napoleona w Paryżu

· Pałac Prymasowski w Bratysławie

C. najważniejsi przedstawiciele:

· Francja: Jacques Germain Soufflot, Jean Francois Chalgrin, Charles Percier

· Anglia: Robert Adam

· Niemcy: Karl Friedrich Schinkel, Leo von Klenze, Carl Gotthard Langhans, Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff

· Włochy: Giovanni Battista Piranesi

· Rosja: Carlo Rossi

· Polska: Dominik Merlini, Jan Chrystian Kamsetzer, Szymon Bogumił Zug, Jakub Kubicki, Antonio Corazzi, Efraim Szreger, Chrystian Piotr Aigner.

SZTUKI PRZEDSTAWIAJĄCE:

Malarstwo i grafika

Cechy:

1. Statyczne oparte na układach pionowych.

2. Kontur.

3. Chłodny koloryt.

4. Miękki światłocień.

5. Gładka faktura.

6. Wzniosłość.

Malarstwo wyraziło się głównie w tematyce historycznej (starożytnej), mitologicznej, alegorycznej i portrecie.

· Jacques-Louis David - Porwanie Sabinek, Portret konny Stanisława Kostki Potockiego

· Jean-Auguste-Dominique Ingres - Wielka odaliska,

Wielka odaliska stanowi połączenie klasycystycznej formy z tematyką bliską romantyzmowi, podobnie jak w przypadku późniejszych obrazów Ingres'a o tematyce orientalnej (jak Łaźnia turecka). Przedstawiona na obrazie ciemnowłosa kobieta z haremu leży na pościeli szerokiego, ozdobnego łoża z ciemnoniebieską kotarą. Jest naga, posiada jedynie ozdobne nakrycie głowy i biżuterię na prawej ręce.

W tej samej ręce trzyma opuszczony w dół wachlarz z pawich piór. Postać leży na lewym boku, zakładając jedną nogę na drugą. Twarzą zwraca się w kierunku widza.

Analizy anatomiczne Wielkiej odaliski wykazały, że postać przedstawiona na obrazie posiada co najmniej dwa lub trzy kręgi więcej, niż powinna. W momencie wystawienia obrazu krytycy uznali ten fakt za dowód niedostatecznej znajomości anatomii człowieka przez malarza. Dokładna analiza dzieła pozwoliła jednak stwierdzić, że dysproporcje ciała modelki zostały przez Ingres'a wprowadzone celowo. Kobieta przedstawiona na obrazie ułożona jest w niemożliwej do dokładnego powtórzenia w rzeczywistości pozycji (zbyt duża krzywizna kręgosłupa i odchylenie miednicy). Również jej lewe ramię, na którym się wspiera, jest krótsze od prawego. Z uwagi na tematykę dzieła, celowe wydłużenie miednicy kobiety może zatem sugerować jej rolę na dworze sułtana, jaka ograniczała się do spełniania jego potrzeb seksualnych. Wyeksponowanie zmysłowości namalowanej kobiety pozostaje w kontraście ze spokojnym, wręcz obojętnym wyrazem jej oczu, co może wyrażać kontrast między jej ciałem a psychiką.

Jowisz i Tetyda (Zeus i Tetyda)

· Giovanni Battista Lampi

· Giovanni Battista Piranesi

· Thomas Gainsborough

· Marcello Bacciarelli

· Bernardo Bellotto

Rzeźba

1. Antonio Canova - rzeźbił głównie posągi i grupy mitologiczne ("Dedal i Ikar", "Trzy Gracje", „Kupidyn i Psyche”); rzeźbił także postacie współczesne, przedstawiając je jednak jako postacie mitologiczne (Henryka Lubomirskiego przedstawił jako Amora)

2. Bertel Thorvaldsen - rzeźby mitologiczne, religijne, historyczne pomniki, popiersia. Autor pomnika Mikołaja Kopernika i księcia Józefa Poniatowskiego (ten ostatni wzorowany na rzymskiej statui Marka Aureliusza)

3. Andrzej Le Brun - tworzył rzeźby do dekoracji Zamku Królewskiego i Łazienek, a także popiersia znanych Polaków.