II rok INoR, sala 103, godzina: 16:40-18:20, piątek

BIOMEDYCZNE PROBLEMY MAŁŻEŃSWTA I RODZINY w. nr  1 14.10.2005

Zakres wykładów:

1.     Część biologiczna człowieka

2.     Część medyczna człowieka

3.     Płodność człowieka – wskaźnik zdrowia

4.     Czynniki rozwoju człowieka

5.     Dojrzewanie

6.     Odporność człowieka

7.     Choroby przenoszone drogą płciową

8.     Promocja zdrowia

9.     Instytucje medyczne i pomedyczne

10. Strategie spłodzenia dziecka

11. Fizjologia aktu prokreacyjnego

12. Styl życia

13. Planowanie rodziny

14. Antykoncepcja

Sukces małżeński.

Sukces od II połowy XIX w. to pojęcie, które wiązało się z rozwojem igrzysk olimpijskich. Obecnie kładzie się nacisk na sukces człowieka. Człowiek sukcesu ma energię, sławę, zaradność życiową, to też twarz znana w masmediach.

Powszechnie ludzie spokojni, stateczni to też ludzie sukcesu - zwraca się uwagę na spokój życia rodzinnego. Osiągnięcie sukcesu przez małżeństwo jest możliwe, gdy nie jest ono rozbite. Posiadanie zdrowej rodziny może zachęcać człowieka do działania i sięgania po rzeczy wielkie. Wypromowanie sukcesu natrafia na trudności. W związku z tym udane życie małżeńskie i rodziny jest sukcesem samym w sobie, właśnie ze względu na trudności związane z budowaniem tej więzi.

Z biologicznego punktu widzenia sukces małżeński jest zależny od posiadania potomków. Dawniej obawiano się przeludnienia, jednak obecnie dochodzi do starzenia się społeczeństwa. Nie ma równowagi między pokoleniami.

              Szczególne role w życiu rodziny przypisuje się kobiecie. W XX wieku nie upatrywano osiągnięcia sukcesu przez kobietę ze względu na okres ciąży, poród, wychowywanie dziecka. Stało się oczywistym, że kobieta po urodzeniu dziecka powinna pozyskiwać sukces w pracy zawodowej.

              Obecnie zauważa się, że kobieta nie jest w stanie sprostać zadaniom związanym z naturalnym sukcesem macierzyństwa. Jest też zaangażowana w sukcesy naukowe. Macierzyństwo dużo bardziej intensywnie angażuje i obciąża kobietę niż ojcostwo mężczyznę. Z tego względu kobieta wypełniająca  to zadanie, bardziej niż mężczyzna potrzebuje stabilizacji, nie tylko życia seksualnego ale i ekonomicznego. Aby kobieta przeszła spokojnie okres macierzyństwa potrzebne są dogodne warunki. W przeciwnym razie będzie  ona unikała procesu reprodukcyjnego (potomstwa).

Pojęcie sukcesu

pojawiło się w USA, Ameryce Północnej na początku lat 20-tych XX w. Sukces małżeński był traktowany jako część składowa sukcesu w ogóle. Uważano, że osoby z sukcesem małżeńskim tworzą sukces społeczeństwa.

              Kryzys ekonomiczny w 1920 r. spowodował zmiany sukcesu małżeńskiego i rodziny. Poszerza się zakres patologii rodziny. Urzeczywistnienie sukcesu małżeńskiego dotyka więcej trudności.

              W latach 60-tych zanotowano zmniejszenie się zainteresowania rodziną. W Polsce badaniom sukcesu małżeńskiego poświęcili się: Adamski, Szymański, Trawińska, Łobodzińska, Janiszewski.

W Polsce oceniano kryteria :

Szymański:

- trwałość małżeństwa

- subiektywne poczucie małżonków

- wypełnianie oczekiwań grup do której należą

- wypełnianie zadań małżeństwa

- sukces ekonomiczny

- osiągnięcie sukcesu w działalności społecznej i kulturalnej w środowisku.

Janiszewski:

- zadowolenie ze współżycia seksualnego

- zgodność i miłość wzajemna (poczucie subiektywne)

Uważano, że osiągnięcie sukcesu zależy od:

- szczęścia małżeństwa rodziców

- trafność wyboru cech środowiska

- szczęśliwe dzieciństwo

Problematykę dobrego związku małżeńskiego poruszał Rostowski, Laskowski w latach 80-tych.

Janiszewski (wnioski): treść i zakres tego pojęcia ulegają historycznej i kulturalnej zmienności. Uważał, że małżeństwo osiąga sukces jeśli odczuwają szczęście i miłość.

Trawińska uważała za minimum sukcesu małżeńskiego jego trwałość.

Sukces małżeński w literaturze = powodzenie małżeńskie = szczęście małżeńskie = przystosowanie małżeńskie = dobry związek małżeński = dobra jakość małżeńska = satysfakcja małżeńska...

Mimo sporów nadal stosuje się różnorodność określeń. Ostatnie dyskusje wskazują osiąganie szczęścia przez współczesnego człowieka.

W badaniach szuka się odpowiedzi na pytanie:

Jakie czynniki wpływają na trwałość i szczęście związku małżeńskiego?

Odpowiedź jest prosta: wzajemne zaspokajanie potrzeb emocjonalnych, seksualnych i ekonomicznych. Czynnikami ułatwiającymi podjęcie decyzji o rozwodzie jest coraz częściej problem bezdzietności.

Skutki rozpadu rodziny:

v      zaburzone funkcje ekonomiczne

v      bezdomność kobiet i dzieci

v      wysoki poziom stresu

v      utrata zdrowia

v      zaburzenia seksualne

v      zmniejszenie szans na sukcesy socjoekonomiczne, na sukcesy dzieci z rozbitego związku

v      trudności wychowania potomstwa

v      ograniczenie prokreacji

Specjaliści konstruują programy działań zapobiegania rozpadowi rodziny:

Ø      leczyć małżeństwo

Ø      podnosić prokreację

Demografia w ostatnich 2 latach przestrzegają o skutku spadku narodzeń. Przyrost oscyluje około zera. Kryzys ubezpieczeń społecznych, ponieważ społeczeństwo starzeje się.

BIOMEDYCZNE PROBLEMY MAŁŻEŃSWTA I RODZINY w. nr  2 28.10.2005

Miesięczny wskaźnik płodności populacji to 2,3% , nadal jednak zmniejsza się wraz z próbami zajścia w ciążę.

CZYNNIKI OBNIŻAJĄCE PŁODNOŚĆ CZŁOWIEKA:

• WIEK ma on ogromny wpływ:

Kobiety niepłodne 8% à 20-29 lat

Kobiety niepłodne 15% à 30-34 lat

Kobiety niepłodne 22% à 35-39 lat

Kobiety niepłodne 29% à 40-44 lat

Po 35 r.ż. u kobiety  gwałtownie zmniejsza się prawdopodobieństwo zajścia w ciążę, podobnie jak i u mężczyzn.

• PALENIE TYTONIU. Osoby palące to 70% niepłodności więcej niż u osób niepalących, zależy to też od liczby wypalanych papierosów. Nikotyna oddziałuje na zmniejszenie ilości plemników. U kobiet wypalających  ponad 20 papierosów dziennie występuje 20 % mniejsza możliwość zajścia w ciążę w określonym przedziale wiekowym niż nie palących. Palenie papierosów zaburza czynność jajowodów i uszkadza komórkę jajową. U palących kobiet wzrasta liczba poronień, wzrasta liczba zaburzeń związanych z nieprawidłowym łożyskiem, wzrasta umieralność okołoporodowa. Nikotyna oddziałuje na małą masę ciała dziecka. Wpływ ma także przebywanie w tytoniu ok. 2h dziennie.

• ALKOHOL. Ocenia się, że wywołuje ok. 5 % wszystkich wad wrodzonych u dzieci. Skutkiem nadużyć alkoholu jest zahamowanie wzrostu płodu.

• NARKOTYKI. Bezpośrednio prowadzą do zaburzeń seksualnych. U narkomanek obserwuje się zgon wewnątrzmaciczny, poronienie.

• UZALEŻNIENIE OD LEKÓW. Niektóre leki mogą obniżać rozmiar komórek rozrodczych i powodować różne zaburzenia. U kobiet w ciąży poronienia powodują leki: uspokajające, regulujące prace układu pokarmowego, przeciwdepresyjne, obniżające ciśnienie krwi, cytostatyczne (stosowane podczas chemioterapii), hormonalne, środki dopingujące, aspiryna.

• ODŻYWIANIE. Nadmierne objadanie się i jego skutek jakim jest otyłość może zaburzać funkcję prokreacyjną organizmu, np. u kobiet otyłych stwierdza się mniej cyklów owulacyjnych.   Ograniczenie spożycia pokarmów, niedowaga, zatrzymanie miesiączki, więcej cyklów bezowulacyjnych, cykle nieregularne także wpływają negatywnie na płodność. Nieprawidłowe odżywianie, przyśpieszenie menopauzy, opóźnienie pojawienia się pierwszej miesiączki.

Dobrze wpływa: kwas linolowy, Wit. A, D, B, magnez, potas, cynk, Wanat. A bogatym źródłem witamin są: ryby, mięso, orzechy, warzywa korzeniowe, szpinak, pestki dyni, słonecznika, grube kasze.

• STRES I AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA. Stres negatywnie oddziałuje na  podwzgórze i przysadkę mózgową, hamuje hormony regulujące owulację. Skłonność do zmiany pory współżycia też negatywnie wpływa. Na stres są narażeni ludzie na kierowniczych stanowiskach, w szkodliwych warunkach: ołów, wibracje np. obsługa młota pneumatycznego, praca związana z wyjazdami. Stres to też: bezrobocie, sytuacja materialna rodziny. Regularnie uprawiany sport sprzyja dobremu samopoczuciu, lecz „większy” sport ma negatywny wpływ na płodność; życie w małżeństwach „niby” niepłodnych (adopcja, a później nagłe zajście w ciążę). Są terapie dla ludzi zestresowanych: wczasy z zabiegami relaksacyjnymi.

• ZANIECZYSZCZENIE ŚRODOWISKA. Ostatnio obserwowanym środowiskiem jest niepłodność męska, na co ma wpływ ogromny rozwój cywilizacji. Zanieczyszczenia: ekspozycja metali ciężkich, środki ochrony roślin, promieniowanie jonizujące, stosowanie urządzeń magnetycznych: lodówka, telefon komórkowy. W badaniach w Austrii stwierdzono, że na wzrost niepłodności ma też wpływ ogrzewanie elektryczne, podłogowe.

• CHOROBY: infekcyjne zapalenie narządów płciowych, choroby przenoszone drogą płciową, nowotwory, uogólnione infekcje drobnoustrojowe, np. gruźlica; choroby metaboliczne: cukrzyca, nadczynność lub niedoczynność tarczycy, niewydolność nerek i wątroby, choroby autoimmunologiczne: stwardnienie rozsiane SM, choroby reumatyczne, pourazowe uszkodzenie rdzenia kręgowego.

BIOMEDYCZNE PROBLEMY MAŁŻEŃSWTA I RODZINY w. nr 3  4.11.2005

Þ (z łac. anty-przeciw, concepcio – poczęcie)

ß

Ø      Obniża płodność

Ø      Nie dopuszcza do poczęcia

METODY I ŚRODKI ZMIERZAJĄCE DO UBEZPŁODNIENIA AKTU SEKSUALNEGO:

v      Do antykoncepcji zaliczamy środki do ubezpłodnienia auto lub całego organizmu:

·         Chwilowe – samego aktu seksualnego

·         Okresowe – zaburzenie fizjologicznych, rytmicznych okresów płodności np. zabroniony moment jajeczkowania, zmiany śluzu szyjkowego z płodnego na niepłodny Þ śluz uniemożliwia poruszanie się plemników.

·         Stałe – ubezpłodnienie ściągające poprzez przecięcie i podwiązanie jajowodów lub nasieniowodów

v      Do metod antykoncepcyjnych należą:

·         Stosunek przerywany

·         Środki mechaniczne- prezerwatywy, kapturki naszyjkowe

·         Środki chemiczne – kremy, żele, tabletki dopochwowe  Þ działają  plemnikobójczo.

STOSOWANIE TYCH ŚRODKÓW I METOD CZĘSTO PROWADZI DO KOMPLIKACJI!

ŚRODKI Z POGRANICZA DZIAŁANIA ANTYKONCEPCYJNEGO I WCZESNOPORONNEGO:

Środki hormonalne, kształtki wewnątrzmaciczne (spirale lub wkładki)

Þ uniemożliwiają normalne zagnieżdżanie się  endometrium zapłodnionej już komórki jajowej

Þ wywołują drażnienie i zapalenie narządów rodnych kobiety

Þ zwiększają ryzyko utraty płodności w przyszłości

Þ zawartość hormonów znajdujących się w środkach antykoncepcyjnych ma działanie bardzo indywidualne dla każdej kobiety

Þ działanie tych środków nie jest do końca poznane i dlatego ryzykow...