rehabilitacja w wodzie.doc

Magdalena Mironiuk

gr. Surdo 1

REHABILITACJA W WODZIE

Woda - sprzymierzeńcem człowieka. Wpływ środowiska wodnego na organizm.

Woda doskonale pomaga przy korekcji wad postawy, usuwa nadmierne krzywizny kręgosłupa, poprawia wysklepienie klatki piersiowej, powiększa pojemność płuc, wspomaga pracę serca. Ciśnienie i prąd wody działają masująco na naczynia krwionośne i tym samym usprawniają krążenie krwi. Ponadto hartuje organizm – jego siłę, szybkość, koordynację ruchową oraz wpływa bardzo pozytywnie na sferę psychiczną człowieka poprzez wyrobienie takich cech osobowości jak: odwaga, zdyscyplinowanie, systematyczność, pracowitość, samodzielność.

Woda oddziałuje na zanurzone ciało na wiele sposobów. Organizm reaguje na jej temperaturę, ciśnienie, odczuwa lepkość i napięcie powierzchniowe. Dodatkowo podczas ruchu w wodzie występuje opór związany z tarciem.

Przy doborze ćwiczeń istotna jest też siła wyporu, która powoduje pozorną utratę ciężaru ciała. Człowiek o wadze 70 kg w wodzie waży około 6 kg. Siła wyporu wpływa na odciążenie ciała, co ułatwia wykonywanie ćwiczeń, siła wyporu i ciśnienie hydrostatyczne zmniejszają do minimum pracę statyczną mięśni, konieczną do utrzymania pionowego ułożenia ciała co ma wpływ na odciążenie stawów i kręgosłupa. Czynniki te umożliwiają dłuższe wykonywanie ruchów, które na lądzie znacznie szybciej powodują zmęczenie. Podnoszą one także bezpieczeństwo wykonywanych ćwiczeń.

Ćwiczenia w wodzie są powszechnie stosowane w fizjoterapii - we wszystkich jej działach, a obecnie coraz powszechniej w zwiększaniu aktywności ruchowej w życiu codziennym, a także w korygowaniu nieprawidłowego układu ciała, w zwiększeniu ruchomości stawów, w wzmacnianiu siły mięśni, w łagodzeniu bólu o różnym podłożu, a także w polepszeniu ogólnej wydolności organizmu. Ćwiczenia w środowisku wodnym oddziałują na organizm odprężająco i relaksacyjnie.

Fizjologiczne aspekty wykonywania ćwiczeń w środowisku wodnym:

·         poprawa krążenia

·         poprawa pracy serca

·         zwiększenie wydolności płuc

·         przyspieszenie procesów metabolicznych

·         obniżenie ciśnienia krwi

·         obniżenie wrażliwości zakończeń nerwowych

Człowiek zanurzony w wodzie, poddany zostaje oddziaływaniu szeregu czynników wynikających z różnic między środowiskiem wodnym i lądowym. Różnice te w głównej mierze wpływają na funkcje układu oddechowego, układu krążenia, termoregulacje, pracę układu kostno-stawowego.

Oddychanie w wodzie jest ściśle skoordynowane z czynnościami lokomocyjnymi. Powoduje to skrócenie czasu trwania fazy wdechu i wyraźne zaznaczenie fazy bezdechu w cyklu oddechowym. Wpływa to na powiększenie pojemności życiowej płuc w wyniku zmniejszenia pojemności zalegającej. Wdechowi i wydechowi towarzyszy w wodzie bardzo intensywna praca mięśni oddechowych, które muszą pokonywać zwiększony opór środowiska.                                                                                                                      

Podczas wysiłków w wodzie obserwuje się również zmiany w obrazie tętna i ciśnienia krwi. Średnie ciśnienie tętnicze jest w wodzie wyższe niż przy podobnych wysiłkach na lądzie, co tłumaczyć można podwyższonym ciśnieniem zewnętrznym i zwiększonym oporem obwodowym, spowodowanym niższą temperaturą skóry. Układ krążenia ulega w środowisku wodnym wpływowi szeregu czynników, które przez wywoływanie zmian adaptacyjnych powodują podnoszenie jej sprawności.

Osoba uczestnicząc w zajęciach może:

• kompensować (tzn. wyrównywać) brak ruchu,
• neutralizować stresy i przeciążenia psychiczne,
• zapobiegać występowaniu szeregu chorób i dolegliwości,
• regenerować (odnawiać) siły fizyczne i psychiczne,
• kształtować ciało i osobowość (charakter),
• zaspokajać różnorakie potrzeby,
• integrować się.

• poprawiać sprawność aparatu ruchu, obręczy barkowej lub kręgosłupa po    przebytych kontuzjach lub urazach

•usprawniać układ sercowo - naczyniowy i układ oddechowy

Środowisko wodne umożliwia wykonywanie ćwiczeń, które dla niektórych osób bywają niemożliwe do wykonania na lądzie, gdyż są bolesne lub zbyt trudne. Gimnastyka w wodzie jest polecana jako forma usprawniania, dostępna dla wszystkich. Specjalne programy adresowane są:
• do osób po operacjach,
• otyłych,
• starszych,
• cierpiących na artretyzm,
• cierpiących na osteoporozę,
• mających problemy z układem kostno-stawowym,

Osoby regularnie korzystające z tego rodzaju zajęć obserwują wzrost wytrzymałości organizmu, zwiększenie siły mięśniowej, poprawę gibkości i rozciągnięcia oraz utratę wagi ciała.

Zajęcia w środowisku wodnym cieszą się wyjątkową popularnością. Wpływają one na poprawę ogólnej kondycji organizmu ćwiczących, hartują, zapobiegają chorobom, opóźniają starzenie się, wpływają na redukcję masy ciała osób otyłych oraz pozytywnie kształtują sferę psychiczną, z powodzeniem są wykorzystywane w prewencji wielu chorób cywilizacyjnych a także w kinezyterapii i rehabilitacji.

Szeroki zakres ćwiczeń obejmuje różnorodne zajęcia w wodzie od gimnastyki zdrowotnej przez agua fitness z wykorzystaniem różnej głębokości oraz różnego rodzaju sprzętu wspomagającego i uatrakcyjniającego zajęcia. Gimnastyka w wodzie oraz aqua fitness jest polecany jako forma usprawniania.

Gimnastyka w wodzie:

Wzmacnia postawę ciała, zwiększa pojemność płuc i poprawia krążenie. Dzięki poruszaniu się w wodzie skóra i tkanka łączna stają się bardziej napięte i jędrne. Początkowo była formą rehabilitacji dla osób po urazach narządów ruchu. Ciało zanurzone w wodzie jest dziesięciokrotnie lżejsze, kości i stawy odciążone, a mięśnie mniej napięte, więc wszelkie ćwiczenia wykonuje się łatwiej niż na przykład w siłowni.

Gimnastyka w wodzie jest:

• bardzo efektywna forma ćwiczeń - opór wody sprawia iż 1 minuta gimnastyki w wodzie = 5 minutom zwykłych ćwiczeń,

• przyczynia się do wzmocnienia i kształtowania mięśni, redukcji tkanki tłuszczowej, poprawy kondycji i elastyczności ruchowej ciała, zwiększenia odporności na osteoporozę,
• nie obciąża stawów, ścięgien i więzadeł,
• nie wymaga umiejętności pływania.

Gimnastyka korekcyjna w wodzie dla dzieci umiejących pływać jest wskazaniem przy:

·         skoliozie

·         okrągłych plecach

·         chorobie Scheuermanna (deformacja powstająca przed okresem pokwitania. Choroba ta zaczyna się w wieku 10-14 lat. jest powodowana zaburzeniami wzrostu trzonów kręgów i postępującym klinowaceniem trzonów).

Gimnastyka rehabilitacyjna w wodzie dla wszystkich jest zalecana przy:

·         chorobach zwyrodnieniowych układu kostnego:

o        dyskopatia

o        rwa kulszowa

o        bóle krzyża

o        stany zwyrodnieniowe stawów biodrowych i kolanowych

·         chorobach reumatycznych (RZS, ZZSK)

·         profilaktyce osteoporozy

·         poprawie zakresu ruchomości mięśni i stawów

Zalety treningu Aqua aerobic:

- odciąża stawy i kręgosłup
- poprawia giętkość ciała
- wzmacnia mięśnie grzbietu, stóp

- obniża napięcie mięśni i ułatwia korygowanie postawy
- zwiększa ruchomość stawów
- rozwija mięśnie

- zwiększa elastyczność mięśni, ścięgien i więzadeł
- zwiększa wytrzymałość organizmu, poprawia kondycję ruchową i równowagę
- zwiększa pojemność wyrzutową serca oraz siłę mięśni związanych z oddychaniem
- uwalniana w trakcie zajęć endorfina wpływa korzystnie na samopoczucie likwidując napięcie i stres

Do najczęściej stosowanych przyrządów należą:

- pasy wypornościowe- wykonane z pianki, zapinane wokół tułowia. Ćwiczenia z użyciem pasów należą do najbardziej atrakcyjnych. Praca na średniej i głębokiej wodzie z użyciem pasa daje najwięcej możliwości ćwiczeń przy optymalnych warunkach odciążenia i całkowitym braku lub minimalnym impakcie. Utrzymanie pozycji pionowej wymaga napięcia mięśni brzucha, grzbietu i pośladków oraz utrzymania tego napięcia prawie przez cały czas zajęć. Ruchy rąk i nóg powodują zachwianie równowagi ciała. W celu jej odzyskania uruchomiona jest maksymalna liczba mięśni. Każdy ruch wykonywany w wodzie zmusza do pokonania jej oporu przez cały czas zajęć. Ruchy rąk i nóg powodują zachwianie równowagi ciała. W celu jej odzyskania uruchomiana jest maksymalna liczba mięśni. Każdy ruch wykonywany w wodzie zmusza do pokonania jej oporu, przez co ruchy w każdym kierunku wpływają na prace mięśni. Jeżeli zwiększeniu ulega tempo ćwiczeń praca staje się bardziej efektywna. Używanie pasa wpływa dodatnio na bezpieczeństwo zajęć. Wiele osób nie potrafi pływać i wręcz boi się wody, pas nie krępuje ruchów oraz pozwala bez trudu utrzymać się na wodzie. Warto też wspomnieć, że użycie psa pozwala utrzymać pozycję pionową bez konieczności zanurzania głowy.
- tzw. makarony- piankowe walce, zwiększające pływalność, nie zapewniają takiego komfortu jak pasy, lecz wykorzystywane są na wiele innych sposobów (ćwiczenia ramion, klatki piersiowej itp.),
- piankowe sztangi i ciężarki- lekkie piankowe hantle pływają na wodzie, użycie ich pod powierzchnią wody powoduje znaczy opór, stosowane są także jako elementy wypornościowe,
- buty wypornościowe- często używane razem z pasem, pozwalają stosować szereg ćwiczeń uaktywniających dolne partie ciała.

Do treningu w wodzie używa się także przyborów zwiększających opór. Należy do nich przede wszystkich: rękawice, piankowe ciężarki, plastikowe butelki wypełnione powietrzem, specjalne kołowrotki, przypinane do rąk lub nóg (zwiększające opór), specjalne platformy (podobne do stepów) zwiększające atrakcyjność zajęć.

1