Aeroplan 2004-1 (46).pdf

Ostatnia dekada była dla Sił Zbrojnych RP okresem dynamicznych zmian

związanych z nowymi zasadami funkcjonowania. Rozwiązanie Układu

Warszawskiego (1 kwietnia 1991) i uwieńczone powodzeniem starania o przy-

stąpienie Polski do NATO (19 kwietnia 1999) narzuciły konieczność wpro-

wadzenia wielu zmian w obrębie struktur, celów, zadań i wyposażenia pol-

skich jednostek wojskowych - otrzymały one zadania wynikające zarówno

z potrzeb obronności suwerennego państwa, jak i z nowych zobowiązań so-

juszniczych. Przyjęcie nowego modelu jednostek lotniczych pociągnęło za

sobą likwidację pułków oraz powstanie w miejsce tych formacji eskadr

i baz. Proces ten formalnie zakończył się w 2002, rozpoczął zaś od pojawie-

nia zupełnie nowego typu struktury już w 1992. Tą nietypową jednostką

była 2 Baza Lotnicza w Bydgoszczy, której historię niniejszym przytaczamy.

Odznaka Bazy - wybrana została przez ze-

branie ogólne kadry jednostki (spośród ośmiu

zgłoszonych projektów) w ramach konkursu

19 października 1993

Medal pamiątkowy 2 Bazy Lotniczej

Powstanie 2 Bazy Lotniczej -

- pierwsze zadania

Po rozwiązaniu Układu Warszawskiego rozbudowana sieć jednostek woj-

skowych musiała ulec znacznemu ograniczeniu. 2 grudnia 1991 Szef Sztabu

Generalnego wydał zarządzenie Nr 087/Org, na podstawie którego utworzona

została 2 Baza Lotnicza w Bydgoszczy. Nowa jednostka powstała 2 stycznia

1992 z uprzednio rozformowanych: 3 pomorskiego lotniczego pułku szkolno-

bojowego, 3 saskiej eskadry lotnictwa łącznikowego, 43 eskadry lotniczej, Wy-

działu Administracyjno-Gospodarczego Dowództwa 2 Korpusu Obrony Po-

wietrznej i 12 Składnicy Sprzętu Lotniczo-Technicznego. Na stanowisko do-

wódcy wyznaczono ppłk. dypl. nawig. Jana Madejskiego. Zastępcami zostali:

szef sztabu ppłk Artur Bielawski oraz szef służb technicznych i zaopatrzenia

ppłk Juliusz Surman. Organizowanie nowej struktury trwało blisko pół roku.

Działalność służbową 2 BLot rozpoczęła 2 maja 1992. Odbyła się wówczas

uroczysta zbiórka, podczas której odczytano pierwszy rozkaz dowódcy. Rocz-

nicę tego wydarzenia przyjęto później za święto jednostki.

Przed Bazą postawiono następujące zadania: utrzymanie lotniska, zabez-

pieczenie logistyczne jednostek WLOP z rejonu garnizonu i specjalne zadania

mobilizacyjne. Do ich realizacji w strukturze znalazły się m.in. eskadra lotni-

cza, kompania obsługi lotniska, kompania łączności i ubezpieczenia lotów, kom-

pania transportowa oraz magazyn zaopatrywania lotniczo-technicznego.

Pododdział lotniczy w postaci eskadry był ewenementem, który podczas

restrukturyzacji jednostek WLOP później nigdy nie wystąpił. 3 saska eskadra

lotnictwa łącznikowego miała w swym wyposażeniu samoloty An-2 i śmigłowce

Zbiórka inauguracyjna nowej jednostki •

1992 / Zdjęcie: Ryszard Pędzelski

2 Bazy Lotniczej w Bydgoszczy - 2 stycznia

Mi-2. 43 eskadra lotnicza podlegała dowódcy 2 Korpusu i dysponowała samo-

lotami PZL-104 Wilga, TS-11 Iskra, An-2 oraz śmigłowcami Mi-2. Obie eska-

dry zostały rozwiązane, a na ich miejsce - w ramach Bazy - powołano jedną,

która przejęła niemal całe ich wyposażenie. Przede wszystkim jednak personel

tych jednostek wraz z pracownikami rozformowanego wcześniej 3 lpsz-b stwo-

rzył obsadę etatową Bazy. Nowa eskadra formalnie rozpoczęła działalność 2

lutego 1992, mając na stanie 3 samoloty TS-11 Iskra, 8 An-2 i 13 śmigłow-

ców Mi-2. Dowódcą pododdziału został ppłk Jacek Choroszyński. Po nim

stanowisko to obejmowali mjr Stefan Lubeńczuk i mjr Tadeusz Mazur. Po-

nieważ w istniejących wówczas pułkach eskadry miały kolejne

numery, pododdział 2 Bazy otrzymał - poprzez analogię - na-

zwę 2 eskadry lotniczej.

10 października 1992 powstał Ośrodek Szkolenia Kandyda-

tów na Kierowców, z uprawnieniami prowadzenia kursów na kat.

B, C i C+E. Szkoli na potrzeby 2 KOP i jednostek bezpośrednio

podległych dowództwu WLOP. Pierwsze wcielenie kandydatów

odbyło się 4 listopada 1992, a do końca 2003 wyszkolono 10 965

kierowców. W 1999 zmieniona została nazwa na Ośrodek Szko-

lenia Kierowców. Pierwszym komendantem Ośrodka był ppłk Jó-

zef Kopaczewski, zaś od 1995 jest nim mjr Jarosław Dąbrowski.

Mi-2P n/b 4710 latał w Bazie od początku jej powstania i chociaż już w grudniu 1992 ubył do innej

jednostki, to w 1995 powrócił - tym razem jako eksponat muzeum / Zdjęcie: Remigiusz Gadacz

Muzeum

Wycofywanie dużych ilości sprzętu z wyposażenia jednostek

wojskowych było przyczyną wydania przez dowódcę 2 Korpusu

rozkazu z dn. 15 lutego 1993, w którym polecił utworzyć Muzeum Sprzętu Bo-

jowego 2 KOP. Umiejscowiono je na terenie Bazy, odpowiedzialnej odtąd za

ochronę, utrzymanie i stan techniczny eksponatów. Do ekspozycji stopniowo

trafiły samoloty Su-7, Su-20, MiG-21, MiG-23, Lim-5, TS-11, An-2, śmigło-

wiec Mi-2, a także przeciwlotnicze zestawy rakietowe Newa i Wołchow.

Status muzeum zdecydowanie się zmienił w 2003, kiedy to po całorocznej

pracy wszystkie eksponaty zostały odnowione i wykonano tabliczki informacyj-

ne. Obecnie jest ono jednym z elementów charakterystycznych jednostki. Speł-

nia także rolę dydaktyczną.

Wśród fundatorów znalazło się wiele bydgoskich przedsiębiorstw i insty-

tucji, a także prywatne osoby. Sztandar nadany został przez prezydenta RP

Lecha Wałęsę jako znak uosabiający Rzeczpospolitą Polską, symbol najwyż-

szych wartości, sławy wojennej i tradycji oraz wierności, honoru i męstwa, któ-

rych Ojczyzna wymaga od swych żołnierzy. 18 czerwca 1994 na Starym Rynku

w Bydgoszczy sekretarz stanu kancelarii prezydenta, Mieczysław Wachowski,

dokonał uroczystego wręczenia sztandaru dowódcy 2 Bazy Lotniczej. Ceremo-

nia odbyła się w podniosłej atmosferze, z udziałem mieszkańców miasta, a za-

kończyła ją defilada żołnierzy jednostki.

Na stronie głównej sztandaru, w każdym rogu jej rogu cyfrę 2, a centralnie

godło Polski; na odwrocie znajduje się hasło Bóg, Honor, Ojczyzna, a w kolej-

nych narożnikach (od lewego górnego) godło 2 Bazy, godło 2 KOP, herb mia-

sta Bydgoszczy oraz data rozpoczęcia działalności służbowej. Projekt artystycz-

ny był dziełem chor. szt. Janusza Polaka. On także zaprojektował godło Bazy,

które znalazło się w lewym górnym rogu sztandaru i stało się podstawą do

wykonania metalowej odznaki jednostki. Równolegle wybito medale pamiąt-

kowe i zamówiono naszywki na rękawy z tym samym wzorem.

Podczas uroczystości nadania sztandaru wręczono pierwszych 30 odznak

i medali. Przyznano je zaproszonym gościom i członkom Komitetu. Kolejnych

Sztandar

Od początku istnienia Bazy wytworzyła się szczególna zażyłość jej do-

wództwa z władzami miasta i regionu. Jej przejawem było m.in. powołanie 28

lipca 1993 Społecznego Komitetu Fundatorów Sztandaru. Na jego czele staną-

li ówczesny prezydent miasta Bydgoszczy Edwin Warczak i płk w st. spocz.

pil. Julian Grzegorczyk. Komitet wystąpił z inicjatywą ufundowania sztandaru

i nadania jednostce nazwy wyróżniającej. Pokonanie wielu biurokratycznych

problemów przyniosło w efekcie zgodę Ministra Obrony Narodowej, który

zwrócił się z dalszym wnioskiem do prezydenta RP.

Dawniej pułki

teraz bazy i eskadry

Rozwiązane jednostki

Oddz. Zabezp. Dow. WLOP

nowe jednostki

lBLot

36splt

2 BLot

2eltł

3 BLot

3 eltł

6 BLot

8 BLot

13eltr

11 BLot

39 elt, 40 elt

12 BLot

8 elt

21 BLot

6 elt, 7 elt

22 BLot

41 elt

23 BLot

1 elt

24 BLot

9 elt

31 BLot

3 elt

32 BLot

10 elt

data powst.

01.01.02

01.04.74

02.01.92

01.04.99

01.01.00

31.03.99

01.01.93

01.01.01

01.01.00

01.01.01

uwagi

lotnisko

Warszawa

pozostał bez zmian

3 lpsz-b, 3 elł, 43 el

Bydgoszcz

Od początku istnienia polskiego lotnic-

twa wojskowego statki powietrzne grupowa-

ne byty w pułki, eskadry i dywizjony, podle-

głe brygadom, dywizjom czy dowództwom

wojsk. Powojenne struktury w swoich kolej-

nych postaciach zakładały podział na lotnic-

two uderzeniowe (myśliwskie, szturmowe,

bombowe) w formie pułków i pozostałe

(transportowe, łącznikowe, sanitarne) w for-

mie pułków lub samodzielnych eskadr.

Pod pojęciem pułku lotniczego - w osta-

tecznej jego formie - należy rozumieć jednost-

kę złożoną przede wszystkim z eskadr lotni-

czych (2-3), batalionu łączności i ubezpiecze-

nia lotów, batalionu zaopatrzenia oraz eska-

dry technicznej. Samodzielne eskadry skła-

dały się z kluczy lotniczych, sekcji zabezpie-

czenia oraz plutonu łączności i ubezpiecze-

nia lotów.

Kolejne zmiany ogólnych struktur wojsk

lotniczych nie ingerowały w kształt jednostek

najniższego szczebla. Dopiero rozwiązanie

Układu Warszawskiego i poszukiwanie stosow-

nego dla Polski rozkładu sił przyniosło powsta-

nie 2 Bazy Lotniczej w Bydgoszczy i 6 Bazy

Lotniczej w Dęblinie. Obie bazy różniły się

strukturą i zadaniami - jednoznaczną defini-

cję i ostateczny kształt nowych jednostek za-

czerpnięto później z modelu natowskiego.

wydzielona z 2 BLot

11 plm, 3 el

Wrocław

4 pzaop

13 plt

Dęblin

Kraków

40 plmb

od 01.01.02 jako 21 BLot

39 elt rozwiązana 31.12.03

Świdwin

8 plmb, 40 bzaop, 87 bł

Mirosławiec

7 plbr

od01.01.02jako33BLot

Powidz

41 plm

Malbork

1 plm

Mińsk Maz.

9 plm

rozform. do końca 2002

Zegrze Pom.

3 plm

Poznań

10 plm

Łask

Mieczysław Wachowski wręcza dowódcy 2 BLot sztandar jednostki, 18.06.1994 na

Starym Rynku w Bydgoszczy / Zdjęcie: Ryszard Pędzelski

150 odznak wręczonych zostało podczas obchodów Święta Lotnictwa w 1994,

podkreślając zasługi osób tworzących podstawy sprawnego funkcjonowania

nowej jednostki.

Placówka, mimo swej nazwy, zajmowała się nauką pilotażu oficerów, podofi-

cerów i szeregowych rezerwy, a także mechaników zawodowych o różnych

specjalnościach lotniczych.

1 listopada 1930 utworzono Szkołę Podoficerów Lotnictwa dla Małolet-

nich, kształcąca chłopców na przyszłych mechaników, radiotelegrafistów, strzel-

ców pokładowych i pilotów samolotowych. Była to wówczas jedyna tego typu

szkoła w Europie! 6 lipca 1937 powołano Centrum Wyszkolenia Lotnictwa nr

2, w którego składzie pojawiła się baza lotnicza, funkcjonująca od październi-

ka 1938, jako samodzielna Baza Lotnicza Bydgoszcz. W sierpniu 1939 została

ona ewakuowana do Brześcia i kiedy 5 września Niemcy zajęli miasto, nikogo

na lotnisku nie zastali. Wyszkolony w bydgoskich placówkach personel lotni-

czy zdawał egzamin z nabytej wiedzy, walcząc w kampanii wrześniowej.

W styczniu 1945, po wyzwoleniu Bydgoszczy spod okupacji niemieckiej,

lotnisko objął 2 batalion obsługi lotnisk 4 Mieszanej Dywizji Lotniczej, za-

pewniając normalne jego funkcjonowanie. Z przesuwającym się frontem do-

tarły tu także 817 Polowe Warsztaty Remontowe, z których wywodzą się obecne

Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 2.

Nawiązując do przedwojennych tradycji, Komitet zaproponował nadanie

jednostce imienia ppłk. Kieżuna, pierwszego komendanta międzywojennej

Szkoły Lotników. Ostatecznie jednak, podkreślając przede wszystkim zwią-

Tradycje...

Początek lat 90. był okresem niezwykle częstych odwo-

łań do tradycji II RP przy jednoczesnym manifestowaniu nie-

chęci do epoki PRL, co znalazło również swój wyraz w hi-

storii 2 Bazy. Na wniosek Społecznego Komitetu Fundato-

rów Sztandaru, skierowany do Ministra Obrony Narodowej,

Baza uzyskała prawa do przejęcia tradycji lotniczych zwią-

zanych z jednostkami regionu bydgoskiego w okresie mię-

dzywojennym. Pierwsze polskie samoloty, z 10 Eskadry Wy-

wiadowczej, wylądowały na lotnisku w Bydgoszczy 17 lute-

go 1920 (zbudowano je cztery lata wcześniej, dla niemiec-

kiego Fliegerersatzabteilung nr 13), a już w sierpniu tego sa-

mego roku przybyła Niższa Szkoła Pilotów z Dęblina, mie-

siąc później zaś szkoła z Krakowa. Otrzymały one nazwy

odpowiednio I i II Szkoły Lotników. W grudniu 1920 połą-

czono je w jedną Szkołę Lotników, przekształconą z kolei w

1926 w Centralną Szkołę Podoficerów Pilotów Lotnictwa.

Komendantem od 1920 był ppłk pil. Jan Kieżun. W 1922

powstała Szkoła Mechaników Lotniczych (od 1924 Central-

na Szkoła Mechaników Lotniczych). Oba ośrodki połączono

w 1927 w Centrum Wyszkolenia Podoficerów Lotnictwa.

Kilka przedwojennych budynków przetrwało do dziś - widoczny na zdjęciu hangar Szkoły Pilotów użytko-

wany jest obecnie przez WZL-2 / Zdjęcie: archiwum Remigiusza Gadacza

Równolegle - przygotowując polskie lotnictwo do działań w ra-

mach Sojuszu Północnoatlantyckiego - przyjęto koncepcję li-

kwidacji pułków i utworzenia w ich miejsce eskadr i baz lotni-

czych.

Eskadra lotnicza to jednostka operacyjno-bojowa, prowadzą-

ca szkolenie lotnicze i bieżącą eksploatację statków powietrz-

nych. Składa się przede wszystkim z kluczy samolotów lub śmi-

głowców.

Baza to jednostka logistyczna, zdolna do podstawowego za-

bezpieczenia działań eskadr lotniczych. Nie ma ona żadnych stat-

ków powietrznych, ale wykonuje ich obsługi okresowe. W jej skład

wchodzi m.in. eskadra techniczna, kompania łączności i ubezpie-

czenia lotów oraz kompania zaopatrzenia.

Przystąpienie do NATO wymagało pełnej realizacji tej kon-

cepcji. Obecnie nie ma już pułków (wyjątek stanowi tylko 36

specjalny pułk lotnictwa transportowego z Okęcia) - istnieje

12 baz lotniczych, 8 eskadr lotnictwa taktycznego, 2 eskadry

lotnictwa transportowo-łącznikowego i 2 jednostki transportowe (stan na sty-

czeń 2004).

Zmiany objęły także nazewnictwo nowych jednostek. Bazy lotnicze mają

kolejne numery i oznaczone są skrótem BLot (uwaga: skrót BL nie jest po-

prawny!). Eskadry powstałe z pułków uderzeniowych noszą nazwy eskadr lot-

Baza lotnicza jest jednostką logistyczną - nie ma własnych statków powietrznych. Stacjonujące na jej

obszarze samoloty i śmigłowce znajdują się w wyposażeniu eskadr lotniczych

Zdjęcie: Norbert Czajkowski

nictwa taktycznego (elt) z kolejnym numerem. Lotnictwo pomocnicze, to eska-

dry lotnictwa transportowego (eltr) oraz transportowo-łącznikowego (eltł).

Pułki szkolno-bojowe (58, 60, 61) przekształcono w Ośrodki Szkolenia

Lotniczego (odpowiednio 1, 2, 3 OSL, w tym 3 rozformowano 31.12.02). Po-

zostałe pułki lotnicze i samodzielne eskadry WLOP zostały rozwiązane bez

zek jednostki z regionem, 2 Baza Lotnicza otrzymała nazwę wyróżniającą Byd-

goszcz. Minister Obrony Narodowej Decyzją nr 52/MON z dn. 18 czerwca

1994 zatwierdził - dla zachowania w pamięci dokonań żołnierzy lotników -

wnioski o przejęcie dziedzictwa tradycji i nadanie nazwy. Decyzja weszła

w życie 11 listopada 1994, podczas podwójnej uroczystości. Najpierw, przy

pełnym składzie osobowym jednostki, odbyła się okolicznościowa zbiórka, na-

stępnie w Sali Tradycji 2 KOP zorganizowano równie uroczysty apel z udzia-

łem dowództwa Korpusu i Bazy.

...i nowa historia

Przejmując dziedzictwo okresu międzywojennego, Baza stała się gospoda-

rzem zjazdów absolwentów działających wówczas w Bydgoszczy szkół lotni-

czych. 28 sierpnia 1993 miał miejsce X Zjazd Absolwentów Szkoły Podofice-

rów Lotnictwa dla Małoletnich. Jego uczestnicy dokonali wpisu do Księgi Pa-

mięci 2 Bazy, a wśród podpisów znalazło się również nazwisko ostatniego żyją-

cego w kraju strzelca pokładowego 211 Eskadry, który latał w 1939 na Łosiu.

W 1995 płk Jan Madejski odszedł na kolejne stanowisko służbowe. No-

wym dowódcą Bazy został ppłk dypl. Józef Lach. Uroczyste przekazanie obo-

wiązków nastąpiło w dniu święta jednostki, 2 maja 1995.

1996 był rokiem obchodów 650-lecia nadania praw miejskich Bydgosz-

czy. W ramach uroczystości, 23-26 sierpnia odbyły się Międzynarodowe Targi

Lotnictwa i Astronautyki AeroInetrLot'96, połączone z I Centralnymi Uroczy-

stościami Święta Lotnictwa w Polsce. Punktem kulminacyjnym były Między-

narodowe Pokazy Lotnicze Festyn Lotniczy Bydgoszcz 96, zorganizowane przez

dowództwo WLOP, których gospodarzem był 2 KOP i 2 BLot. Swym udzia-

łem zaszczycił je Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski. W pokazach uczest-

niczyły m.in. samoloty F-4, F/A-18, Mirage-2000, Harrier, Spitfire oraz Ił-76.

Uroczysta zbiórka z okazji 10-lecia jednostki / Zdjęcie; Zbigniew Rajman

Przekazanie obowiązków dowódcy. 26 kwietnia 2003 płk dypl. Zdzisław Ostasz (z le-

wej) objął stanowisko od odchodzącego do 2 KOP płk. dypl. Józefa Lacha

Zdjęcie: Zbigniew Rajman

Festyn Lotniczy Bydgoszcz'96 odwiedził prezydent RP Aleksander Kwaśniewski. Obok

niego ówczesny Szef SG WP gen. Tadeusz Wilecki i dowódca WLiOP gen. Kazimierz

Dziok / Zdjęcie: Zbigniew Rajman

Ten ostatni stał się sprawcą niezamierzonego pokazu mocy silników odrzuto-

wych, gdy podczas manewru na płycie lotniska gazy z dyszy wylotowych trafiły

w samochód dostawczy... odrzucając go na odległość kilkunastu metrów! Mimo

tego zdarzenia, pod względem organizacyjnym była to jedna z najlepiej przygo-

towanych imprez lotniczych, jakie do tej pory odbyły się w Polsce!

W 1997 na lotnisku w Bydgoszczy zorganizowano kolejne pokazy, tym ra-

zem pod egidą Międzynarodowych Targów Pomorza i Kujaw. Wykorzystanie

terenu, zabezpieczenia inżynieryjno-lotniczego i personelu Bazy odbyło się na

zasadach komercyjnych. Największą atrakcją imprezy był udział w pokazach

Su-27 (pilotowanego przez Anatolija Kwoczura) oraz szwedzkich V iggenów.

tworzenia nowych jednostek w ich miejsce.

Z kolei w Marynarce Wojennej pułki prze-

kształcono w dywizjony, z których obecnie

wydzielono bazy (43,44 BLot) i eskadry lot-

nicze (28, 29, 30 el). Jedynie w lotnictwie

wojsk lądowych pozostały pułki śmigłowców.

Opisana restrukturyzacja jest przyczyną

zmiany tytułu naszego cyklu z Polskich puł-

ków lotniczych na Polskie jednostki lotnicze.

Funkcjonowanie nowych jednostek sygnalizu-

jemy opisem historii pierwszej z nich - 2 BLot

w Bydgoszczy.

Karol Budniak

Konsultacja: kpt. Szymon Mitkow

(Instytut Automatyzacji Systemów Dowo-

dzenia i Logistyki WAT)

W bazach lotniczych funkcjonują eskadry technicz-

ne, w których wykonywane są obsługi okresowe

samolotów / Zdjęcie: Norbert Czajkowski

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: